رام کردن اسب وحشی

اینترنت, ضرورت جهان امروز ما است و کمتر خانه ای در کشورهای غربی است که از نفوذ و رد پای این موجود نو پدید در امان مانده باشد

اینترنت، ضرورت جهان امروز ما است و کمتر خانه‌ای در کشورهای غربی است که از نفوذ و رد‌پای این موجود نو پدید در امان مانده باشد.

بسیاری از کشورهای جهان سوم و رو به توسعه نیز ناگزیر در پی اقبال و ابتکار غربی‌ها روبه این امکان نو آورده ونیازهای خود را با آن گره زده‌اند.

اینک در غرب امکان ارتباط سنتی همچون تلفن درقالب یک بسته کامل شامل خدماتی از قبیل اینترنت، تلفن و تلویزیون عرضه می‌شود و قطع ارتباط با اینترنت کمابیش به معنای قطع ارتباطات تلفنی و تلویزیونی نیز هست. این همه ارتباط تنگاتنگ و نیاز روزمره که آدمیان را به دنبال این ابزار جدید ارتباطی کشانیده؛ فاصله‌ها را کم کرده و شفافیت ناشی ازآن سبب شده تا کمتر بتوان مرزی میان مخاطبان و کاربران آن قایل شد. استفاده روزمره از این امکان ارتباطی در خانواده‌ها محدود به والدین نیست و امروزه فرزندان نیز از این ابزار استفاده‌های متنوعی می‌کنند. بازی، آموزش، موسیقی، فیلم و تماس‌های دوستانه بخشی از ارتباطی است که بچه‌ها را سرگرم می‌کند. این همه تنوع و امکان، زیان‌های مربوط به خود را نیز دارد و هر چند که همچون هر پدیده جدید دیگر نتوان در ابتدای امر دامنه و میزان زیان‌های آن را تعیین کرد، با گذشت زمان می‌توان ابعاد مختلف سود و زیان آن پدیده را نشان داد.

از چند سال گذشته به این سو محققان آموزشی و تربیتی و جامعه شناسی نسبت به استفاده فرزندان خانواده‌ها از این وسیله حساس شده و جوانب مختلف این امر را زیر نظر گرفته‌اند.

استفاده از این امکان گاه تا اندازه‌ای رواج یافته که می‌توان از آن به عنوان ابتلای فرزندان به این امکان جدید ارتباطی نام برد و همین فرزندان مبتلای به اینترنت؛ اسباب نگرانی والدین و کارشناسان شده‌اند تا جایی که گاه از اینترنت به عنوان یک "خطر" برای این مقطع سنی حساس و شکننده از جامعه یاد می‌کنند.

وجود اینترنت نامحدود در خانه و نبودن مهارها و احتیاط‌های لازم و کافی برای نوجوانان به اندازه‌ای است که انجمن‌های مسوول فرانسوی در این حوزه را بر آن داشته تا با هشدار به والدین آنان را نسبت به دادن آگاهی‌های لازم به فرزندان پیش از ورود نامحدود به اینترنت، حساس سازند.

والدین بسیاری نیز حساس شده‌اند. ولی راه ایجاد "ممنوعیت" یا در واقع "مصونیت" فرزندان خویش را به خوبی نمی‌دانند. به علاوه بسیاری از آنان راه‌های ورود به رایانه و استفاده از اینترنت را به اندازه فرزندان خود نمی‌شناسند. یک نظرسنجی موسسه "ایپسوس" فرانسه نشان می‌دهد که ۵۲ درصد از والدین از این بابت نگرانند که فرزندان سنین شش تا ۱۷ ساله آنها در اینترنت به مسایل و مواردی برخورد کنند که متناسب با نیازهای سنی آنها نیست. این عدد در نزد والدینی که فرزندان آنها در فاصله سنی ۱۵ تا ۱۷ سال قرار دارند بیش‌تر می‌شود و نگرانی آنها با نزدیک شدن فرزندان به سن بلوغ افزایش می‌یابد.

