کودک آزاری جرمی که جامعه را تکان می دهد

آمار کودک آزاری رو به افزایش است این هشداری است که از چندی پیش کارشناسان و بعضی دست اندرکاران مسائل اجتماعی درباره آن صحبت می کنند و برخی آمار و ارقام نیز آن را تایید می کند

● بی‌پناه در برابر خشونت

آمار کودک‌آزاری رو به افزایش است؛ این هشداری است که از چندی پیش کارشناسان و بعضی دست‌اندرکاران مسائل اجتماعی درباره آن صحبت می‌کنند و برخی آمار و ارقام نیز آن را تایید می‌کند. به گفته سید حسن موسوی مدیرکل دفتر امور آسیب‌دیدگان اجتماعی سازمان بهزیستی کشور، تعداد تماس‌های خط تلفن ۱۲۳ (اورژانس اجتماعی) در سال گذشته نسبت به سال ۸۶ رشد ۱۹۵ درصدی داشته و بیشترین موارد تماس‌ها با این خط مربوط به کودک‌آزاری بوده است.در دو هفته گذشته هم روزنامه‌ها از ۴ مورد کودک‌آزاری خبر دادند که ۳ مورد آن به مرگ اطفال منجر شد.

یکی از این حوادث در استان فارس اتفاق افتاد.ماجرا از این قرار بود که دختری ۸ ساله به نام مریم بیهوش و نیمه‌جان به بیمارستانی در فسا و از آنجا به یک مرکز درمانی دیگر در شیراز منتقل شد اما تلاش پزشکان برای نجات جان او فایده‌ای نداشت و دخترک هرگز از کما بیرون نیامد. بعد از مرگ مریم ماموران پلیس متوجه شدند شوهر خاله او متهم اصلی این پرونده است، به این ترتیب مرد جوان دستگیر شد. متهم که حبیب نام دارد می‌گوید: «پدر مریم سال‌ها قبل در یک سانحه جان باخت و مدتی بعد مادرش ازدواج مجدد کرد. بعد از آن بود که من و همسرم پذیرفتیم از این دختربچه مراقبت کنیم. من دختر خواهر زنم را خیلی دوست داشتم اما شب حادثه او خیلی شلوغ کرد و هرچه تذکر دادم آرام نشد، من هم به شدت عصبانی شدم و یک سیلی به گوش مریم زدم و او روی زمین افتاد و بیهوش شد. من و همسرم فکر کردیم حالش خوب می‌شود، تا صبح صبر کردیم و وقتی مریم به هوش نیامد او را به بیمارستان رساندیم. من نمی‌خواستم این کودک را بکشم و از کاری که کرده‌ام بشدت پشیمان هستم.»

اگر چه این مورد کودک‌آزاری منجر به قتل توسط شوهر خاله رقم خورد، اما آمارها نشان می‌دهد بیشتر آزاردهندگان، پدر کودکان و کمتر مادر اطفال هستند. این روزها محمد شهریاری بازپرس شعبه هفتم دادسرای جنایی تهران در حال تحقیق درباره مرگ کودک سه ساله‌ای به نام ستاره است که توسط پدرش کشته شده است. جسم نیمه‌جان این کودک توسط والدینش به بیمارستانی در بومهن منتقل و بعد از مرگ دختر ۳ ساله و آغاز تحقیقات جنایی معلوم شد روی بدن دخترک آثار متعدد جراحت و کبودی وجود دارد، از طرفی پزشکان اعلام کردند ستاره به خاطر اصابت ضربه‌ای محکم به ناحیه شکم جان باخته و شدت این ضربه به حدی بوده که روده‌های کودک پاره شده است. پدر ستاره که مردی ۲۶ ساله است می‌گوید: «آن روز خسته و کلافه از سر کار برگشته بودم، ستاره گریه می‌کرد و جیغ می‌کشید. عصبانی شدم و او را زیر مشت و لگد گرفتم و با دستم دهانش را آنقدر فشار دادم که از هوش رفت. قبلا هم دخترم را کتک می‌زدم و چند بار هم با سیگار او را سوزانده بودم اما هیچ وقت اتفاقی نمی‌افتاد و فکر نمی‌کردم این بار هم بلایی سر ستاره بیاید.»

طبق تعاریف قانونی، کودک‌آزاری عبارت است از «هر گونه فعل یا ترک فعلی که باعث آزار روحی و جسمی‌ و ایجاد آثار ماندگار در وجود یک طفل شود، برخی از این آثار می‌تواند مخفی باشد. تنبیه بدنی و تجاوز جنسی از جمله کودک‌آزاری‌های فیزیکی است که علائم آن مشهود است.» نادر میرزایی روان‌شناس درباره این که کودک‌آزاری بیشتر در چه خانواده‌هایی دیده می‌شود می‌گوید: «این جرم منحصر به طبقه خاصی نیست و در هر طبقه اجتماعی دیده می‌شود اما به طور کلی می‌توان گفت مهم‌ترین علت کودک‌آزاری فقر اقتصادی و فرهنگی است.» این روان‌شناس معتقد است اعتیاد نقش پررنگی در این بزه دارد و کودکانی که والدین یا سرپرست‌شان به مواد مخدر آلوده هستند بیشتر از دیگران در معرض خطر قرار دارند.

