رفتم بدنسازی,آکرومگالی گرفتم

فقط ورزش کردن و افزایش فعالیت بدنی روزانه راستش من همیشه بچه درسخوانی بودم و مدام سرم در کتاب و دفتر بود یک روز که پای برنامه ورزشی صبحگاهی تلویزیون نشسته بودم, حس کردم چقدر دلم می خواهد قدری از فضای درس فاصله بگیرم و برای رهایی از یکنواختی زندگی, با رفتن به باشگاه و ورزش کردن, قدری هیجان روزمره برای خودم ایجاد کنم

در «میزگرد تناسب اندام» این شماره پای صحبت‌های آقای نظری نشسته‌ایم که فقط ۱۸ سال دارد و حدود ۲ سال پیش برای افزایش فعالیت بدنی خود در طول روز، به باشگاه بدنسازی رفته است...

او که مانند سایر سوژه‌های این صفحه به دام سودجویان عرضه داروهای بدنسازی افتاده، حرف‌های جالب و تامل‌برانگیزی برای تمام افرادی دارد که می‌خواهند با مصرف داروها و مکمل‌های بدنسازی، ره صد ساله را یک شبه طی کنند. اگر دوست دارید، حرف‌ها و درددل‌ این جوان به قول خودش گرفتار را بشنوید و نظر متخصصان «سلامت» را هم درباره او و کاری که کرده بدانید، تا انتهای مطلب با ما همراه شوید.

آقای نظری که بعد از تزریق هورمون دچار آکرومگالی شده، می‌گوید:

سوماتوتروپین زدم و گرفتار شدم!

▪ قبل از هر چیز بگویید که مهم‌ترین دلیلتان برای رفتن به باشگاه بدنسازی چه بود؟

فقط ورزش کردن و افزایش فعالیت بدنی روزانه. راستش من همیشه بچه درسخوانی بودم و مدام سرم در کتاب و دفتر بود. یک روز که پای برنامه ورزشی صبحگاهی تلویزیون نشسته بودم، حس کردم چقدر دلم می‌خواهد قدری از فضای درس فاصله بگیرم و برای رهایی از یکنواختی زندگی، با رفتن به باشگاه و ورزش کردن،‌ قدری هیجان روزمره برای خودم ایجاد کنم. البته این را هم بگویم که همیشه دوست داشتم اندامم کمی پرتر و عضلانی‌تر هم باشد و به همین دلیل ورزش بدنسازی را انتخاب کردم.

▪ یعنی لاغر بودید و می‌خواستید چاق بشوید؟

نه. اندام من تقریبا با قد و استخوان‌بندی‌ام متناسب بود. فقط می‌خواستم کمی بیشتر روی فرم بیایم و عضله‌های سفت‌تری داشته باشم.

▪ از باشگاه رفتنتان برایمان بگویید. چه شد که «فقط ورزش کردن»، به مصرف داروهای بدنسازی تبدیل شد؟

کمی بیشتر از ۱۶ سالم بود که به باشگاه رفتم. چند ماه اول را فقط ورزش می‌کردم. بعد از مدتی که با بچه‌های باشگاه صمیمی‌تر شدم، یکی از آنها تزریق هورمون رشد را برای افزایش حجم عضله‌ها و سفت‌تر و پرتر شدن آنها به من توصیه کرد. از آنجا که دارو تزریقی بود، ترسیدم نکند اعتیادآور باشد و کم‌کم به دام اعتیاد، ایدز و... بیفتم اما دوستم به من اطمینان داد که اعتیادی در کار نیست. برای اطمینان بیشتر هم چند بار باهم برای خرید رفتیم و خودش دارو را تزریق کرد و به من گفت اگر اعتیادی در کار بود که این کار را نمی‌کرد.

▪ اما شما یک جوان امروزی هستید که وسایل ارتباط جمعی و رسانه‌های گسترده‌ای در اختیارتان است. یعنی تا آن روز درباره عوارض مصرف داروهای بدنسازی نشنیده بودید؟

شنیده بودم اما با پرس‌وجوهای اینترنتی و حتی حضوری که با بعضی از بچه‌های باشگاه داشتم، به این نتیجه رسیدم که سوماتوتروپین، هورمون رشد است که پزشکان هم تجویز می‌‌کنند و این نقطه امیدواری برایم بود. از خیلی‌ها هم شنیدم سوماتوتروپین دوز مصرف ایمن و مجاز دارد. یعنی اگر حتی خودسرانه آن را با دوز مجاز تزریق کنم، دچار عارضه نخواهم شد.

