تحقیقی درباره وضعیت اینترنت و تأثیر آن در چین

در سالهای ۲۰۰۱ و ۲۰۰۳ تحقیقاتی در زمینه اینترنت در چین انجام شده بود. تحقیق حاضر دربرگیرنده آن دو و درحقیقت تكمیل كننده آنها می‌باشد و تنها پژوهشی است كه در مورد اینترنت با اتكا به آرای عمومی چین صورت گرفته است. در چین به ندرت به نظرسنجی و آراء عمومی تكیه می‌شود.

در این تحقیق آمده است اكثریت چینی‌ها معتقدند كه محتوای بعضی از سایتها، از جمله فحشاء و خشونت باید تحت نظارت قرار گیرد. ولی تنها ۶/۷ درصد معتقدند كه محتوای سیاسی در اینترنت تحت كنترل درآید. بنابراین تحقیق تنها تعداد قلیلی از كاربران اینترنتی چین علی رغم سرمایه‌گذاری روزافزون دولت در این پروژه‌ها از سایتهای دولتی خبر دارند.

بسیاری از چینی‌ها معتقدند كه اینترنت شفافیت امور سیاسی را افزایش خواهد داد. ۴۸ درصد كاربران اینترنت معتقدند چینی‌ها با اتصال به اینترنت، با امور سیاسی بیشتر آشنا می‌شوند.

اینترنت در چین بیشتر جنبه سرگرمی دارد اما بالقوه می‌تواند به اسلحه سیاسی قوی تبدیل شود.

علی‌رغم هزینه‌های دولت چین برای جلوگیری از آزادی بیان در اینترنت، تنها ۶/۷ درصد آنان كه رأی دادند معتقدند كه محتوای سیاسی اینترنت باید كنترل شود. اما پاسخ دهندگان شدیداً منتظرند كه اینترنت وضعیت سیاسی چین را تغییر دهد.

بنا بر گزارش ناظران برون مرزی از وسایل ارتباط جمعی جهان، چین بزرگترین زندان ساكنین اینترنتی در دنیاست.

چینی‌‌ها از اینترنت برای یافتن سرگرمی یا دستیابی به اطلاعات مربوط به سرگرمی استفاده می‌كنند. پروفسور Guo Liang از مركز تحقیقات توسعه اجتماعی آكادمی علوم اجتماعی پكن كه این پژوهش را راهبری كرده است می‌گوید در چین اینترنت بزرگراه سرگرمی و ارتباط با افراد شده است و نه شاهراه اطلاعات.

●خلاصه‌ای از تحقیق درباره اینترنت در چین

از زمان شروع ارایه خدمات تجارتی اینترنت در چین در اواخر ۱۹۹۵ تاكنون اینترنت رشدی قارچی داشته است. در ژولای ۲۰۰۵ تعداد كل كاربران به ۱۰۳ میلیون نفر رسید. یكی از تغییرات مهم در رشد اخیر اینترنت آن است كه نیمی از كاربران از باند پهن استفاده می‌كنند كه علاوه بر سرعت بالا دارای امتیاز همیشه آنلاین است. با وجود این، رشد اینترنت در چین هنوز در مرحله اولیه است و تنها ۸ درصد كل جمعیت را شامل می‌شود. حتی در شهرهای بزرگ نسبت كاربران اینترنت كمتر از ۵۰ درصد است. یك نمونه كاربر ، جوان مذكری تحصیل كرده است با درآمد خوب. فقط ۵/۳۵ درصد كاربران بیش از ۵ سال تجربهٔ اینترنت دارند. ۲/۷۶ درصد كاربران هرگز خرید اینترنتی نداشته‌اند، ۶/۴۱ درصد كاربران از موتورهای جستجو استفاده نمی‌كنند و بیش از ۳۰ درصد كاربران ایمیل ندارند. از طرف دیگر از سرگرمی‌های اینترنتی همچون بازی، دانلود فیلم و موسیقی و دستیابی به اطلاعات مربوط به سرگرمی به شدت استفاده می‌شود.

وسایل ارتباط جمعی سنتی، به ویژه تلویزیون و روزنامه اگرچه با این وسیله جدید یعنی اینترنت به چالش كشیده شده‌اند، اما همچنان غالب و حاكم می‌باشند. با وجود این كاربران اینترنت زمان بیشتری را صرف دسترسی به اینترنت می‌كنند تا سایر وسایل ارتباط جمعی.

هدف شمارهٔ ۱ آنلاین شدن، خواندن اخبار است.

