آن جا که سنگ هم به نیروی عشق جان می گیرد

... آری، شور و شیدایی در آمیزه عشق و هنر به سنگ هم جان می بخشد، آن چه را در او نهفته است پدیدار و جلوه گر می کند. نقاب از نقوش و زیبایی های آن برداشته می شود و کنار می رود و به دست هنرمند …

... آری، شور و شیدایی در آمیزه عشق و هنر به سنگ هم جان می بخشد، آن چه را در او نهفته است پدیدار و جلوه گر می کند. نقاب از نقوش و زیبایی های آن برداشته می شود و کنار می رود و به دست هنرمند عاشق شکل می گیرد.

در رهگذر تاریخ پدیده های گوناگونی از زندگی بشر برای نسل های بعدی به یادگار مانده است و اینک از پس قرن ها، سنگ نوشته ها مقاوم تر از سایر هم سلکان خود، راویان صدیق تاریخ چند صدساله و فراتر از آن، پیام آوران هزاره های تاریخ اند.

این آثار هر چند در مفهوم عام به سنگ تاریخ شهرت دارند، به لحاظ مفاهیم تاریخی و کاربردی، به اقسامی چون سنگ یادبود، سنگ زمان، وقف نامه، سنگ محراب، سنگ مزار و کتیبه ها تقسیم می شوند که در مجموع حکایت از ذوق والای هنرمندانی دارد که صبوری پیشه کرده، دل سنگ را کاویده و حدیث عشق را بازگو کرده اند.

خطوط ثلث، نسخ، نستعلیق با تزییناتی به شیوه مقرنس کاری، بعضا محرابی شکل و طرح های زیبای هندسی و اسلیمی از نوع گل و بوته و... هر یک نقش و نمای خاص خود را دارند به طوری که سنگ مزارهایی هم از قرن ۹ تا ۱۳ هم اینک در گوشه و کنار سرزمین پهناور ایران باقی مانده است. در همین راستا سنگ مزارهای صندوقی شکل و حجاری شده ای از دوران گذشته در روستای خسرویه، زادگاه عالم ربانی آیت ا... آقا نجفی قوچانی (ره) در گورستانی قدیمی وجود دارد و یک قطعه از این سنگ ها نیز در سال های قبل در موزه تاریخی قوچان در معرض دید قرار داشت.

... و اما یکی از آثار زیبای سنگی به جای مانده، یک قطعه سنگ مرمر بزرگ با متن اصلی «بسم ا... الرحمن الرحیم» اثری بس زیبا از میرزامحمد علی سنگلاخ قوچانی به قلم کتیبه نستعلیق است که تمامی خطوط و نقوش آن برجسته است و هر بیننده و هنرشناس و زیباشناسی را مجذوب خود می کند.

میرزا محمد علی سنگلاخ الخبوشانی از اهالی قوچان، شاعر و عارف و از مشاهیر تاریخ خوش نویسی ایران و مفاخر فرهنگی و هنری قوچان است.

به گفته علی اکبر مروجان از هنرمندان برجسته خوش نویسی، بررسی پیشینه تاریخی هنر خوش نویسی در قوچان بدون پژوهش در احوال آثار میرزا سنگلاخ، بی شک ناقص و ناتمام خواهد بود و در میان اعلام فرهنگی و هنری منطقه جایگاه او در خور تأمل است.

او در سال ۱۱۸۴ هجری قمری در قوچان متولد شده و تاریخ وفات او را در برخی منابع، سال ۱۲۹۴ نوشته اند که در شهر تبریز اتفاق افتاده است.میرزا از جوانی علاقه فراوانی به سیر و سفر داشته و مسافرت های متعددی به کشورهای اسلامی همچون ممالک عثمانی و مصر کرده و ۲۵ سال از عمر او در این سرزمین ها گذشته است.وی به جز خوش نویسی، در حجاری و نقاشی هم از اعجوبه های دوران و استاد زمان خود بوده است. تذکره «امتحان الفضلا» نیز از تألیفات اوست که در سال ۱۲۹۱ منتشر شد.

حاج میرزا نجف علی خان دانش موسس روزنامه اختر و قنسول ایران در استانبول از هم صحبتان و هم نشینان میرزا سنگلاخ بوده که اشعار شاعران آن دوره را در مدح این هنرمند وارسته و عاشق جمع آوری کرده و تحت عنوان مجمع الاوصاف به چاپ رسانده است.می گویند میرزا سنگلاخ در یکی از سفرها با مردی عارف آشنا شده که تأثیر روحی و معنوی زیادی از وی گرفته است و تحولی در وجودش ایجاد می شود و با توجه به علاقه و ارادت زیاد به پیامبر اکرم(ص) و اهل بیت(ع) در این دوره از زندگی خود تصمیم به ساخت سنگ زیبایی برای مرقد مطهر رسول گرامی اسلام حضرت محمد(ص) می گیرد و پس از ۸ سال کار آمیخته به عشق، این سنگ با متن اصلی «بسم ا... الرحمن الرحیم» با زیبایی و نمای خاصی در قاهره ساخته می شود.اما در آن موقع در حجاز، انقلاب و اغتشاشی رخ می دهد و گویا حاکم مصر هم به قول و پیمان خود برای انتقال سنگ به مدینه منوره عمل نمی کند و میرزا پس از ناکامی در انتقال سنگ به حرم پیامبر(ص)، به ناچار سنگ را با زحمت فراوان -با توجه به بزرگی و وزن آن- به ایران می آورد و با خود به منزل یکی از آشنایان خود در این شهر می برد و طی نامه ای به ناصر الدین شاه قاجار از وی می خواهد، حداقل، این سنگ را به حرم حضرت رضا(ع) در شهر مشهد انتقال دهد که شاه قاجار به این پیشنهاد توجه نمی کند.سرانجام میرزا در همان شهر تبریز در حسرت اهدای عصاره جان و هنرش به آستان پیامبر و اولیاء ا... عمرش به پایان می رسد و جان به جان آفرین تسلیم می کند.در خور یادآوری است، از چند سال پیش صحبت ها و کوشش هایی برای انتقال این سنگ ارزشمند به موزه تاریخی قوچان و زادگاه میرزای سنگلاخ قوچانی انجام شد که تاکنون این کار عملی و توفیقی حاصل نشده است و حرف و حدیث ها در این خصوص و حکایت همچنان باقی است...

قوچان، ایشان زاده