خرانق؛ ‌روستای شگفتی‌ها

مناطق کویری و مرکزی ایران با وجود آب و هوا و اقلیم سخت و خشکی که بر طبیعت آن چیره شده،‌ اما جاذبه‌ها و دیدنی‌های تاریخی بسیاری را در دل خود جای داده است که چشم هر گردشگر و توریستی …

مناطق کویری و مرکزی ایران با وجود آب و هوا و اقلیم سخت و خشکی که بر طبیعت آن چیره شده،‌ اما جاذبه‌ها و دیدنی‌های تاریخی بسیاری را در دل خود جای داده است که چشم هر گردشگر و توریستی را به خود جذب می‌کند. یکی از این جاذبه‌های شگفت‌انگیز و زیبا روستای تاریخی خرانق است.

خرانق که در قدیم آن را خورانق به معنی زادگاه خورشید می‌نامیدند در شهرستان اردکان و در ۸۵ کیلومتری شهر یزد واقع شده است. این روستای زیبا که برخی از تاریخ‌نگاران قدمت آن را به ۴۰۰۰ سال پیش و به دوره ساسانیان نسبت می‌دهند دارای آثار و ابنیه‌ تاریخی زیبا و شگفت‌انگیزی است که از جمله آن می‌توان به قلعه، منارجنبان، کاروانسراها، مشهدک، باباخادم، شترگلو، قریه شمس‌آباد، مسجد بیت‌المقدس، حمام، آسیاب، مسجد جامع و حسینیه اشاره کرد. آبشار زیبای ساعتی و منطقه‌ حفاظت شده دره انجیر نیز که حیواناتی چون بز، میش، قوچ، گربه‌وحشی، سیاه‌گوش، یوزپلنگ و هوبره در آن زندگی می‌کنند بر جذابیت این روستا افزوده است. این آبادی کهن و تاریخی دارای ۲ بخش قدیم و جدید است که ساکنان فعلی آن در بخش جدید زندگی می‌کنند. در بخش قدیمی آن چیزی که پیش‌تر از همه جلوه‌گر می‌شود قلعه متروکه‌ای است که ۴۰۰۰ سال پیش در زمان ساسانیان بنا شده است.

وسعت این قلعه که دارای ۶ برج است، ۱‌/‌۱ هکتار است و ۸۰ خانه ۲ تا ۳ طبقه دارد. جنس دیوارهای آن از خشت و گل و سقفش از حصیرهای الیافی، چوب و پوشال تشکیل شده است. این قلعه بر فراز تپه‌ای بنا شده تا ساکنان آن به زمین‌ها و فضای اطراف روستا اشراف داشته باشند.

یکی از ویژگی‌های جالب این قلعه گذرگاه‌ها و کوچه‌های پیچ‌ در پیچ و رعب‌آور آن است که برای غافلگیری دزدان و راهزنان مورد استفاده قرار می‌گرفته است. کوچه‌هایی که در نزد ساکنان قدیمی آن به کوچه‌های گرگ معروف بوده است. از دیگر شگفتی‌های این روستا، منارجنبان آن است که در ضلع شمالی مسجد جامع قرار دارد؛ این منار قطور و بلند دارای ۳ طبقه و ۲ ردیف پله‌ برای رفت و برگشت است. همچنین در کنار این منارجنبان می‌توان از بناهای تاریخی دیگری مثل مسجد جامع، حمام و آسیاب نیز نام برد. در این روستا علاوه بر قلعه و شگفتی‌های موجود در آن، پل آبراهی نیز وجود دارد که قدیمی‌ترین پل انتقال آب در استان یزد است. این پل که به سبک و شیوه معماری ساسانی و رومی و با مصالحی چون سنگ و ساروج بنا شده دارای ۴ دهانه با پایه‌های قطور و طاق‌های قوسی است. طول این آبراه ۴۰ متر و ارتفاعش ۷‌/‌۵ متر است. موقعیت ارتباطی این روستا که بین شهر یزد و طبس قرار دارد باعث شده تا در دوره قاجار کاروانسرایی آجری در این محل ساخته شود و امکان استراحت و استقرار را برای کاروان‌ها و مسافرانی که به سمت شهر مشهد حرکت می‌کردند فراهم آورد.

مرضیه ماندگاری