در بین كاربران، اینترنت به عنوان منبع خبری جایگزین وسایل ارتباط جمعی سنتی می‌شود. ولی عمده اخباری كه مكرراً به آنها مراجعه می‌كنند، اخبار سرگرمی‌هاست.

استفاده از وسایل ارتباط جمعی مسئله‌ای است و اعتماد به وسایل ارتباط جمعی مسئله‌ای دیگر. نتیجهٔ این تحقیق نشان می‌دهد كه مردم به وسایل ارتباط جمعی بیشتر

از اینترنت و به تلویزیون بیشتر از روزنامه و رادیو اعتماد دارند و اعتماد آنها به وسایل ارتباط جمعی داخلی بیشتر از وسایل ارتباط جمعی خارجی است.

مردم ترجیح می‌دهند در اینترنت از ابزارهای سریع ارتباطی بهره گیرند. تعداد كاربرانی كه از چت و ICQ استفاده می‌كنند بیشتر از كسانی است كه از ایمیل استفاده می‌كنند.

حدود ۴۵ درصد كاربران از BBS و ۵/۲۹ درصد آنها از بلاگ استفاده می‌كنند. همهٔ این آمار و ارقام نشان می‌دهد كه در چین اینترنت به جای آنكه یك شاهراه اطلاعاتی باشد بیشتر شبیه بزرگراه سرگرمی است؛ مردم بیشتر از آنكه در پی اطلاعات باشند از شبكه برای سرگرمی یا چت استفاده می‌كنند.

اگر چه دولت مركزی و دولتهای محلی تلاش زیادی برای وب سایت‌های دولت الكترونیك داشته‌اند، اما افراد زیادی از آنها اطلاع ندارند. حدود ۵/۹ درصد كاربران اینترنت گاهی از وب سایت‌های دولتی استفاده می‌كنند و تنها حدود ۵/۳ درصد كاربران مكرراً از آنها استفاده می‌كنند. به هر حال از طریق راه‌های ارتباطی از قبیل BBS، بلاگ‌ها و نظرهایی كه بر روی اخبار داده می‌شود مردم می‌توانند در ارایه اطلاعات و اظهارنظر مشاركت نمایند. بنابر نتایج آماری پروژه جهانی اینترنت، نسبت به سایر كشورها، مردم بیشتری در چین معتقدند كه اینترنت تأثیر مثبتی بر شفافیت امور سیاسی خواهد داشت.

●نگرش نسبت به اینترنت

در ادراك اینترنت بین كاربران اینترنت و غیركاربران تفاوت فاحشی وجود دارد. كاربران ده درصد بیشتر از غیركاربران اینترنت را به عنوان منبعی برای موارد زیر می‌دانند:

- به عنوان مركز اطلاعات (كاربران ۵/۸۴ درصد، غیركاربران ۷/۷۳ درصد)

- به عنوان وسیله ارتباط جمعی خبری (كاربران ۲/۶۰ درصد، غیركاربران ۱/۵۰ درصد)

- به عنوان محل سرگرمی (كابران ۵/۴۱ درصد، غیركاربران ۶/۳۱ درصد)

- به عنوان محل ملاقات (كاربران ۱/۴۱ درصد، غیركاربران ۶/۳۱ درصد) و...

تنها ۵/۱۴ درصد كاربران و ۳/۶ درصد غیركاربران اینترنت را به عنوان دفتر پستی می‌شناسند. ۹/۳۹ درصد كاربران و ۴/۱۹ درصد غیركاربران اینترنت را به عنوان كتابخانه می‌شناسند.

۴۷ درصد كاربران اینترنت و ۳۱ درصد غیركاربران معتقدند كه اینترنت دنیا را مكان بهتری می‌كند. در مقایسه با نتیجهٔ آماری تحقیق سال ۲۰۰۳، نگرش مثبت نسبت به اینترنت خیلی زیاد كاهش یافته است كه شاید بخشی از آن به خاطر ادامه گزارشهای وسایل ارتباط جمعی سنتی بر جنبهٔ تاریك اینترنت باشد.

با این وجود اكثر مردم فكر می‌كنند كه محتوای اینترنت هنوز قابل اعتماد است. ۴۸ درصد كاربران و ۲/۳۵ درصد غیركاربران معتقدند كه محتوای اینترنت قابل اعتماد است. در مقایسه كشورها با یكدیگر مردم كره، مجارستان، چین و آمریكا بیشترین اعتماد را به محتوای اینترنت دارند، در حالی كه مردم سوئد و ژاپن اعتمادی به محتوای اینترنت ندارند.

