آینده ما

۷ میلیارد جمعیت کره زمین که ۲۰ درصد آن, ۸۰ درصد منابع را مصرف می کنند

دراین نوشتار، نویسنده قصد دارد به آینده سفر کند نه بر بال خیال بلکه با مشاهده و کمک روندهایی که در پیش رو قرار دارند.

۷میلیارد جمعیت کره زمین که ۲۰ درصد آن، ۸۰ درصد منابع را مصرف می کنند. بحران تامین مواد غذایی و آب برای ساکنان این جهان،جنگ ها و نزاع های مرزی، قومی، مذهبی ومنطقه ای،فرهنگ ها و خرده فرهنگ ها ومسئله هویت،چیرگی دانایی محوری و قدرت نرم بر جنبه های سخت افزاری قدرت در سطح بین المللی و تلاش برای نهادینگی قدرت در سطح داخلی،شکاف فزاینده بین داراها و ندارها و تبعات اجتماعی،زیست محیطی،روانشناختی و بهداشتی زندگی شهری از روندهای غالب تا سالیان سال خواهند بود.جغرافیای کشورها نقش تعیین کننده ای در قدرت ملی خواهد داشت.

برخورداری از سرزمین و منابع سرشار و موقعیت های برتر ژئواستراتژیک و ژئوپلیتیک اهمیت مضاعفی می یابند.با توجه به اصل مهم کمیابی به معنای منابع محدود و تقاضای نامحدود در علم اقتصاد تلاش کشورها برای دسترسی به منابع کافی برای تداوم زندگی بیشتر خواهد شد.مواد غذایی،آب،منابع اولیه و انرژی های تجدید ناپذیر از آن جمله اند.خردمندی و دانایی محوری برای استفاده بهینه از این منابع عامل منحصربه فردی نزد ملت ها بشمار می رود.

جنبش هایی که در خاورمیانه و شمال آفریقا واقع شده و ادامه دارد همانند معادله ای با چند متغیر عمده است که منابع و نحوه کنترل آن یکی از این متغیرهای اصلی بشمار می رود و با این که بازیگران هر کدام با دیگری متفاوت اند اما نتایج مشابهی در پی دارند.عبور از حکومت های خاندانی و تلاش برای نهادینگی قدرت در عرصه های داخلی.گرچه عوامل بین المللی نیز تاثیرات ضد و نقیضی بر روند این حوادث دارند.شاید تا پیش از این،نظریه مرکز-پیرامون با تاکید بر تحلیل های اقتصادی توضیح دهنده خوبی برای اوضاع در این کشورها بشمار می رفت اما در حال حاضر عامل بیداری اسلامی و آزادی خواهی شرایط متفاوتی را پدید آورده است.

ازیک سو،اگر این کشورها بخواهند با عبور از دیکتاتورها به مناسبات جدیدی با غرب دست یابند این آفت برسرراهشان وجود دارد که باتوجه به وابستگی اقتصادی آنها به کشورهای مرکز طی دوره های متمادی و نبود اجماع کافی در بین رهبران سیاسی شان،تغییر روابط سنتی آنها با غرب قدری دور از دسترس بنظر برسد مگر آن که ملت ها اختیار منابع خود را دردست بگیرند.ازسوی دیگر،جنبش وال استریت در غرب نظریه مرکز-پیرامون را با چالش تاریخی دیگری مواجه ساخته اما نظام سرمایه داری در مقاطعی نشان داده گسترش بحران و جنگ را با هدف بازسازی سیستم،برون رفت از بحران و انتقال آن به خارج از مرزهای خود برای بازگشت دوباره سیستم به حالت تعادل و جلوگیری از سقوط،اجتناب ناپذیر می داند.درمیان رهیافت های تئوریک،نظریه صلح جهانی باتاکید بر لزوم همکاری های بین المللی از سوی کشورها،همواره چهره ای کاملاً آرمانی از مناسبات جهانی نشان داده است که به تنهایی نمی تواند توضیح دهنده وضعیت موجود در نظام بین الملل باشد.حال سوال این است که کشور ما باید نگاه فرهنگی-اقتصادی و نرم افزاری به آینده داشته باشد یا نگاه امنیتی-نظامی و سخت افزاری؟

فرهنگ زیربنای جامعه را می سازد یا سیاست؟حافظه تلخ تاریخی ملت ایران نسبت به بیگانگان که عمده آن به خاطر بی کفایتی شاهان و دولتمردان در تنظیم روابط خارجی در برخی ادوار تاریخی بوده باعث شده همواره اقتصاد ملی در ذیل سیاست تعریف و پیگیری شود.این درحالی است که آینده کشورها به وزن اقتصادی آنها بستگی دارد و کشور ما نیز ازاین قاعده مستثنی نیست.

