صنایع پتروشیمی ایران و توسعه پایدار

در جهان امروز, گاز طبیعی به عنوان خوراک منتخب صنایع پتروشیمی جایگاه ویژه ای دارد

در جهان امروز، گاز طبیعی به عنوان خوراک منتخب صنایع پتروشیمی جایگاه ویژه‌ای دارد. وجود ذخایر عظیم گاز طبیعی در کشور ما و امکان دسترسی آسان به آن، برنامه‌ریزان شرکت ملی صنایع پتروشیمی را بر آن داشته است با در پیش گرفتن سیاست‌های بلندمدت، زمینه تبدیل کشورمان را به قطب تولید محصولات پتروشیمی فراهم کنند.‌

امروز فعالیت‌های پتروشیمی در دو منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی (بندر امام خمینی در ماهشهر) و منطقه ویژه پارس جنوبی (بندر عسلویه) متمرکز شده است.

● منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی در ماهشهر

منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی در ماهشهر در جنوب شرقی استان خوزستان واقع است.

وجود ذخایر غنی نفت و گاز در این منطقه، امکان دسترسی به آب‌های آزاد و همچنین امکان ارتباط راحت با ترکیه، اروپا و آسیای مرکزی از طریق راه آهن سراسری از ویژگی‌های این منطقه است.

● مجتمع‌های تولیدی پتروشیمی در این عبارتند از:

ـ پتروشیمی امیرکبیر با ظرفیت تولید حدود یک و نیم میلیون تن در سال محصولات متنوع

ـ پتروشیمی بندر امام با مجموع ظرفیت ۸/۶ میلیون تن در سال انواع محصولات

ـ پتروشیمی بوعلی سینا با ظرفیت ۷/۱ میلیون تن در سال محصولات آروماتیکی

ـ پتروشیمی تند گویان با ظرفیت ۷۰۰ هزار تن در سال PTA و ۸۰۰ هزارتن در سال PET

ـ پتروشیمی خوزستان با ظرفیت ۳۵ هزار تن در سال پلیمرهای مهندسی

ـ پتروشیمی رازی با ظرفیت ۴ میلیون تن در سال محصول اوره و آمونیاک

ـ پتروشیمی فن‌آوران با ظرفیت ۳/۱ میلیون تن در سال متانول و اسید استیک

ـ پتروشیمی لاله با ظرفیت ۳۰۰ هزار تن در سال پلی‌اتیلن سبک

ـ پتروشیمی مارون با ظرفیت ۵/۲ میلیون تن در سال محصولات الفینی

• پتروشیمی فجر تامین کننده سرویسهای جانبی مجتمع‌های مستقر در منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی‌

● شرکت ملی صنایع پتروشیمی در این منطقه طرح‌های زیر را در دست اجرا دارد:

ـ طرح ایزوسیانات‌ها در پتروشیمی کارون در دو فاز

ـ طرح پلی‌اتیلن سبک در پتروشیمی امیرکبیر

ـ طرح کلر آلکالی و PVC در پتروشیمی اروند

ـ طرح پژوهشی تبدیل متانول به پروپیلن MTP

ـ طرح توسعه فجر یک و طرح فجر دو در پتروشیمی فجر

ـ طرح NF سوم بندرامام

ـ طرح ساخت اسکله دوم مایعات سازمان منطقه ویژه

● منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس در بندر عسلویه

در این منطقه و در عمق سه هزار متری زیرکف دریا بزرگترین میدان گازی دنیا قرار دارد.

منابع غنی گاز در این حوزه بیش از ۱۴ تریلیون مترمکعب و حدود ۱۸ میلیارد بشکه میعانات گازی برآورد شده است که حدود ۹ درصد کل ذخایر گاز جهان و ۴۸ در صد ذخایر شناخته شده کشور به شمار می‌رود.

منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس در بندر عسلویه که قطب جدید صنعت پتروشیمی در آن قرار دارد در نزدیکی این ذخایر ارزشمند قرر گرفته است.

● مجتمع‌های تولیدی پتروشیمی در منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس عبارتند از:

ـ واحد استحصال اتان در مجتمع پتروشیمی پارس با ظرفیت تولید ۵/۱ میلیون تن در سال گاز اتان و ۵/۱ میلیون تن در سال گازمایع

ـ پلیمرآریاساسول - طرح مشارکتی ایران و آفریقای جنوبی - با ظرفیت تولید نهایی ۶/۱ میلیون تن در سال انواع محصولات اتیلنی و پلی‌اتیلنی. این مجتمع دی ماه سال ۸۶ نخستین محموله صادراتی خود را صادر کرد.

ـ پتروشیمی جم با ظرفیت تولید نهایی ۲/۲ میلیون تن در سال. گرچه برساس برنامه ۹۰ درصد محصولات این مجتمع به عنوان یکی از طرح‌های راهبردی شرکت ملی صنایع پتروشیمی به صادرات اختصاص دارد، اما با توجه به حجم تولید، نیاز بازار داخلی به انواع پلیمرها را نیز رفع خواهد کرد

ـ پتروشیمی زاگرس - یکی از بزرگترین مجتمع‌های تولید کننده متانول در جهان - در دو فاز هر یک به ظرفیت ۶/۱ میلیون تن در سال طراحی شده است. فاز اول آن در اسفند سال ۱۳۸۵ با حضور ریاست محترم جمهور افتتاح شد و فاز دوم آن هم در سال ۱۳۸۷ به تولید خواهد رسید. به این ترتیب سهم ایران در تولید متانول جهان از ۵/۱ درصد به بیش از ۹ درصد افزایش خواهد یافت

ـ پتروشیمی نوری( برزویه) با ظرفیت تولید بیش از ۵/۴ میلیون تن در سال محصولات آروماتیکی، در تیرماه ۱۳۸۶ افتتاح شد و درحال حاضر بزرگترین مجتمع آروماتیکی جهان است.