اكثر مردم فكر می‌كنند كه اینترنت باید كنترل و مدیریت شود. مردم فكر می‌كنند محتوای فحشاء و فساد (۷/۸۴ درصد)، محتوای خشونت (۶/۷۲ درصد)، پیام‌های زاید (۹/۵۱ درصد)، آگهی (۲/۳۳ درصد)، بازی (۶/۱۵ درصد)، چت (۲/۸ درصد) و سیاست ۶/۷ درصد) باید كنترل شود.

●بكارگیری اینترنت

سن: بیش از ۸۰ درصد افراد زیر ۲۴ سال از اینترنت استفاده می‌كنند. حدود ۶۰ تا ۸۰ درصد افراد بین ۲۵ تا ۲۹ سال كاربر اینترنت هستند. این روند در بین افراد بالای ۴۰ سال كاهش می‌یابد. در سال ۲۰۰۵ تعداد افراد مسنی كه از اینترنت استفاده می‌كردند از ۲۰۰۳ بیشتر بود.

جنسیت: ۲/۵۷ درصد آقایان ۵/۴۲ درصد خانمهای پاسخ دهنده به پرسشنامه از اینترنت استفاده می‌كنند.

تحصیلات: هرچه كه سطح آموزشی افراد بیشتر باشد بیشتر به اینترنت متصل می‌گردند.

از میان مصاحبه شوندگانی كه دارای مدرك لیسانس یا بالاتر بودند، حدود ۹۰ درصد و آنان كه تحصیلات متوسط یا زیر آن دارند، كمتر از ۱۵ درصد كاربر اینترنت هستند.

وضعیت تأهل: از میان مصاحبه شوندگان مجرد، ۲/۷۷ درصد كاربر اینترنت هستند، تنها ۷/۳۳ درصد مصاحبه شوندگان متأهل كاربر بودند.

وضعیت اشتغال: از میان دانش آموزان و دانشجویان، ۱/۸۹ درصد به اینترنت متصل هستند و تقریباً نیمی از افرادی كه اشتغال به كار دارند از اینترنت استفاده می‌كنند. افراد بی‌كار بیشتر (۸/۳۱ درصد) از افراد اخراجی (۴/۱۹ درصد) از اینترنت استفاده می‌كنند. تنها ۱۲ درصد از افراد بازنشسته به اینترنت متصل می‌شوند.

نوع شغل: از میان افرادی كه شغل دارند، بیشترین نسبت كاربران اینترنت از میان دانشگاه‌ها و دانشكده‌ها و كالج‌ها (۵/۸۷ درصد) هستند. همچنین نسبت بالایی از كاربران اینترنت از میان معلمان دبیرستان‌ها، مدارس، راهنمایی و ابتدایی (۵/۸۱ درصد) و از میان كارمندان شركت‌های خارجی یا خصوصی (۸۱ درصد) هستند. با این وجود فقط ۱/۳۵ درصد بخش خصوصی و ۵/۲۰ درصد كارگران كارخانه‌ها به اینترنت وصل می‌شوند.

درآمد: هرچه كه درآمد فرد بالاتر باشد، احتمال آنكه از اینترنت استفاده كند بیشتر است. نسبت استفاده از اینترنت با افزایش درآمد، به ویژه در میان افرادی كه درآمد ماهانه آنها بالای ۳۰۰۰ یوان است افزایش چشمگیری را نشان می‌دهد.

تجربهٔ اینترنتی: ۵/۳۵ درصد كاربران اینترنت بیش از ۵ سال و ۴۸ درصد كاربران كمتر از چهار سال تجربهٔ اینترنتی دارند.

بنابراین یك كاربر نمونه چینی به احتمال قوی جوان، مذكر، مدرس یا كارمند رده بالاست ، یا دانشجویی است كه كمتر از چهار سال تجربهٔ اینترنتی دارد.

●استفاده از اینترنت

طول مدت: به خاطر استفاده نامحدود از ADSL و تكنولوژی P۲P. اكنون كاربران زمان بیشتری را نسبت به دو سال پیش (۹/۱ ساعت در روز) صرف اینترنت می‌كنند (۷۳/۲ ساعت در روز). آقایان جوانی كه تحصیل كرده‌اند و حقوق مكفی دارند و همینطور دانشجویان زمان بیشتری به اینترنت متصل هستند.

