زندگی با معلولیت

جوانان استثنایی Exceptional young طیف وسیعی از جوانان را در برمی گیرد که مبنای فردی در آنها بسیار مهم قلمداد می شود

جوانان استثنایی (Exceptional young) طیف وسیعی از جوانان را در برمی گیرد که مبنای فردی در آنها بسیار مهم قلمداد می شود.

به این معنی که هرگاه جوانی حداقل در یکی از ابعاد رشد در مقایسه با همسالان خود از تفاوت قابل ملاحظه ای برخوردار باشد موجب استثنایی بودن او می شود.

به طور مثال یک هزار نوزاد ۶ماهه را از نظر بینایی مورد مطالعه قرار می دهیم. اگر شیئی را مقابل چشمان آنها حرکت دهیم ۹۵۰ کودک آن را تعقیب می کنند ولی ۵۰کودک نمی توانند این عمل را انجام دهند. بنابراین به این تعداد از کودکان که در آنها، تفاوت بارزی دیده شده است کودک استثنایی با مشکلات بینایی و در طیف وسیع کم بینا تا نابینا اطلاق می شود.

البته در این میان جوانان کم توان ذهنی نیز بسیار مورد توجه هستند. جوان کم توان ذهنی قادر به انجام دادن توانایی های مورد انتظار از جوانان همسن او نیست. در تقسیم بندی این افراد به ۲گروه جوانان استثنایی با نشانگان بالینی و جوانان استثنایی بدون نشانگان بالینی می توان اشاره کرد:

جوان استثنایی با نشانگان بالینی از بدو تولد با بررسی اولیه قابل شناسایی و تشخیص اند مانند افراد فلج مغزی. اما نشانه های معلولیتی جوان استثنایی بدون نشانگان بالینی، در فرایند رشد، قابل تشخیص و شناسایی است. مانند افراد کم شنوا، کم بینا، کم توان ذهنی خفیف و دیرآموز که این افراد به ویژه هنگامی که وارد جریان آموزشی در جامعه می شوند قابل شناسایی اند.

● توان بخشی کلی در جامعه

جوانان استثنایی در کنار توانمندی های خود با کم توانی هایی روبه رو هستند که به توجه، همراهی و فراهم کردن امکانات خاص از سوی جامعه و خانواده نیاز دارند.

جوانان دچار اختلالات کم توانی ذهنی که دارای اختلالات خفیف و بقیه، کم توان ذهنی خیلی شدید، شدید و متوسط اند. گروه اول به خدمات ویژه چندانی نیاز ندارند اما گروه دوم نیازمند خدمات حمایتی، آموزشی و اجتماعی بیشتری هستند.

دکتر ادوین هاکسپر متخصص در مرکز درمانی فلوریدا می گوید: توجه به این جوانان باید همواره در اولویت برنامه های مراکز توان بخشی کم توانان ذهنی باشد.

امروزه پژوهش درباره این جوانان معلول به منظور یافتن راه حل مناسب تر برای جبران کمبودهای آنان، تسهیل در امر آموزش و دستیابی سریع به آنچه در آموزش مدنظر است، بسیار گسترش یافته است.

تغییراتی از قبیل تغییر محتوای آموزش، بافت فیزیکی مکان آموزش و متناسب کردن آن با ویژگی های دانش آموزان، شیوه های جدید آموزشی و تغییر نگرش والدین نسبت به افراد معلول که مورد تحقیق و پژوهش است.

جوان معلول به رغم داشتن مسائل و مشکلات خاص، از توانایی های خیلی عادی برخوردار است. بنابراین علاوه بر داشتن تفاوت با همسالانش، نیازمند بهره گیری از امنیت و آسایش و یادگیری به عنوان شباهت با آنهاست.

این کارشناس معتقد است: «بین افراد، توجه به جوانان کم توان ذهنی که بیشترین تعداد ۵۵درصد از جوانان استثنایی را تشکیل می دهند، ضروری است. برخی از آنها کم توان ذهنی تربیت پذیر و تنها قادر به تامین احتیاجات اولیه خود هستند و امکان یادگیری آموزشگاهی برای آنها وجود ندارد. برخی دیگر نیز به عنوان آموزش پذیر وارد جریان نظام آموزش در جامعه می شوند.»

وجود هر فرزند نیازمند به توجه بیشتر و با شرایط خاص در هر خانواده، بدون شک علاوه بر ایجاد مشکلاتی در این باره همکاری بین اعضای خانواده را نیز می طلبد.

در واقع انسان موجودی نیازمند است که باید خانواده، مدرسه و جامعه به نحو مفیدی به نیازهای او پاسخ دهد. در این میان جوانان معلول در کنار نیازهای عادی، نیازهای ویژه ای هم دارند که باید خانواده، جامعه و مدرسه به آنها توجه کند. برای مثال بایستی به جوان کم توان ذهنی، با ابزار و وسایل عینی، آموزش داده شود. در آموزش نحوه لباس پوشیدن مثل بستن دکمه، زیپ و بند کفش و غذا خوردن این کودکان باید از وسایل آموزشی ساده و راحت بهره گرفت. یکی از محورهای آموزش درباره آنها، دادن آموزش در شرایط رسمی با برنامه ریزی و به تدریج است، در حالی که افراد عادی، مهارت های اساسی را در شرایط غیررسمی و از طریق مشاهده یاد می گیرند.

دکتر هاکسپر مهارت های اساسی را مهارت های مربوط به تقویت، تربیت و به کار بردن حواس پنجگانه، مهارتهای حرکتی مانند راه رفتن، ایستادن، لی لی کردن و دویدن و مهارت های ظریف مانند استفاده از قیچی، نخ و سوزن و جور کردن قطعات پازل می داند.

در حال حاضر آموزش به جوانان معلول به سمت آموزش فراگیر حرکت می کند. به این معنی که افراد عادی و استثنایی همزمان و در کنار هم آموزش ببینند و از جداسازی آنها اجتناب شود زیرا در این شرایط هر کس می تواند به رشد همه جانبه یعنی رشد شناختی، عاطفی، اجتماعی و جسمانی دست یابد.

براساس آمار با توجه به این که حدود ۱۰ درصد هر جامعه ای را جوانان استثنایی تشکیل می دهند، لزوم توجه به حل مشکلات آنها ضرورت دارد. این افراد معمولا با مشکل خدمات توانبخشی و درمانی، فیزیوتراپی، گفتار درمانی، ارتوپدی و هزینه های گزافی که کودک معلول نسبت به کودک عادی دارد روبرو هستند. دقت، نظارت و مراقبت ویژه از این کودکان نیز بیشترین مشکل را برای والدین آنها به وجود می آورد.

ترجمه از سزاوار