مرگ آخرین لاما

این روزها وقایع فناورانه دور و بر ما خیلی زود به خاطره تبدیل می شوند از آتاری و هفت سنگ و مار پله گرفته تا بخاری نفتی و میکرو پدیده هایی که با پیشرفت دنیای دور و برمان, کاربردشان را از دست دادند و به خاطره تبدیل شدند, حالا قرار است یکی دیگر از این پدیده ها هم در میان خاطره ها جا خوش کند

این روزها وقایع فناورانه دور و بر ما خیلی زود به خاطره تبدیل می‌شوند؛ از آتاری و هفت‌سنگ و مار پله گرفته تا بخاری نفتی و میکرو. پدیده‌هایی که با پیشرفت دنیای دور و برمان، کاربردشان را از دست دادند و به خاطره تبدیل شدند، حالا قرار است یکی دیگر از این پدیده‌ها هم در میان خاطره‌ها جا خوش کند.

حتما شما هم نام موزیک پلیر وینمپ را شنیده اید؛ یکی از قدیمی ترین و محبوب ترین پخش کننده های موزیک که از تاریخ عرضه اولین نسخه اش ۱۵ سال می گذرد. پرونده این پلیر محبوب، آخر همین ماه برای همیشه بسته می شود. بیست و نهم آذر موعدی است که سایت وینمپ برای خداحافظی همیشگی با کاربرانش انتخاب کرده است. این پایان کار موزیک پلیر محبوبی است که در روزهای تاتی کردن با رایانه های پنتیوم ۳، ویندوز ۹۸ و ام.ای با آن خو گرفته بودیم.

● قصه از کجا شروع شد؟

سال ۱۳۷۶، دو دانشجوی برنامه نویس مستقل به نام های جاستین فرانکل و دیمیتری بولدیروف، نرم افزاری با نام AMP پلیر را روی فضای اینترنتی به نسبت کوچک آن زمان، قرار دادند. خیلی زود این نرم افزار مورد توجه شرکت نال سافت قرار گرفت و با نام وینمپ وارد بازار شد. این شروع کار نرم افزاری بود که با رایج شدن فایل های اینترنتی، روز به روز به محبوبت خود می افزود. در آن زمان که پلیرهایی غیر از مدیاپلیر ضعیف و جت آدیوی بسیار سنگین پیدا نمی شد، وینمپ یک معجزه بود. از ویژگی های این نرم افزار می توان به توانایی پخش فایل های صوتی و تصویری در فرمت های مختلف، اکولایزر حرفه ای برای تنظیم پخش، توانایی ذخیره سازی فهرست آهنگ های مورد علاقه در یک فایل چند کیلوبایتی، توانایی کپی سی دی و توانایی تبدیل فرمت چند فایل صوتی اشاره کرد. این نرم افزار هر سال نسخه جدیدی ارائه می کرد و تا سال ۲۰۰۱، پنج نسخه از آن در اختیار کاربران قرار گرفت. اما چیزی که وینمپ را از دیگر رقبایش متفاوت می کرد، ظاهر جالب، منوهای مختلف و قابلیت خصوصی سازی بود که حتی هنوز هم مفهوم آن در دنیای دیجیتال باب نشده است.

● لاما ایرانیزه می شود

اوج محبوبیت وینمپ که با سمبل شتر لاما شناخته می شد، به آغار کارش مصادف با اواخر دهه ۷۰ خورشیدی بر می گردد. در آن زمان وینمپ یکی از بهترین پخش کننده های موزیک های رایانه و البته رادیوهای اینترنتی بود؛ یعنی درست زمانی که تازه پای رایانه ها به خانه ایرانی ها باز شده بود. در آن سال ها که هر چیزی را باید خودت کشف می کردی، خصوصی سازی وینمپ باعث محبوبیت این نرم افزار در ایران شد. در فضای محدود ویندوز ۹۸، پلیر وینمپ علاوه بر پخش همه فرمت ها، به شما اجازه می داد هر بلایی می خواهید سرش بیاورید و پوسته های مختلف برای آن دانلود کنید. اما اینها برای کاربران ایرانی کافی نبود، طولی نکشید که آنها راهی برای ساختن پوسته در وینمپ پیدا کردند و فضای وب فارسی پر شد از پوسته هایی مانند استقلال، پرسپولیس و هر چیزی که در جامعه ایرانی آن زمان محبوب بود. وینمپ با آمدن ویندوز اکس پی تغییراتی کرد تا کاربران راحت تر با آن کار کنند.