▪ چند وقت بعد از شروع تزریق دچار عارضه شدید؟

حدود ۵ ماه از تزریق می‌گذشت که عضله‌ها و اندامم تقریبا به شکل و حالت مورد نظرم نزدیک شد. این در حالی بود که صدایم هم کمی خشن‌تر،‌ پوستم کلفت‌‌تر و پر از جوش (در ناحیه کمر و سینه) و استخوان‌بندی صورتم هم قدری درشت‌تر شده بود. گاهی هم با کوچک‌ترین تحریک محیطی مانند آلودگی هوا یا سر و صدا و ترافیک، به شدت سردرد می‌گرفتم اما فکرش را هم نمی‌کردم که اینها از عوارض مصرف این هورمون باشد.

▪ پس چه شد که متوجه شدید دچار عوارض مصرف دارو شده‌اید؟

بعد از ۸ یا ۹ ماه مصرف، تعداد دفعات ابتلایم به سردرد زیاد شد. کمی دچار تاری دید و احساس درد در ناحیه پشت چشم‌هایم شده بودم. احساس می‌کردم صورتم واقعا از حالت طبیعی‌اش خارج شده است. یعنی گونه‌هایم کمی استخوانی‌تر و برجسته‌تر و فک و چانه‌ام کمی بزرگ‌تر و برآمده‌تر شده بودند. اوایل گمان می‌کردم اینها جزو علایم بلوغ هستند ولی وقتی موضوع را با والدینم در میان گذاشتم،‌ آنها کمی نگرانم کردند و گفتند که حتما دچار عوارض دارویی شده‌ام.

▪ یعنی از ابتدا با اطلاع خانواده دارو تزریق می‌کردید؟

متاسفانه، نه.

▪ چرا متاسفانه؟

چون مادر من پرستار باسابقه‌ای است که مدام اطلاعات علمی و پزشکی خود را از طریق همکاران پزشکش و اینترنت، به روز می‌کند. وقتی هم بعد از ۹ ماه ماجرای مصرف سوماتوتروپین را در خانه مطرح کردم، این مادرم بود که با همکاران خود تماس گرفت و گفت احتمالا با عوارض دارویی مواجه شده‌ام.

▪ بعد چه کار کردید؟

همراه مادرم به یک متخصص غدد مراجعه کردم. ایشان گفتند با اینکه دوز مصرف نسبتا بالایی داشته‌ام، تا حد زیادی از عوارض شدیدتر درامان مانده‌ام‌. با این حال، متاسفانه عارضه دفرمیتی صورتم با قطع دارو هم چندان برطرف نخواهد شد. به جز آکرومگالی(دفرمه‌ شدن استخوان‌ها)،‌ بهبود سردردها، دردهای پشت چشم و تاری دیدم با قطع دارو میسر خواهد بود.

▪ در حال حاضر وضعیت جسمی‌تان چطور است؟

چند ماهی می‌شود مصرف دارو را کنار گذاشته‌ام. سردردها و درد چشم‌هایم خیلی بهتر شده است. پوستم از آن کلفتی و زبری تا حدی درآمده اما به شکل اولیه‌اش برنگشته است. با این حال، هنوز از شکل و حالت صورتم خوشم نمی‌آید. امیدوارم حالت چهره‌ام هم بهتر شود اما با تحقیقاتی که انجام داده‌ام و پرس‌وجوهایی که کرده‌ام، گمان نمی‌کنم چنین اتفاقی بیفتد.