یکی از این انجمن‌ها‌، بنیادی برای اطفال است که با تنظیم ساز و کاری با نظام قضایی فرانسه، مسایل مربوط به ارتباط فرزندان با اینترنت را زیر نظر گرفته و خبر از انتشار و گردش بیش از دو میلیون تصویر عریان کودکانی می‌دهد که هر روز بر روی اینترنت در حال افزایش است و آینده کودکان را تهدید می‌کند.

همین نهادهای مردمی با اعمال دقت و هشیاری؛ صدها پرونده برای افراد متخلف در دادگستری فرانسه فراهم کرده و برخی از آنها را به مجازات‌های مختلفی نیز محکوم کرده‌اند.

آنها معتقدند که کودکان نسبت به خطرهایی که اینترنت آنها را تهدید می‌کند هوشیار نیستند و حتی برخی از این بچه‌ها با انتشار تصاویر شخصی و خانوادگی ندانسته زمینه را برای ارتکاب جرایم اینترنتی فراهم می‌سازند. اما از نظر کارشناسان، مشکل اینترنت برای کودکان محدود به این تصاویر نیست.

در حوزه جرایم رایانه‌ای باید از تصاویر خلاف اخلاق مربوط به بزرگسالان، تشویق به خودکشی، آموزش روش‌های انفجاری و تخریبی و نیز ترویج مدگرایی مضر به سلامت همچون لاغری‌های مفرط یاد کرد که سلامت روحی و روانی کودکان را در غرب به خطر انداخته است.

به گفته مسوولان این انجمن‌ها بسیاری از والدین حتی نسبت به ابعاد این خطرات آگاه نیستند؛ یا راه‌های برخورد با این زمینه‌ها را نمی‌دانند. همین بررسی‌ها نشان می‌دهد که ۷۷ درصد از کودکان شش تا ۱۷ سال به طور مرتب و ۳۱ درصد از آنها هر روز از اینترنت استفاده می‌کنند و این رقم روزانه در میان نوجوانان ۱۵ تا ۱۷ ساله به ۶۵ درصد می‌رسد.

برای یاری رساندن به والدین این فرزندان، نرم افزارهایی طراحی شده است که می‌توان با استفاده از آنها راه ورود و استفاده فرزندان را مهار کرد و این نرم افزارها به صورت روز‌افزونی در حال تنوع و گسترش است.

کار هشدار و یاری رسانی به والدین در اندازه‌ای است که موسسات خدمات اشتراک اینترنتی این نرم افزارها را به صورت رایگان در اختیار والدین و مشتریان خود می‌گذارند.

والدین فرانسوی از این گله‌مندند که چرا اطلاعات کافی برای هشیاری و مقابله با این خطرات و ایمن سازی استفاده از اینترنت در اختیار آنها گذاشته نمی‌شود. یا اینکه این نرم افزارها به طور کامل و صد درصد نمی‌توانند از بروز این خطرات پیشگیری کنند. برخی از کارشناسان معتقدند که تنها کاهش سن کاربران اینترنتی نمی‌تواند توجیه کافی برای افزایش خطرات باشد؛ بلکه به ساعات استفاده کاربران نیز باید دقت کرد.

از نظر آنها بیش‌ترین استفاده نوجوانان از اینترنت و پدید آمدن مسایل ناشی از آن در ساعات خلوت صورت می‌گیرد. بیش‌تر آنها از زمان پایان سن دبستان به فضای اینترنت پا می‌گذارند، تحقیقات نشان می‌دهد که این پدیده محدود به فرانسه نیست و یک پدیده عمومی در جامعه اروپا است.

