گرما با قطعی برق می آید

كمبود برق و خاموشی ها در ماه های سرد و گرم سال كه اوج مصرف وسایل گرمازا و سردكننده است تقریبا به مشكلی دائمی در ایران تبدیل شده و به نظر می رسد هشدارهای مسئولا ن وزارت نیرو درباره وضعیت صنعت برق چندان جدی گرفته نشده است

با شروع فصل تابستان و گرمای هوا، قطعی برق داستان تكراری است كه امسال هم به مثابه سال‌های پیش آغاز شده است‌انگار مردم ایران به وعده‌های وزیران و مسئولا‌ن عادت كرده‌اند كه وقتی با آنچه كه برخلا‌ف وعده‌هاست مواجه می‌شوند تنها محكوم به تحمل هستند.

وزیر نیرو روز دوشنبه در جمع نمایندگان رسانه‌های گروهی قرار گرفت و با قاطعیت دوباره بر ركوردشكنی تولید برق در سال جاری تاكید كرد و گفت: اگر مشكل خاصی پیش نیاید و مصرف برق در پیك به میزان غیرمتعارفی رشد نكند خاموشی برنامه‌ریزی‌شده نخواهیم داشت.

این در حالی است كه با شروع گرمای تقریبا هر روز مناطق مختلف شهر تهران با خاموشی‌های پراكنده مواجه‌اند و معلوم نیست منظور وزیر نیرو از مشكل خاص و افزایش غیرمتعارف مصرف در زمان پیك چیست.

پذیرش قطعی‌های پراكنده برق در مقابل اظهارات وزیر نیرو به معنی وجود مشكل خاص تقریبا در تمام روزهای فصل گرماست چرا كه با شروع فصل تابستان و گرمای هوا هر سال داستان تكراری قطعی برق تكرار می‌شود و امسال نیز با وجود وعده‌های مكرر وزیر نیرو از اولین ماه فصل تابستان بی‌برقی‌ها آغاز شده و به احتمال زیاد همچنان ادامه خواهد داشت. چرا كه مسئولا‌ن وزارت نیرو در بیان دلا‌یل خاموشی همواره فرسودگی شبكه توزیع می‌دانند. در این بین این سئوال مطرح می‌شود كه آیا بهتر نیست بخشی از سرمایه‌های احداث و بهره‌برداری از نیروگاه‌های جدید صرف تعمیر و نوسازی فرسودگی شبكه توزیع و انتقال برق شود تا هر سال با وجود ورود بخش قابل‌توجهی نیروگاه به مدار باز شاهد قطعی برق نباشیم. وزیر نیرو در مقایسه میزان خاموشی‌های سال جاری نسبت به سال قبل از كاهش ۳۶ درصدی میزان خاموشی‌های رخ داده تا ۳۱ خرداد سال جاری نسبت به سال قبل خبر داد تاكید می‌كند كه ظرفیت تولید برق كشور در حال حاضر ۳۳ هزار و ۷۰۰ مگاوات است و تا شهریور ماه این میزان به ۳۹ هزار مگاوات می‌رسد.

اما با وجود آمار وزیر نیرو حداقل تهرانی‌ها قطعی‌های پراكنده هر روز برق را شاهد هستند.

در حالی مسئولا‌ن، قطعی برق در فصل تابستان را افزایش مصرف برای مقابله با گرما و فرسودگی و ناتوانی شبكه توزیع برای انتقال بار بالا‌ی انرژی برق می‌دانند. اما این داستان گاها در فصل سرما هم تكرار می‌شود. با سرد شدن هوا و افزایش مصرف انرژی گرمایی، میزان گاز موردنیاز نیروگاه‌ها كاهش یافته وباز زمزمه‌های احتمال قطع برق به گوش می‌رسد. در آن ایام هم مسئولا‌ن وزارت نیرو و شركت ملی گاز مردم را به كاهش مصرف دعوت می‌كنند.

طبق آمار تنها ۴۴۰۰ مگاوات از كل برق مصرفی به وسیله نیروگاه‌های برق آبی و بقیه نیاز كشور از طریق نیروگاه‌های حرارتی تامین می‌شود. به همین دلیل سوخت مسئله‌ای اساسی در صنعت برق ایران به حساب می‌آید. به طوری كه تامین سوخت نیروگاه‌ها همواره در اولویت برنامه‌های دولت‌ها قرار دارد و وزارت خانه‌های نفت و نیرو در طول سال جلسات متعدد و مشترك بسیاری برای هماهنگی در این زمینه برگزار می‌كنند. این در حالی است كه ایران دارنده دومین ذخایر گاز در جهان است ودر سال‌های گذشته سرمایه‌گذاری هنگفتی در بخش گاز و برق صورت گرفته است.