● نگاه متخصص پزشکی ورزشی

نظر

دکتر احمد باقری‌مقدم

درباره مشکل سوژه

«میزگرد تناسب اندام»

آکرومگالی ناشی از تزریق هورمون، برگشت‌ناپذیر است

▪ آقای نظری مانند خیلی از افراد دیگری که اقدام به مصرف خودسرانه و ناآگاهانه داروهای بدنسازی کرده‌اند، می‌گویند در باشگاه به او گفته‌شده مصرف دوز مجاز سوماتوتروپین مشکلی برایش ایجاد نخواهدکرد. آیا واقعا داروهای بدنسازی مختلف مانند هورمون رشد، دوزهای مجاز دارند؟

نه. متاسفانه گاهی افراد سودجو به بهانه بی‌ضرر بودن استفاده از داروهای بدنسازی در دوزهای ایمن، افراد مختلفی مانند آقای نظری را تشویق و ترغیب به مصرف دارو می‌کنند، اما استفاده خودسرانه از انواع داروها و مکمل‌های بدنسازی، بدون نظر و تجویز پزشک، ممنوع است. مصرف خودسرانه این داروها و مکمل‌ها با هر دوز و هر طریقه مصرفی که باشد، می‌تواند عوارضی برای مصرف‌کننده ایجاد کند.

▪ یعنی تمام داروهای بدنسازی جزو داروهای ممنوعه برای مصرف عام محسوب می‌شوند؟

تقریبا بیشتر داروها و مکمل‌های بدنسازی که برای افزایش حجم عضلات یا بالا بردن انرژی به‌صورت غیرمجاز و به‌وسیله افراد غیرمتخصص در باشگاه‌های بدنسازی توصیه، توزیع و مصرف می‌شوند، جزو داروهای ممنوعه هستند. گاهی هدف فرد از مصرف این داروها، استفاده از عوارض آنهاست. مثلا بیشتر افراد برای افزایش حجم عضله یا وزن از استروییدها و کورتون‌ها در باشگاه‌های بدنسازی استفاده می‌کنند اما این افزایش کاذب وزن و عضله، جزو عوارض مصرف این داروهاست و استفاده مستمر از آنها می‌تواند عوارض شدیدتری مانند پوکی‌استخوان و اختلال‌های غددی را در پی داشته باشد.

▪ در مورد مجاز یا غیرمجازبودن هورمون‌های رشد مانند سوماتوتروپین هم برایمان می‌گویید؟

متاسفانه این روزها تمایل به مصرف هورمون‌های رشد به‌صورت خوراکی و تزریقی در میان بدنسازان افزایش یافته است. در حالی که هورمون رشد باید فقط با تجویز متخصص غدد برای رفع اختلال‌های غددی و مشکلات مربوط به رشد در سنین بلوغ، تجویز و استفاده شود. یعنی اگر هورمون رشد به‌وسیله پزشک تجویز شود، استفاده از آن مجاز و در غیراین صورت و تحت هر شرایطی، مصرف کردنش غیرمجاز خواهدبود.

▪ آیا ابتلا به آکرومگالی در ناحیه فک و صورت می‌تواند ارتباط مستقیمی با تزریق سوماتوتروپین داشته باشد؟

بله، در افرادی مانند آقای نظری خودسرانه در سنین نوجوانی هورمون رشد مصرف می‌کنند، صفحه رشد بدن تحت‌تاثیر این هورمون قرار می‌گیرد. این تاثیر می‌تواند باعث ایجاد مشکلات فراوان در ناحیه استخوانی بدن شود. به عبارت ساده‌تر، آکرومگالی (دفرمیتی یا از دست دادن فرم طبیعی استخوان‌های بدن) می‌تواند ناشی از مصرف نامتعادل و نامتعارف هورمون‌های رشدی مانند سوماتوتروپین در افراد در سن بلوغ باشد؛ یعنی علت تغییر شکل استخوانی، به‌خصوص در ناحیه فک و صورت، افزایش ضخامت پوست و خشن شدن صدا که برای این دوست عزیز پیش آمده، می‌تواند در اثر تزریق ناآگاهانه هورمون رشد باشد. ضمن اینکه اختلال‌های بینایی هم که آقای نظری به آن اشاره داشتند، از عوارض مصرف خودسرانه و غیرمجاز سوماتوتروپین است که البته در مورد شدت و ضعف و ارتباط مستقیم بیماری با مصرف دارو باید تحت بررسی‌های بیشتری قرار بگیرند.