ارتباط عاطفی والدین با فرزندان یکی از موثرترین راه‌های مهار آنها در استفاده نابه‌جا از اینترنت است و ابزارها و نرم افزارهای مهار؛ از این پس است که باید جدی گرفته شود. در غیر این صورت والدین نمی‌توانند بدون ایجاد روابط عاطفی با فرزندان به ابزارهایی دل خوش کنند که خود بچه‌ها راه مقابله با آنها را بهتر از والدین می‌دانند. یکی از مواردی که والدین و مسوولان تربیتی جامعه را نگران کرده است استفاده بی‌مهار فرزندان از وسیله گفت‌وگوی اینترنتی یا "چت" است که امروزه گاه در هنگام استفاده‌های دیگر به بچه‌ها پیشنهاد می‌شود. به عنوان مثال فرزندان بسیاری از این والدین برای بازی‌های اینترنتی به روی اینترنت می‌روند و شیادان و گروه‌های تبهکار خطرناک؛ درست در زمان بازی؛ با باز کردن پنجره‌ای به آنها پیشنهاد چت می‌دهند و اطفال بی‌خبر نیز بدون آگاهی به آنها پاسخ می‌دهند و حتی گاه ادامه بازی آنها منوط به پاسخگویی به این پنجره‌های پیشنهادی می‌شود! تحقیقات کارشناسان نشان می‌دهد که برخی از این شیادان اینترنتی به بچه‌ها پیشنهاد کرده‌اند که در برابر دوربین رایانه خود عریان شوند و یا تصاویری از خود بر روی اینترنت نمایش دهند. افزایش ساعاتی که نوجوانان به بازی‌های رایانه‌ای اختصاص می‌دهند به طور خطرناکی از پنج ساعت به هفت ساعت در شبانه روز رسیده است و این مساله والدین را بیش از پیش نگران ساخته است. دولت فرانسه هم یک پایگاه اینترنتی برای حمایت از کودکان و نابالغان با همین نام راه‌اندازی کرده است. این پایگاه علاوه بر توصیه‌هایی که به کودکان می‌کند، والدین آنها را هم خطاب قرار داده و برای پیشگیری‌های احتمالی به آنها هشدارهای لازم را می‌دهد.

افزون بر این دو، بخش قوانین دولتی مربوط به این حوزه در این سایت موجود است و نیز مراجعان را با قراردادهای بین المللی و قوانین مربوطه در سطح جهان آشنا می‌سازد و نیز سایت‌های دیگری را برای آشنایی بیش‌تر با جرایم مربوط به کودکان و شیوه‌های مختلف حمایت از آنها معرفی کرده است.

در بخش والدین به پدران و مادران توصیه شده که رایانه‌ها را در سالن پذیرایی یا اتاق نشیمن همگانی قرار دهید و از فرزندان بخواهید تا شیوه کار با رایانه و اینترنت، علایق خود و سایت‌های مورد علاقه خود را به شما نشان دهند. از آنها خواسته شده استفاده از اینترنت را به تفریحی خانوادگی تبدیل کنند و با ارسال نامه‌های فامیلی بچه‌ها را در این لذت شریک کنند. اوقاتی را به دیدن تصاویر لذت بخش یا فیلم‌های دیدنی اختصاص دهند و از فرزندان بخواهند تا آنها هم در جمع خانواده چنین کنند.

به عنوان راه حل به خانواده‌ها توصیه شده محافل و کافه‌های خانوادگی بر روی اینترنت ایجاد کنند و از دیگران بخواهند تا با آنها در ساختن فضایی مشترک و خانوادگی مشارکت کنند. همچنین دوستان خانوادگی اینترنتی جست‌جو کنند و در زمینه‌های مشترک با آنها مشورت کنند.

این سایت به والدین توصیه می‌کند که ابتدا و به ویژه در برابر فرزندان جوان، خودشان کاربران مسوول اینترنت باشند و سپس ابزار مهار و کنترل برای فرزندان را به کار گیرند.

به فرزندانشان نشان دهند که به آنان اعتماد دارند و محیط خصوصی‌شان را در اینترنت و رایانه محترم می‌شمارند و آیین‌نامه‌ای خانوادگی برای استفاده از اینترنت تنظیم کرده و رعایت آن را به همه اعضای خانواده سفارش کنند. به اولیا می‌گویند فرزندانتان را در امر نگارش این آیین نامه مشارکت دهید و از آنان بخواهید تا درباره کم و کیف استفاده از اینترنت نظر دهند. کارشناسان، مقاطع سنی نوجوانان کاربر اینترنتی را به پنج دسته تقسیم کرده‌اند: از دو تا چهار ساله که اولین گام‌ها را روی زانوی والدین در آشنایی با رایانه و اینترنت بر می‌دارند. در این مقطع خطرات تقریبا در حد صفر است. از پنج تا شش ساله که زمان کشف اینترنت است و طفل نشان می‌دهد که مایل است به تنهایی درفضای اینترنت گردش کند. در این مرحله او چون با اینترنت آشنایی چندانی ندارد بنا براین هیچ نگرانی از خطرات آن هم ندارد. در این مرحله نصب یک نرم افزار کنترلی ضروری است. مقطع سنی هفت تا هشت ساله که طفل مایل است به جاهای ناشناخته یا متعلق به بزرگسالان سرک بکشد. علاقه به کشف ممنوعیت‌ها از ویژگی‌های این دوره است. باید به او آموزش مسایل ایمنی را داد و نیز تنظیم دقیق نرم افزار فیلتر و کنترل در زمینه‌های مورد استفاده او ضروری است.