تولید ثروت و تولید دانایی دو روی یک سکه اند و جوامع درجه یک که از وزن اقتصادی بالاتری نیز برخوردارند سهم بیشتری در تحقیقات علمی به خود اختصاص می دهند.تولید علم از دیدگاه آنان تولید ثروت است.تحقیقات علمی به نوآوری ها و تولیدات جدید و با کیفیت تر و در نهایت به فروش و سود و درآمد بیشتر منجر می شود و بر قدرت اقتصادی آنان می افزاید.این چرخه علم و تولید ثروت،انحصارات را در بخشی از جهان و محرومیت را در بخش دیگری از آن شدت می بخشد.ایران اسلامی لزوماً با بازخوانی هویت برپایه سه مولفه هویت ساز؛ایرانی بودن،اسلامی بودن و جهانی شدن فرهنگ ایرانی-اسلامی و با رعایت نسبت درست و منطقی هر کدام در برنامه ریزی های کلان کشور و با ترسیم شیب مناسب در منحنی تحولات فرهنگی،اقتصادی و سیاسی ایران تا سال ۱۹۰۰ هجری شمسی می تواند منحنی پیشرفت برای نسل های حاضر تا بیش از بیست نسل بعدی را با آینده شناسی علمی تعیین کند.

منحنی زمان در برنامه ریزی های ملی اعم از برنامه های سالانه بودجه،برنامه های میان مدت پنج ساله توسعه،برنامه راهبردی ده ساله و سند چشم انداز بیست ساله برای برنامه ریزان ارشد جامعه دارای تفاوت معناداری است. هرچه بر زمان افزوده می شود اصولا سهم مطالعه و پیش بینی روندها و تحولات آینده در ابعاد داخلی وبین المللی اهمیت بیشتری می یابد.اگر این افق پانصد ساله را همگی بپذیریم همانگونه که ملل درجه یک جهان در هزاره سوم بدون شک آن را پذیرفته اند و با دور نمای آن دارند حرکت می کنند آنگاه ضروری است تمامی برنامه های بیست ساله،ده ساله،پنج ساله و سالانه کشور با افق ایران ۱۹۰۰ بازنگری و تدوین شوند.تعجب نکنید.بررسی آرزوهای یک ملت در پانصد سال آینده یک گزاره علمی است.شک نکنید کشورهای درجه یک برای چند قرن آینده خود نمودار پیشرفت ترسیم می کنند.دانش آینده شناسی امکان آینده سازی را نیز به ما می دهد.

استراتژی ملی جمهوری اسلامی ایران درباره آینده سازی در افق ۱۹۰۰ با دو سناریو عمده مواجه است؛ اول،برتری منافع ایدئولژیک بر منافع ملی.مفروض اساسی این سناریو این است که درگیری با دشمنان اسلام در آینده نزدیک اجتناب ناپذیر است.آنچه که به این سناریو قوت می دهد قرائت های بخشی از نخبگان جامعه درباره مهدویت و احتمال نزدیکی دوره آخرالزمان است.دوم این که منافع ملی بر منافع ایدئولژیک مقدم است.

این سناریو به مفهوم دولت-ملت اولویت بالاتری می دهد و به احتمالات فراروی زندگی ما ایرانیان در دهه ها و سده های آینده می اندیشد.تفاوت این دو سناریو با توجه به هویت ترکیبی ملت ایران فقط در تقدم و تاخر مولفه هاست و وجه تشابه آن اعتقاد هر دو به ظرفیت ها و کارکردهای ایدئولژی در جامعه ایرانی است.از این ظرفیت ها در تمامی حوزه های داخلی کشور با بازمهندسی هویت ایرانی به صورت ترکیبی و برپایه مولفه های دینی و میهنی می توان همواره استفاده کرد و تاکید بر پویایی فرهنگ مهدویت به عقیده نویسنده یکی از منابع کیفی قدرت ملی در ایران است.

برای رسیدن کشورمان به جایگاه ابرقدرتی در افق ۱۹۰۰ آنهم در گام های پیاپی و منطقی در طی قرون آینده،افزایش شیب منحنی تحولات فرهنگی باید مقدم بر سایر تحولات باشد.پرهیز از جداسازی نیروهای فکری جامعه و تجزیه نخبگان از روند شتاب چرخه تولید علم و دانایی به اندازه ای که ملت ایران شایسته آن است بیش از آنچه که هست و اجماع ملی نیاز روزافزون جامعه ایرانی برای رقابت با کشورهای درجه یک جهان از نظر علم و فناوری است.