ـ آبان ۱۳۸۶ شروع بهره‌برداری از فاز اول پتروشیمی اوره و آمونیاک غدیر با ظرفیت یک میلیون تن در سال اوره بود. فاز دوم این مجتمع در سال ۱۳۸۷ به بهره برداری خواهد رسید و علاوه بر تامین اوره مورد نیاز داخل، امکان صدور این محصول نیز فراهم خواهد شد

ـ تمام سرویس‌های جانبی مورد نیاز طرح‌های مستقر در فاز اول زمین‌های پتروشیمی در منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس توسط شرکت پتروشیمی مبین تامین می‌شود. این طرح یکی از بزرگترین طرحهای تامین یوتیلیتی در نوع خود است. برای نمونه تنها ظرفیت بخش آب خنک کننده آن بیش از ۳۷۵۰۰۰ متر مکعب در ساعت است که معادل ۴ برابر آب مصرفی روزانه استان تهران است.

ـ بندر پتروشیمی پارس امور صادرات و واردات واحدهای پتروشیمی را برعهده دارد. با استفاده از پانزده اسکله این بندر ، سالانه بیش از ۳۰ میلیون تن انواع محصولات جامد و مایع به خارج از کشور صادر خواهد شد.

تکمیل فاز اول طرحهای پتروشیمی در عسلویه، نباید به عنوان پایان ساخت و سازهای پتروشیمی در این منطقه تلقی شود. گام بعدی شرکت ملی صنایع پتروشیمی در فاز دوم زمین‌های پتروشیمی است. در مرحله‌ای که "عصر نوین پتروشیمی" نام گذاری شده است. در فاز دوم طرح‌های پتروشیمی در عسلویه، اجرای ۱۸ مجتمع فرآیندی و یک مجتمع سرویس‌های جانبی پیش‌بینی شده است. در این راستا، پتروشیمی مروارید اجرای اتیلن عسلویه به ظرفیت ۵۰۰ هزار تن در سال اتیلن، شرکت پتروشیمی کاویان اجرای طرح الفین یازدهم به ظرفیت ۲ میلیون تن در سال اتیلن و پتروشیمی مهر با مشارکت خارجی (تایلند و ژاپن) اجرای طرح تولید ۳۰۰ هزار تن پلی اتیلن سنگین در سال را بر عهده دارند.

شرکت ملی صنایع پتروشیمی در جهت آسایش کارکنان و خانواده‌های ایشان به ایجاد امکانات مسکونی، رفاهی و تفریحی گوناگونی در نزدیکی مراکز صنعتی نیز همت گماشته است.

● سایر طرح‌ها

همچنین جهت تحرک بخشی به فرآیند تولید در مناطق کمتر توسعه یافته، دولت تصمیم گرفت گاز اتیلن را از عسلویه به استانهای جنوبی و غربی کشور انتقال دهد و به این ترتیب احداث واحدهای پتروشیمی اعم از الفینی و پلی‌الفینی در شهرستانهای گچساران، بروجن، دهدشت ، ممسنی، کازرون، اندیمشک، خرم آباد، کرمانشاه،سنندج ، همدان ، میاندوآب و مهاباد به اجرا در خواهد آمد.

از طرف دیگر در سفر‌های رییس جمهور به استانهای مختلف طرح‌های استانی احداث مجتمع پتروشیمی به تصویب رسیده است که می‌توان به طرح‌های پتروشیمی گلستان ، زنجان، لردگان و دهلران اشاره کرد.

● به سوی فرداها ...

با اجرای طرح‌های پتروشیمی جدید و بهره‌برداری از طرح‌های در دست اجرا، پیش بینی می‌شود تا سال ۱۳۹۶ ، حجم کل تولیدات سالانه صنایع پتروشیمی کشور به ۱۰۰ میلیون تن به ارزش ۲۰ میلیارد دلار افزایش یابد.

در طول سال‌های ساخت و ساز واحدهای پتروشیمی در ماهشهر و عسلویه ، همکاری‌های بین‌المللی در صنعت پتروشیمی رشد قابل توجهی داشته است که از آن جمله می توان به طرح‌های مشارکتی با شرکتهای بزرگی از کشورهای ژاپن، آفریقای جنوبی، تایلند، آلمان و سوئد و اخیراً طرح‌هایی با کشورهای ونزوئلا و هند اشاره کرد.

یقین ما بر این است که تلاش بی وقفه متخصصان، اندیشمندان و کارکنان صنعت پتروشیمی که شرایط سخت و دشوار سازندگی را با ایمان، اخلاص و دانش خود هموار کرده‌اند به سهم خویش چشم انداز روشن "توسعه پایدار" را برای فرزندان این مرز و بوم فراهم خواهد آورد.

منبع: نیپنا