● دوران هفتم؛ پایان خاطره ها

دهه ۸۰ که داشت آغاز می شد میلیون ها سیستم در جهان برای پخش موزیک از وینمپ استفاده می کردند. وینمپ به نسخه پنجم رسیده بود و حالا یک نرم افزار کامل و محبوب بود. همین محبوبیت باعث شد AOL سال ۱۳۷۹ شرکت Nullsoft (تولید کننده وینمپ) را به قیمت ۸۰ میلیون دلار بخرد و از همان زمان توسعه این اپلیکیشن تقریباً متوقف شد. تا پنج سال بعد فقط شش به روز رسانی تکمیلی برای نسل پنجم این نرم افزار به بازار آمد و وینمپ هیچ گاه به نسخه ششم نرسید. با آمدن نسخه هفتم ویندوز که تحولات ظاهری زیادی نسبت به اکس پی کرده بود، کاربران دیگر حاضر نبودند همان چهره قدیمی وینمپ را تحمل کنند. لامای محبوب دیگر جایی بین رایانه های ویندوز هفتی نداشت. انگار این پدیده هم به سرنوشت هم نسلانش دچار شده بود و می رفت که تنها یک خاطره باشد. حتی با وجود ارائه نسخه های مخصوص مک و اندروید در سال های اخیر، وینمپ هرگز موفق نشد محبوبیتش در ویندوز ۹۸ و اکس پی را به دست آورد. همین کافی بود که AOL مهر بازنشستگی را روی پرونده وینمپ بزند. اما دلیل رکود فقط سیاست های غلط AOL نبود. در واقع با حضور گوشی های هوشمند تعداد کسانی که با رایانه شان به طور حرفه ای موسیقی گوش می دهند بسیار کم شده است. از طرفی نشر موسیقی در فضای آنلاین هم بسیار فراگیر شده و رایانه های خانگی بیشتر به سمت نرم افزارهای چند رسانه ای رفته اند و نه موزیک پلیرها. وقتی شما با یک پلیر می توانید هم آهنگ گوش بدهید و هم بلو ری ببینید، چرا دیگر کار را برای خودتان سخت می کنید؟ البته خود وینمپ هنوز دلیل مشخصی برای پایان کار خودش ارائه نکرده، اما همین کاهش تعداد طرفداران آن به عنوان یک پلیر سبک و کارا می تواند مهم ترین دلیل باشد. به هر شکل، حالا دیگر داستان وینمپ به پایان رسیده و درست یک ماه دیگر این پلیر به طور کامل به تاریخ می پیوندد.

● عملیات نجات

پس از اعلام خبر بازنشستگی وینمپ علاقه مندانی که سال ها به استفاده از این پخش کننده موزیک عادت کرده بودند، سریع وبسایتی راه انداختند تا از مرگ این پدیده محبوب جلوگیری کنند. در این وبسایت میلیون ها طرفدار وینمپ در سراسر جهان طومار نوشتند تا بتوانند AOL را از تصمیمش منصرف کنند. در این گروه که تعداد زیادی توسعه دهنده هم در میان آنها به چشم می خورد، تلاش اصلی بیشتر از آن که تشویق AOL به ادامه کار باشد، پیدا کردن راهی برای اوپن سورس کردن وینمپ است. آنها می گویند: «تاریخ موسیقی دیجیتال با وینمپ شروع شد؛ هدف ما این است که نال سافت را متقاعد کنیم سورس کدهای وینمپ را منتشر کند تا ما از این به بعد به توسعه آن به صورت متن باز ادامه دهیم.» ظاهرا این تنها راهی است که حیات وینمپ را تضمین می کند. این طومار تا کنون بیش از یک میلیون و ۴۳۵ هزار امضا داشته و این رقم در حال افزایش است. اگر AOL با این کار موافقت کند، وینمپ بار دیگر در دست دوستدارانش پیشرفت خواهد کرد.

آرش جهانگیری