مكان: بخاطر افزایش دسترسی به باند پهن، اكنون بیشتر كاربران در منزل به اینترنت متصل می‌شوند (۱/۷۶ درصد) (در سال ۲۰۰۳ این نسبت ۳/۷۳ درصد بود.) و كاربران كمتری نسبت به سال ۲۰۰۳ دركافی نت‌ها به اینترنت متصل می‌شوند. (از ۴/۳۴ درصد به ۵/۲۹ درصد رسیده است.) زمانی كه در منزل به پای اینترنت صرف می‌شود از ۲۵/۱ ساعت در روز در ۲۰۰۳ در ۲۰۰۵به ۸۹/۱ ساعت در روز افزایش یافته.

كافه نت‌ها: از میان كاربران كافی نت‌ها ۴/۶۱ درصد بین ۱۶ تا ۲۴ سال سن دارند. علت اتصال به اینترنت در كافی‌نت‌ها عمدتاً چت (۴/۶۸ درصد) و بازی (۷/۶۱ درصد) است.

ارتباط: استفاده از اینترنت با باند پهن رایج است. ۹/۴۴ درصد كاربران از ADSL و ۱۴ درصد از باند پهن LAN استفاده می‌كنند. استفاده از مودمهای شماره گیر سنتی از ۷/۵۲ درصد در ۲۰۰۳ به ۷/۱۷ درصد در ۲۰۰۵ كاهش یافته است.

كاركردهای آن لاین: افراد «اغلب» یا «همیشه» از اینترنت برای خواندن اخبار استفاده می‌كنند (۹/۶۵ درصد). دومین كاركرد، جستجوی كلی است كه سه كاركرد سرگرمی را دنبال می‌كند، یعنی ۶۲ درصد كاربران «همیشه» یا «اغلب» بازی اینترنتی می‌كنند، ۷/۵۶ درصد كاربران «همیشه» یا «اغلب» موسیقی از اینترنت دانلود می‌كنند، و ۵/۵۳ درصد كاربران «اغلب» یا «همیشه» اطلاعات مربوط به سرگرمی‌ها را از اینترنت دانلود می‌كنند. با توجه به آنكه اخبار اینترنتی كه كاربران می‌خوانند عمدتاً دربارهٔ سرگرمی است كاركرد اصلی اینترنت، سرگرمی است.

موتورهای جستجو: از میان كاربران، ۶/۴۱ درصد از موتورهای جستجو استفاده نمی‌كنند. موتورهای جستجو بیشتر توسط آقایان جوان كه تحصیل كرده‌ترند بكار برده می‌شود، از این تعداد ۹/۶۷ درصد از كاربران از موتورهای جستجو برای یافتن اطلاعات مربوط به سرگرمی و تفریح استفاده می‌كنند، ۵۶درصد به دنبال یافتن اطلاعاتی برای كار یا مطالعه‌اند، ۳/۴۳ درصد در جستجوی اطلاعات و اخبارند و ۲/۴۳ درصد به دنبال اطلاعات مرتبط با علم و دانش می‌باشند.

اگرچه تعداد كاربران گوگل كمی افزایش یافته (یعنی از ۲۴ درصد در ۲۰۰۳ به ۲۷ درصد در ۲۰۰۵ رسیده)، اما افزایش اشتراك بازار Baidu چشمگیر بوده( از ۲۵ درصد در ۲۰۰۳ به ۴۶ درصد در ۲۰۰۵ رسیده.) و این دلالت بر آن دارد در زمانی كه بازاری رشد سریع دارد هرآنچه كه بتواند مشتری جدیدی جذب كند موفق خواهد بود.

زبان: كاربران اینترنت ۸۵ درصد وقت خود را به زبان چینی سرزمین اصلی طی می‌كنند، ۸ درصد زمانشان را صرف محتوای چینی منبعث از خارج از چین می كنند. ۴ درصد وقتشان صرف محتوای زبان خارجی موجود در سرزمین چین اصلی و ۳ درصد صرف محتوای زبان خارجی از سرزمین‌های دیگر می‌شود.

خرید اینترنتی: خرید اینترنتی هنوز در چین رایج نیست. از میان كاربران، ۲/۷۶ درصد هرگز چیزی از اینترنت نخریده‌اند . تنها ۱۰ درصد از كاربران مصاحبه شده یكبار در ماه خرید اینترنتی می‌كنند. از میان افرادی كه اغلب برای خرید اینترنتی پول می‌دهند، ۵/۱۰ درصد برای سرگرمی، ۳/۹ درصد برای سخت‌افزار یا نرم افزار كامپیوتر و ۳/۷ درصد پرداخت اینترنتی برای چیزهایی از قبیل كارت تلفن و... دارند.