▪ آیا آکرومگالی ایجادشده به‌دلیل مصرف هورمون‌های رشد، ‌با قطع مصرف دارو از بین می‌رود؟

متاسفانه بیشتر تغییرات استخوانی و عضلانی ناشی از مصرف هورمون‌های رشد، غیرقابل برگشت هستند. البته اگر این تغییرات در مراحل اولیه باشند، می‌توان فقط تا حدودی (نه کاملا) آنها را کنترل کرد. در مورد آکرومگالی فک و چانه آقای نظری هم چندان نمی‌توان به برگشت‌پذیری کامل شکل صورت به حالت اولیه امیدوار بود.

▪ آقای دکتر! خیلی از جوان‌ها و نوجوان‌ها مانند آقای نظری که ورزش بدنسازی را برای حفظ سلامت، افزایش حجم عضله یا بالا بردن وزنشان انتخاب می‌کنند، معتقدند فقط با مصرف داروها و مکمل‌های مختلف می‌توانند هدف‌های خود را در این رشته ورزشی دنبال کنند. به نظر شما این باور درستی است یا می‌توان بدون مصرف دارو هم حجم عضله‌ها را افزایش داد؟

یکی از بزرگ‌ترین اشتبا‌ه‌های افراد تازه‌وارد به رشته بدنسازی که متاسفانه برخی از مربی‌ها هم به آن دامن می‌زنند، عجله و شتابی است که برای افزایش هر چه سریع‌تر حجم عضله و قدرت بدنی دارند. معمولا تعداد کمتری از افراد به این نکته توجه دارند که ورزش بدنسازی باید برای افزایش تدریجی و طبیعی حجم عضلات انجام شود و هدف آن، افزایش سریع و غیرقابل‌ قبول حجم عضله‌ها و قدرت بدنی نیست. علاوه بر این، باید این نکته را هم در نظر داشته باشیم که ژنتیک افراد با یکدیگر فرق دارد. یعنی بعضی‌ها به راحتی بدنشان عضله‌سازی می‌کند و بعضی‌ نه. ظرفیت هر فردی برای افزایش حجم عضلات متفاوت است و اصلا برخی افراد برخلاف تصورشان استعداد افزایش حجم عضله ندارند. چنین افرادی، همان‌هایی هستند که بعد از مدتی رفت‌وآمد به باشگاه، مصرف داروها و مکمل‌های غیرمجاز را شروع می‌کنند تا هرچه سریع‌تر به هدفشان که همان افزایش وزن و حجم عضله کاذب است، برسند اما از آنجا که ظرفیت بدنی‌شان اجازه افزایش بیش از حد عضله را نمی‌دهد، برگشت مجدد وزن و حجم عضله به وضع قبلی‌اش در آنها دور از انتظار نخواهد بود.

▪ حرف آخر؟

ورزش‌های قدرتی و حرکت‌هایی که با کار با وزنه همراه هستند، می‌توانند به‌تدریج باعث افزایش حجم عضله‌ها همگام با ریتم طبیعی بدن شوند. این افزایش حجم در افرادی که استعداد عضله‌گیری بیشتری دارند، بیشتر و بهتر اتفاق می‌افتد. به همین دلیل توصیه می‌شود برای افزایش عضله با ورزش بدنسازی، حتما صبر و حوصله به خرج دهید و سعی کنید با تمرین مستمر به این هدف برسید.

● پرسش از متخصص پوست

سوماتوتروپین باعث ایجاد آکنه می‌شود؟

دکتر امیرهوشنگ احسانی

عضو هیات علمی دانشگاه علوم‌پزشکی تهران

آقای نظری در خلال صحبت‌های خود به این نکته اشاره کردند که با مصرف سوماتوتروپین دچار آکنه و جوش‌های شدید در ناحیه کمر و سینه شده‌اند ولی بعید به نظر می‌رسد فقط با مصرف سوماتوتروپین به جوش‌های شدید مبتلا شده باشند و ابتلا به جوش و آکنه شدید از عوارض مستقیم مصرف سوماتوتروپین محسوب نمی‌شود. به احتمال زیاد ایشان علاوه بر این هورمون، داروهای بدنسازی دیگری هم مصرف می‌کرده‌اند؛ مثلا استفاده از تستوسترون می‌تواند شانس ابتلا به جوش‌های مختلف به‌خصوص در ناحیه پشت را در ورزشکاران افزایش دهد. معمولا حدود ۶-۳ ماه طول می‌کشد تا با قطع دارو و با داروهای ضدآکنه یا خودبه‌خود، این جوش‌ها از بین بروند. از آنجا که هورمون رشد به تنهایی نمی‌تواند یک ورزشکار رشته بدنسازی را که برای رسیدن به هدفش مصرف دارو را انتخاب کرده، راضی کند، خیلی از ورزشکاران در کنار مصرف این داروها به استفاده از تستوسترون و هورمون‌های مردانه هم روی می‌آورند و به همین دلیل باعث تشدید جوش در نقاط مختلف بدن از جمله کمر و جلوی سینه‌شان می‌شوند.