مقطع ۹ تا دوازده سال که نوجوان به سایت‌های ممنوعه سر می‌زند و ممکن است با انواع سایت‌ها و زمینه‌های خلاف در اینترنت آشنا شود. در این مرحله باید با او صحبت کرد و او را برای خطرات بزرگسالی آماده ساخت. نرم افزار فیلتر و کنترل‌ها در این مرحله سنی کلمه رمز و رمز عبور می‌خواهد که باید والدین آن را تعبیه کنند. در مقطع سنی سیزده تا هفده سال بچه‌ها بر این گمانند که در زمینه اینترنت و رایانه بیش از والدین خود می‌دانند. در این مرحله مدام باید گزارش نرم افزارهای فیلتر و کنترل را به طور روزانه بررسی کرده و زیر نظر داشت. در این مرحله والدین همچنین باید رمز عبورهایی سخت‌تر و مرکب برای نرم افزارها انتخاب کرده و نصب کنند تا نوجوان زیرک و کاوشگر نتواند راه‌های نظارت والدین را خنثی کند.

در این سایت‌ها به بچه‌ها نیز توصیه‌هایی شده است، از جمله آنکه اطلاعات شخصی را به هیچ وجه در روی اینترنت نگذارند. با افراد ناشناس روی اینترنت قرار آشنایی و دیدار نگذارند و دست آخر اینکه مراقب نامه‌ها و بسته‌های دریافتی خود باشند و بسیاری از این دریافتی‌ها را بدون باز کردن، به طور کامل حذف کنند.

در سال ۲۰۰۵ دولت فرانسه در دستوری اجرای یک پژوهش و بررسی را در زمینه استفاده نوجوانان از اینترنت خواستار شد. نتیجه بررسی حاوی دو نکته جالب بود:‌ ۸۳ درصد از والدین هنوز نرم افزاری برای نظارت بر رفتار اینترنتی فرزندانشان نصب نکرده بودند و دومین نتیجه که از اولی ناشی می‌شد این بود که ۷۱ درصد از والدین استفاده تنهایی فرزندان از اینترنت را منع می‌کردند.

جالب این بود که یک سوم والدین حتی نمی‌دانستند که نرم افزارهایی برای کنترل فرزندان آنها وجود دارد. از میان کسانی که می‌دانستند نیز تنها ۲۵ درصد این نرم افزارها را نصب کرده بودند. چرا که یا آنها را گران می‌دانستند یا نصب و هدایت آنها را دشوار ارزیابی می‌کردند.

دولت فرانسه در آن مقطع حتی به این فکر افتاده بود که فضایی ویژه برای استفاده نوجوانان در اینترنت با ابزاری هوشمند و قدرتمند طراحی کند که عاری از خطرات اینترنتی برای سنین حساس نوجوانی باشد.

امروز بحث بر سر این است که والدین باید یکی از دو راه را انتخاب کنند .نخستین انتخاب این است که با قبول مسوولیت کامل در این زمینه‌ها و نظارت بر رفتار خطرناک فرزندان خود در استفاده از اینترنت، به طور مسوولانه وارد عمل شده و از آنها حمایت کنند و ضریب امنیت اجتماعی را نیز افزایش دهند و دومین انتخاب اینکه با باز گذاشتن دست فرزندان در حقیقت از حمایت از آنان نیز دست بکشند و بنابراین امنیت جامعه نیز با مخاطره روبه‌رو خواهد شد.