رهایش دارو سوار بر جریان های الکتریکی

یونتوفورز عبارت است از تحمل حرکت یون ها از روی غشاء بیولوژیک توسط جریان الکتریکی با اهداف درمانی این روش, جابه جا کردن یونی نیز نامیده می شود اگر داروئی به شکل یونی باشد, می توان آن را وادار به حرکت در جهتی وابسته به قطب جریان مورد استفاده نمود

اصول و عملکرد سیستم‌های یونتوفورز

در محیط الکترولیت، اتم‌ها و مولکول‌ها دائماً در حال از دست دادن و گرفتن الکترون هستند و به‌طور مرتب، از حالت یونی به غیریونی تبدیل می‌شوند. همچنین ذرات درون الکترولیت به‌طور قابل ملاحظه‌ای حرکات تصادفی دارند و حتی بار الکتریکی که به الکترولیت اعمال می‌گردد، باعث جریان مستمری از یون‌های دارای بار الکتریکی مناسب در هر جهت می‌شود. اگر بتوان محیط الکترولیت را با غشائی به دو قسمت تقسیم کرد، همانند وضعیت درمانی، حرکت یون‌ها به‌جای حرکت تصادفی بیشتر در جهت عبور از روی غشاء هدایت و تحریک می‌شود. این همان وضعیتی است که هنگام یونتوفورز رخ می‌دهد. در این روش درمانی، بافت‌ها محیط الکترولیتی دائم و مؤثری هستند که در تماس با پد یا اسفنج خیس شده با محلول داروی یونزه است. بنابراین یون‌های دارای بار الکتریکی مثبت مجبور می‌شوند که از قطب مثبت به طرف قطب منفی رانده شده و در این مسیر از پوست به داخل بافت نفوذ کنند و بالعکس همین قضیه برای یون‌های منفی رخ می‌دهد.بعضی از این یون‌ها بار خود را در بافت از دست داده و به‌طور شیمیائی فعال می‌شوند، بنابراین با این روش می‌توان بعضی از داروها را به‌طور موضعی در دسترس بافت قرار داد. اثر هر داروی وارد شده به بافت از طریق یونتوفورز کاملاً شبیه داروئی است که به‌طور سیستماتیک وارد بدن می‌گردد. زیرا وقتی داروئی وارد مایع بافتی می‌شود، در حجم بافت پراکنده شده و اثر موضعی خود را برجای می‌گذارد. در سال ۱۹۵۵ با استفاده از یونتوفورز مولد راکتیو، پراکندگی دارو در بافت اثبات شده است. تعداد یون‌های وارد شده به بافت در زیر الکترود فعال هم با شدت و هم با مدت زمان برقراری جریان متناسب است. در واقع نشان داده شده است که تعداد یون‌های وارد شده به بافت متناسب با ریشه سوم حاصلضرب مدت برقراری جریان (t) برحسب دقیقه در i شدت جریان (میکروآمپر) است. در موارد عملی شدت جریان با حد تحمل پوست محدود می‌گردد که حداکقر ۱/۰ تا ۳/۰ میلی‌آمپر در واحد سطح (cm) است. غلظت یون‌ها در محلول با تعداد یون‌های در دسترس ارتباط مستقیم دارد، اما به هر حال آزمایشات نشان داده که تقریباً ۱ یا ۲ درصد، حداکثر غلظتی است که نتایج رضایت‌بخشی را برجا می‌گذارد. قابلیت هدایت و pH ماده استفاده شده به همراه حضور یون‌های غیرداروئی که با یون داروئی رقابت می‌کنند، همه از عوامل تأثیرگذار بر نفوذ یون داروئی در بافت است. به‌علاوه بعضی یون‌ها نظیر روی و نقره وضعیتی را فراهم می‌آورند که نفوذ را کاهش ساختمان‌های عمیق نظر مفاصل نیز استفاده کرد. همچنین شواهد به‌دست آمده از آزمایشات روی حیوانات نشان دهنده وجود غلظت بالائی از مواد نشان دارد در بافت‌های عمیق زیر محل یونتوفورز است.

نحوه عملکرد یونتوفورز در یک نگاه

وارد کردن یون‌ها به بدن از جمله مواردی است که در فیزیوتراپی استفاده می‌شود. پس از آماده‌سازی وسایل موردنیاز و دستگاه و نیز آماده‌سازی بیمار، پدهای مرطوب آغشته به یون‌های موردنظر را روی محل درمان می‌گذاریم، اگر یون‌ها حامل بار مثبت بودند، مانند سولفات روی و سولفات مس و...، پد آن را که کوچکتر است، روی موضع قرار می‌دهیم و اگر یون‌ها دارای بار الکتریکی منفی بودند، مانند کلروسدیم، استامید سدیم و... الکترود منفی یا پد کاتد را روی موضع قرار می‌دهیم. پس از بانداژ آن شدت جریان را در حد مطلوب بالا برده و یون‌ها را از بدن عبور می‌دهیم. یونتوفورز بیش از نیم قرن مورد استفاده قرار گرفته است. بعد از انتشار کتابی از Abramowitsch Neaossikine در مورد یونتوفورز، چند کمپانی جدید ابزاری را که منحصراً برای این کار طراحی شده بود، تولید کردند. همچنین یونیت‌هائی انحصاراً برای کاربرد یونتوفورز، طراحی شدند که به‌وسیله کامپیوتر برنامه‌ریزی می‌شوند. جریان موردنیاز برای انتقال یون از یک ژنراتور ولتاژ پائین استاندارد به‌دست می‌آورد.

---