● پرسش از فوق‌تخصص غدد و متابولیسم

عوارض سوماتوتروپین چیست؟

دکتر محمدرضا مهاجرتهرانی

عضو هیات علمی دانشگاه علوم‌پزشکی تهران

هورمون رشد به‌طور طبیعی از غده هیپوفیز برای افزایش رشد طول قد،‌ افزایش و حجیم شدن عضلات و توده بدن ترشح می‌شود. معمولا متخصصان غدد این هورمون را برای کسانی که دچار کمبود آن هستند، به‌صورت دارو تجویز می‌کنند. از طرف دیگر، برخی موارد مصرف هورمون‌های رشد به‌وسیله سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) تایید نشده است. یکی از این موارد منع مصرف، در رشته بدنسازی است و ورزشکاران رشته بدنسازی به دلیل عوارض متعدد مصرف خودسرانه هورمون‌های مختلف رشد از جمله سوماتوتروپین، مجاز به مصرف آنها حتی در دوزهای پایین هم نیستند.

از مهم‌ترین عارضه‌های استفاده خودسرانه از سوماتوتروپین در میان ورزشکاران رشته بدنسازی می‌توان به این موارد اشاره کرد:

- سردرد

- دردهای استخوانی و مفصلی

- ابتلا به دیابت و بالارفتن سطح قندخون در بدن

- تشدید دیابت در افراد مبتلا به این بیماری

- ایجاد حساسیت به‌صورت خارش، قرمزی، التهاب و تورم در ناحیه تزریق

- رشد خال‌های مختلف از جمله خال‌های زیر پوستی

- ضعف عضلانی

- درد، گزگز و مورمور دست‌ها و پاها

- برجستگی گونه‌ها و فک با مصرف دارو در طولانی‌مدت

- ایجاد اختلال‌های مفصلی

- التهاب لوزالمعده یا پانکراتیت

- امکان ایجاد کاردیومیوپاتی (اختلال و بزرگ شدن عضلات قلب)

- ضعف عضلات قلبی

- افزایش فشار داخل جمجمه و در نتیجه ابتلا به اختلال دید، سردرد و تهوع

- ابتلا به افزایش فشارخون

- افزایش تجمع مایعات در بدن و ایجاد تورم در بخش‌های انتهایی بدن مثل دست‌ها

- افزایش ریسک ابتلا به انواع سرطان‌ها با مصرف طولانی‌مدت و خودسرانه

- افزایش رشد استخوانی

- افزایش ریسک ابتلا به برونشیت

- افزایش ریسک ابتلا به آپنه انسدادی خواب

- ایجاد عفونت‌های پوستی یا عفونت در عضلات به دلیل استعمال این دارو به روش تزریق

البته شدت و ضعف عارضه یا برگشت‌پذیری هر یک از عوارض ناشی از مصرف هورمون‌های رشد به مدت زمان و دوز مصرف دارو بستگی دارد و اگر مصرف دارو طولانی نباشد و عارضه شدیدی ایجاد نشده باشد، می‌توان با قطع مصرف، امید به درمان برخی از عوارض ایجاد‌شده داشت. به‌طور کلی، اگر سطح ترشح هورمون رشد در بدن بیش از اندازه بالا برود، امکان ایجاد بیماری آکرومگالی، بزرگ شدن بخش‌های انتهایی بدن مانند دست‌ها، گوش‌ها و نوک بینی وجود دارد.

ندااحمدلو

بازخوانی پرونده پزشکی آقای نظری با حضور دکتر احمد باقری‌مقدم متخصص پزشکی ورزشی دکتر محمدرضا مهاجرتهرانی فوق‌تخصص غدد و متابولیسم

دکتر امیرهوشنگ احسانی متخصص پوست