پیشگیری از تکانه های تورمی

در باره فاز دوم هدفمندی رایانه ها

از حدود یک‌ماه‌ونیم پیش به این سو دولت ساز اجرای فاز دوم هدفمندی یارانه‌ها را کوک کرده است. مقامات مختلف دولتی از شخص رییس‌جمهور گرفته تا وزرا و معاونان استدلال‌آوری زنجیره‌ای درباره لزوم اجرای فاز دوم را آغاز کرده‌اند و در معایب متوقف ماندن روند افزایش قیمت حامل‌های انرژی از جمله رشد قاچاق سوخت و بازگشت مصرف بنزین به قبل سخن‌ها می‌گویند که البته بسیاری از این اظهارنظرها کاملا صحیح و منطقی است.

آخرین اظهارنظر در این باره که دیروز منتشر شد، اظهارات محمدرضا فرزین، دبیر کارگروه طرح تحول اقتصادی مبنی بر انجام مطالعات و پیگیری‌های رسمی دولت برای اجرای فاز دوم هدفمندی است.

در همین حال مجلس نیز بصراحت به قانون اخیر تصویب شده‌اش درباره ممنوعیت اجرای فاز دوم تا پایان سال‌جاری اشاره و مخالفت قاطع خود را با این اقدام به شیوه‌های گوناگون اعلام کرده است.

این جدل‌ها اکنون یکی از مهم‌ترین موضوعات مورد بحث در فضای اقتصادی کشور محسوب می‌شود؛ موضوعی که واقعا باعث پرسش و نگرانی مشترک مردم و تولیدکنندگان شده است.

بدیهی است که در شرایط فعلی اقتصاد کشور، مقابله با تحریم‌ها، مهار قیمت ارز و تثبیت سطح عمومی قیمت‌ها، بیش از هر چیز به آرامش نیاز دارد؛ چرا که پیش‌نیاز قطعی احساس ثبات و در نتیجه رشد سرمایه‌گذاری در کشور، تنها آرامش است اما یک‌چنین اظهارات متناقضی که هر روز در سر خط خبرهای رسانه‌ها به چشم می‌خورد، هم سرمایه‌گذاران و هم مردم را نگران آینده خواهد کرد و این نگرانی سرانجام ممکن است خود را در افزایش تکانه‌های تورمی و رشد تورم نشان دهد.

در بخش مربوط به تولیدکنندگان، تناقضگویی در اجرا شدن یا نشدن فاز دوم و انتشار آمار و اطلاعات مبهم و غیرشفاف که صحت و سقم آن روشن نیست، ریسک سرمایه‌گذاری را بالا می‌برد؛ لذا سرمایه‌گذاران در انجام سرمایه‌گذاری جدید یا حفظ سرمایه‌گذاری فعلی دچار تردید می‌شدند که این امر نهایتا ممکن است به کاهش تولید و عرضه کالا منجر شده و تورم را افزایش دهد؛ اما در بخش مردم و افکار عمومی حساسیت این تناقضگویی‌ها بیشتر است؛ چرا که باعث رشد انتظارات تورمی در مردم می‌شود، به این صورت که مردم پیش خود محاسبه می‌کنند که اجرای فاز دوم هدفمندی باعث رشد قیمت‌ کالاها یا خدمات عمومی شده و قدرت خرید آنها را کاهش می‌دهد؛ زیرا به خرید و ذخیره‌سازی بیشتر کالا یا استفاده بیش از حد خدمات مبادرت خواهند ورزید و لذا توازن عرضه و تقاضا را به نفع کفه تقاضا بالا برده و قیمت‌ها افزایش می‌یابد.

از سوی دیگر، احتمال سرازیر شدن نقدینگی بیشتر به بازارهایی چون طلا و ارز نیز از سوی مردم وجود دارد؛ بنابراین برای جلوگیری از بروز این شرایط باید به مسوولان و بویژه مدیران میانی که مردم اظهاراتشان را به دقت دنبال کرده و گاه ملاک عمل قرار می‌دهند، هشدار داد که در اظهاراتشان واکنش مردم و رشد تورم انتظاری را در نظر گرفته و سپس لب به سخن بگشایند.

همچنین به مقامات ارشد دولتی نیز پیشنهاد کرد اگر قصد اجرای هر تصمیم اقتصادی از جمله فاز دوم هدفمندی یارانه‌ها را دارند، کسب پشتیبانی افکار عمومی برای تضمین موفقیت اجرای آن در گرو رفتار و گفتار صادقانه با آنان خواهد بود. انتشار هر لحظه یک نظر و یک تصمیم جز لرزاندن دل مردم و وادار کردن آنان به تصمیمات لحظه‌ای و از سر نگرانی سودی در پی نخواهد داشت.

کارشناسانی که در زمینه شناسایی ریشه تورم انتظاری و رفتار مصرف‌کننده در اقتصاد ایران مطالعه و تجربه دارند، می‌گویند حتی اگر دولت بدون افزایش یارانه نقدی، فاز دوم هدفمندی را با صداقت، صراحت، شفافیت و تکلیف روشن آغاز کند، بهتر است تا این‌که حتی با ده برابر کردن یارانه نقدی در یک شب، همه را غافلگیر و نگران کند؛ گویی که احساس کنند کشور در شرایط خاصی قرار گرفته است.

سید علی دوستی موسوی