پوریا پسر ۳ ساله ساروی است که اخیرا به خاطر شکنجه‌های ناپدری جان خود را از دست داد. مادر ۱۹ ساله این کودک در حالی که اشک می‌ریزد می‌گوید: «۳ سال قبل ازدواج کردم اما بعد از تولد پوریا به خاطر مشکلات خانوادگی جدا شد، و در ازای بخشیدن مهریه حضانت پسرم را بر عهده گرفتم. مدتی بعد از طلاق با پسری آشنا شدم و او از من خواستگاری کرد. چون از تکرار یک تجربه تلخ می‌ترسیدم پیشنهاد دادم به عقد موقت هم در بیاییم و اگر همه چیز خوب پیش رفت بعد از مدتی ازدواج دائم کنیم. بعد از شروع زندگی مشترک بود که فهمیدم شوهرم معتاد است. او بسیار عصبی بود و پسرم را اذیت می‌کرد و کتک می‌زد. روز حادثه شوهرم به خاطر سر و صدای پوریا از خواب بیدار شد و او را زیر مشت و لگد گرفت. پوریا از حال رفت. شتابان او را به بیمارستان رساندم اما دیگر دیر شده بود.»

اکثر افرادی که کودکان خود را مورد آزار قرار می‌دهند و به قتل می‌رسانند بازیگوشی طفل و سر و صداهای او را دلیل خشم‌شان عنوان می‌کنند. میرزایی توضیح می‌دهد: «فرزندان ناخواسته، کودکان بیش فعال و اطفالی که از عقب ماندگی‌های ذهنی یا معلولیت های جسمی‌ رنج می‌برند در معرض آسیب هستند چرا که والدین یا سرپرستان آنها تمایلی به مراقبت از این کودکان ندارند و آنها را به اصطلاح و سربار زندگی‌شان می‌دانند.»

علیرضا اربابی‌فر بازپرس شعبه دوم دادسرای ناحیه ۱۱ تهران از یک مورد کودک‌آزاری دیگر خبر می‌دهد: «پسر بچه ۵ ساله‌ای به نام مهدی به بیمارستان منتقل و مشخص شد او مورد آزار قرار گرفته و آثار جراحت و سوختگی‌های متعدد روی بدنش وجود دارد. در جریان تحقیقات فاش شد مادر این کودک بعد از جدایی از شوهرش با مردی دیگر ازدواج کرده و ناپدری بارها مهدی را مورد آزار قرار داده است. اکنون ناپدری در بازداشت به سر می‌برد و پرونده او با صدور کیفرخواست به دادگاه عمومی‌ ارجاع شده است.»

اگر چه هر از گاهی از شکنجه یا قتل یک کودک خبری منتشر می‌شود، اما پدیده کودک‌آزاری به همین موارد خلاصه نمی‌شود و اطفال زیادی هستند که به طرق مختلف مورد آزار قرار می‌گیرند. مائده شاه‌حسینی مددکار اجتماعی می‌گوید: «آزار روحی و روانی از انواع کودک‌آزاری است که افشا نمی‌شود، علاوه بر این غفلت و فراموشی یکی از رایج‌ترین انواع کودک آزاری است که گسترش زیادی پیدا کرده است.»

این مددکار با تاکید بر این که بسیاری از موارد کودک‌آزاری فاش نمی‌شود از مشکلی بزرگ‌تر خبر می‌دهد: «متاسفانه برای این کودکان کار زیادی انجام نمی‌شود، مرکز اورژانس اجتماعی فقط می‌تواند به دادن مشاوره به والدین آن هم در صورت تمایل خود آنها و گفت و گو با کودکان بپردازد از طرفی اگر یک مورد کودک‌آزاری کشف شود سرنوشت کودک بعد از درمان مشخص نیست و آینده این اطفال پر از ابهام است.»

از آنجا که کودک‌آزاری جرمی ‌است که در حریم خانه‌ها انجام می‌شود افشای آن با موانع متعددی مواجه است، علاوه بر این به نظر می‌رسد ضعف های قانونی نیز در این رابطه وجود دارد. محمد شهریاری بازپرس شعبه ۷ دادسرای جنایی تهران می‌گوید: «کودک‌آزاری جرمی‌ عمومی‌ است به این معنا که اگر شاکی خصوصی در پرونده وجود نداشته باشد دادستان می‌تواند پرونده را پیگیری کند. مطابق قانون کودک‌آزاری در مواردی که منجر به قتل نمی‌شود مجازات ۳ تا ۶ ماه حبس در پی دارد و به نظر می‌رسد از این نظر قانون با خلاهایی مواجه است.»

رفع نواقص تقنینی در کنار تلاش برای از میان برداشتن علل کودک‌آزاری تنها راهکاری است که می‌تواند از گسترش این جرم و تبدیل شدن آزار دیدگان امروز به آزارگران فردا جلوگیری کند.

علیرضا رحیمی نژاد