امروزه،سرعت برق آسای تولید و تکثیر دانش عام بشری و محدودیت های دستیابی به علوم خاص و پیچیده یکی از روندهای غالب در روابط بین کشورهای تولیدکننده و مصرف کننده دانش در نظام نوین بین الملل است.قدرت ملی بیش از سایر منابع کمی و کیفی قدرت با شاخص کیفیت انسان ها و قدرت نرم ارزیابی و سنجیده می شود.و براین اساس تقسیم بندی جدیدی از روابط شمال-جنوب برپایه قدرت نرم و مرزهای دانایی دارد شکل می گیرد.طبق این تقسیم بندی،درسده های آینده ما جوامعی با مردمان دانشمند و جوامعی با مردمان مصرف کننده دانش خواهیم داشت.ایران ۱۹۰۰ با درک درست از تجارب تاریخی خود و دیگران و روندهای داخلی و بین المللی در آینده،به کمک برنامه ریزی مناسب و ترسیم شیب فرهنگی و اقتصادی و سیاسی موردنیاز جامعه ای خواهد داشت با مردمانی دانشمند در گستره ملی و این به معنای آن است که تا آن زمان با پیروی از منافع ملی در خارج از مرزها،وزنه اقتصادی کشورمان در تجارت بین الملل و اقتصاد بین الملل به بالاترین سطح ممکن رسیده است.

علیرضا سعیدآبادی

کارشناس ارشد روابط بین الملل و کارشناس حوزه فرهنگ

اهم خلاصه سوابق تحصیلی و اداری علیرضا سعیدآبادی

▪ اخذ رتبه ممتاز رشته کارشناسی ارشد روابط بین الملل دانشگاه شهید بهشتی در سال۱۳۸۰(رونوشت پیوست)

▪ پشنهاددهنده ایده طرح تشکیل سازمان نیمه متمرکز نظام مهندسی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران(رونوشت پیوست)

▪ مشمول آیین نامه جذب و نگهداری نیروی انسانی نخبه در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی(رونوشت پیوست)

▪ اخذ امتیاز عالی از پایان نامه کارشناسی ارشد با موضوع» بررسی استراتژی جمهوری اسلامی ایران پس از جنگ سرد« (رونوشت پیوست)

▪ کارشناس مسوول وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مطابق حکم کارگزینی امور اداری ازسال ۱۳۸۴ و معاون بین الملل اداره کل روابط عمومی در سال ۱۳۸۹ و معاون دفتر آموزش و توسعه فعالیت های هنری در سال ۱۳۹۰ با ابلاغ داخلی(رونوشت پیوست)

▪ دبیر نمایشگاه و نشست های تخصصی مد و لباس اسلامی-ایرانی در سال۱۳۸۹(رونوشت پیوست)

▪ مدیر روابط عمومی موسسه آموزش از راه دور وزارت آموزش و پرورش تا اواخر سال ۱۳۸۴(رونوشت پیوست)

▪ کارشناس برگزیده وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در سطح ملی در جشنواره شهید رجایی در سال ۱۳۸۶(رونوشت پیوست)

▪ برگزیده روابط عمومی های دولت در روز ۲۷ اردیبهشت سال ۱۳۸۶ و تقدیر در سالن اجلاس سران (تقدیر نامه پیوست)

▪ پیشنهاد و تدوین» طرح جامع نحوه فعالیت روابط عمومی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی « و طی مراحل تصویب و ابلاغ توسط وزیر محترم به تمامی معاونت ها،سازمان ها،ادارات کل ستادی و استانی(رونوشت پیوست)

▪ طراحی»نظام ساماندهی و نصب تمثال حضرت امام خمینی ره و مقام معظم رهبری در دولت« که به صورت بخشنامه با امضا وزیر محترم به تمامی دستگاه های اجرایی ابلاغ شد(رونوشت پیوست)

▪ پیشنهاد «طراحی و ایجاد بانک اطلاعاتی از هنرمندان حرفه ای و شرکت های معتبر در عرصه تبلیغات کشور» به شورای محترم اطلاع رسانی دولت که در سال ۱۳۸۶ به تایید رسید(رونوشت پیوست)

▪ مدیر مسوول نشریه پیام بانوان در سال۷۵-۱۳۷۴وتالیف مقالات متعدد در این نشریه (رونوشت پیوست)

▪ مدیر مسوول نشریه آموزش از راه دور وزارت آموزش و پرورش تا سال ۱۳۸۴و تالیف مقالات متعدد در این نشریه(رونوشت پیوست) مدیر مسوول نشریه وفا وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی درسال۱۳۸۶و تالیف مقالات در این نشریه(رونوشت پیوست)

▪ تدوین ۶ جلد گزارش پژوهشی مرتبط با رشته روابط بین الملل برای پژوهشکده مطالعات راهبردی وابسته به وزارت علوم و تحقیقات و فناوری(رونوشت پیوست)

▪ تدوین ۲ جلد گزارش پژوهشی مرتبط با روابط بین الملل برای خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران(رونوشت پیوست)

▪ انتشار صدها یادداشت و مقاله راهبردی و فرهنگی و مطلب آموزشی در روزنامه های کثیرالانتشار،نشریات،خبرگزاری ها و سایت های مرجع کشور(رونوشت پیوست)

▪ مسوول امور پژوهشی مرکز جامع علمی کاربردی شماره ۵ (تاییدیه رونوشت پیوست)

▪ ایثارگر دفاع مقدس رزمنده - جانباز