بازگشت نرخ بهره صفر درصد به ژاپن

اقدام بانک مرکزی ژاپن در به صفر رساندن نرخ بهره بانکی این کشور برای اغلب کارشناسان غیرقابل پیش بینی بود این بانک همچنین در نظر دارد به منظور دمیدن روحی تازه به اقتصاد خسته ژاپن ۶۰ میلیارد دلار اوراق قرضه دولتی خریداری کند

اقدام بانک مرکزی ژاپن در به صفر رساندن نرخ بهره بانکی این کشور برای اغلب کارشناسان غیرقابل پیش‌بینی بود. این بانک همچنین در نظر دارد به منظور دمیدن روحی تازه به اقتصاد خسته ژاپن ۶۰ میلیارد دلار اوراق قرضه دولتی خریداری کند.

اعضای ۹ نفره شورای سیاست‌گذاری بانک ژاپن به اتفاق آرا به تعیین نرخ بهره بین صفر تا ۱‌/‌۰ درصد رای دادند که به این ترتیب بار دیگر نرخ بهره صفر درصدی را پس از ۴ سال به این کشور باز می‌گرداند. این تصمیم بیانگر نگرانی از وضعیت اقتصادی ژاپن که با تقویت ارزش ین و کاهش مداوم قیمت‌ها رو به وخامت گذاشته است، می‌باشد. بانک مرکزی ژاپن از دسامبر سال ۲۰۰۸ که نرخ بهره بانکی را به ۱‌/‌۰ درصد کاهش داد تاکنون تغییری در این متغیر تاثرگذار بانکی نداده بود.

به نظر می‌رسد این اقدام بانک مرکزی ژاپن کپی‌برداری از سیاست بن برنانکی رئیس بانک مرکزی آمریکا باشد. بانک مرکزی آمریکا هم نرخ بهره را به نزدیک صفر کاهش داده و سپس به منظور بهبود اوضاع اقتصادی، به روش‌های غیرمتعارف مانند خرید اوراق بهادار روی آورد.

جدیدترین شاخص‌های اقتصادی در ژاپن از بدتر شدن وضعیت صادرات، تولید صنعتی و اوضاع شرکت‌ها حکایت دارد. ماه گذشته مسوولان پولی این کشور به منظور تقویت صادرات ژاپن اقدام به کاهش نرخ ین کردند، اما اثر این سیاست بسیار کوتاه مدت بود. بانک مرکزی ژاپن در بیانیه‌ای که در این باره منتشر شد، اعلام کرد: «با وجود بروز نشانه‌هایی از رونق نسبی در اقتصاد ژاپن سرعت این رشد به دلیل مشکل صادرات و پیامدهایی که تقویت ارزش ین به دنبال داشته، رو به کاهش نهاده است.»

کاهش نرخ بهره نخستین گام از رویکرد ۳ مرحله‌ای بانک مرکزی ژاپن در پاسخ به منتقدانی است که اقدامات پیشین این بانک را برای نجات اقتصاد ژاپن کافی نمی‌دانستند. کارشناسان این اقدام بانک مرکزی را بسیار مهم و تاثیرگذار ارزیابی می‌کنند. در آمریکا هم بانک مرکزی اعلام کرده است برنامه جدیدی را برای خرید بدهی‌های دولت در دست اقدام دارد. بانک مرکزی آمریکا نرخ بهره بانکی در این کشور را از دسامبر ۲۰۰۸ به نزدیک صفر رساند. پس از آن، به منظور کاهش نرخ تسهیلات مصرفی و تولیدی خرید اوراق بهادار رهنی و اوراق بدهی دولت را آغاز کرد. این بانک همچنین مجموعه دیگری از اقدامات را نیز برای همین منظور به موقع اجرا گذارد. این مجموعه سیاست‌ها البته پس از گذر از دوران بحران متوقف شد.

اما به نظر می‌رسد با توجه به وخامت مجدد اوضاع اقتصادی در آمریکا، بانک مرکزی دور جدید خرید اوراق بدهی را بزودی آغاز خواهد کرد. یک کارشناس بانکی در همین رابطه می‌گوید: «برنانکه می‌خواهد کماکان در مرکز توجه باشد. او مایل نیست آمریکا به یک ژاپن دیگر تبدیل شود.» بانک مرکزی آمریکا هم‌اکنون در حال بررسی مقدار بیشتری از اوراق قرضه دولتی به منظور کاهش بیشتر نرخ بهره وام‌های رهنی و سایر تسهیلات بانکی است. چنانچه این سیاست، آمریکایی‌ها را به خرید بیشتر تشویق کند، اقتصاد وضعیت بهتری پیدا خواهد کرد. در عین حال این کار باعث جلوگیری از روند کاهشی قیمت‌ها خواهد شد.

هم‌اکنون بحث بر سر آن است که برای رسیدن به این هدف چه مقدار اوراق بهادار باید خریداری شود.

در ژاپن بانک مرکزی این کشور متعهد شده است تا زمان آغاز روند صعودی قیمت‌ها، نرخ بهره را در حد صفر درصد نگاه دارد. این مدت احتمالا ۳ تا ۴ سال طول خواهد کشید.

آخرین باری که ژاپنی‌ها نرخ بهره بانکی را به صفر درصد رساندند مارس ۲۰۰۱ بود که این دوره ۵ سال طول کشید. آخرین بخش از استراتژی بانک مرکزی ژاپن تشکیل یک صندوق موقت ۵ تریلیون ینی (۶۰ میلیارد دلاری) برای خرید دارایی‌های مالی مانند اوراق بهادار دولتی، اوراق تجاری و اوراق قرضه شرکتی به منظور پایین نگه داشتن نرخ بهره بلندمدت است. حدود ۷۰ درصد منابع این صندوق به منظور خرید اوراق قرضه بلندمدت دولتی مورد استفاده قرار خواهد گرفت. بانک مرکزی همچنین ۳۵۹ میلیارد دلار نیز از طریق برنامه وام خود به بازار پمپاژ خواهد کرد.

کارشناسان بر این باورند که کاهش رشد اقتصادی در آمریکا تنها یکی از مشکلاتی است که پیش روی ژاپن که بشدت به بازارهای خارجی وابسته است، قرار دارد. اگرچه قیمت‌های پایین کالاها ممکن است قدرت خرید مشتریان را افزایش دهد، اما کاهش مداوم قیمت‌ها اقتصاد را به شدت متضرر خواهد کرد. این پدیده در دهه ۱۹۹۰ با به حداقل رساندن سود شرکت‌ها، کاهش دستمزدها، تردید مشتریان در خرید کالا، رشد اقتصادی ژاپن را به شدت کاهش داد.

آسوشیتدپرس

مترجم: حسین اسدی