● علا‌مت خطر

كمبود برق و خاموشی‌ها در ماه‌های سرد و گرم سال كه اوج مصرف وسایل گرمازا و سردكننده است تقریبا به مشكلی دائمی در ایران تبدیل شده و به نظر می‌رسد هشدارهای مسئولا‌ن وزارت نیرو درباره وضعیت صنعت برق چندان جدی گرفته نشده است. ضریب ذخیره برق در ایران ۸ درصد است و این مسئله شبكه برق ایران را چنان آسیب‌پذیر كرده كه توان مقابله با حوادثی نظیر خروج اضطراری نیروگاه‌ها را هم ندارد. با این وجود مصرف برق به سرعت در حال افزایش است ودر سال گذشته حدود سه هزار مگاوات بر مصرف برق افزوده شده است. كمبود منابع مالی برای احداث نیروگاه‌های جدید مشكل اصلی برای افزایش تولید برق است. از سوی دیگر فرسودگی شبكه توزیع از مهمترین مشكلا‌ت این صنعت به شمار می‌رود. این در حالی است كه برق تولید شده با قیمت یارانه‌ای حدود ۱۵ تومان در هر كیلووات ساعت در اختیار مصرف كننده قرار می‌گیرد كه نیمی از هزینه تولید نیز به حساب نمی‌آید. به گفته مسئولا‌ن وزارت نیرو، دولت سالا‌نه دو هزار میلیارد تومان یارانه در صنعت برق پرداخت می‌كند.درآمد سالا‌نه برق به طور متوسط ۱۶۰۰ میلیارد تومان وهزینه سالا‌نه حدود ۲۶۰۰ میلیارد تومان محاسبه می‌شود كه با این حساب صنعت برق با كسری بودجه ۱۰۰۰ میلیارد تومانی روبه‌روست كه به گفته مسئولا‌ن وزارت نیرو با اجرای طرح تثبیت قیمت آب و برق سالا‌نه ۵۰۰ میلیارد تومان نیز بر این كسری اضافه شده است.

● فرسودگی شبكه توزیع

معاون حقوقی و امور مجلس وزارت نیرو معتقد است خاموشی‌های برق در كشور به دلیل فرسودگی شبكه توزیع است. به گفته آنها خاموشی‌ها و قطعی برق در كشور برنامه‌ریزی شده نیست، بلكه خاموشی‌ها برق در كشور ناشی از فرسودگی برخی از خطوط انتقال شبكه توزیع است.چنانچه وزیر نیرو برای امسال هم وعده نبود برنامه‌ریزی برای خاموشی را داده است.علی یوسف‌پور می‌گوید: وزارت نیرو برای بازسازی و نوسازی شبكه توزیع ۲۰هزار میلیارد ریال نیاز دارد و در صورت تامین این اعتبار شبكه توزیع برق نو سازی و بازسازی خواهد شد.معاون حقوقی و امور مجلس وزارت نیرو می‌افزاید: تفاضل صادرات و واردات برق در كشور به كمتر از ۳۰۰ مگاوات می‌رسد و ایران امسال هم صادرات و هم واردات برق خوهد داشت.یوسف‌پور اظهار كرد: با توجه به بومی‌سازی نیروگاه‌های اتمی در ایران، این نیروگاه‌ها از سوی متخصصان ایرانی در كشور احداث می‌شود و این نیروگاه‌ها براساس برنامه زمان‌بندی شده جایگزین سوخت‌های فسیلی خواهد شد.به گفته وی، وزارت نیرو در بخش احداث نیروگاه‌های حرارتی دیگر مشاركت نمی‌كند و ساخت این نیروگاه‌ها را به بخش خصوصی واگذار كرده است.وی گفت: امسال سهام هفت نیروگاه برق آبی بزرگ كشور از طریق بورس و در راستای توزیع سهام عدالت به مردم و بخش خصوصی واگذار می‌شود.

● تلفات بخش توزیع

بیشتر تلفات برق در بخش توزیع است و بخش‌های تولید وانتقال در رده‌های بعدی قرار دارند.سید پرویز فتاح با اشاره به اینكه تلفات برق در كشور ۱۹ ونیم درصد است می‌گوید: این رقم دردنیا به ۱۰ تا ۱۲ درصد می‌رسد و باید در كشورمان هم تلفات برق كاهش یابد.وزیر نیرو فرسودگی شبكه‌ها و قدیمی بودن تجهیزات پست‌های برق راعلت تلفات زیاد برق دركشور دانست و گفت: برخی نقاط به اصلا‌ح و نوسازی و برخی موارد هم به جایگزینی قطعات در شبكه توزیع نیاز دارد.به گفته فتاح: ایران از نظر ساخت تجهیزات تولید، انتقال وتوزیع برق از واردات بی نیاز است و همه تجهیزات مورد نیاز در داخل ساخته می‌شود.وی افزود: اصلا‌ح شبكه كار پیچیده‌ای نیست و مطالعات برای كاهش تلفات انجام شده است اما با توجه به مشكلا‌ت مالی امكان اصلا‌ح شبكه توزیع در سراسر كشور به طور همزمان وجود ندارد.

وزیر نیرو با تاكید بر اینكه جهت گیری در اصلا‌ح شبكه توزیع درست است اما سرعت لا‌زم را ندارد گفت: با اصلا‌ح قانون در بخش توزیع و توسعه ساختاری و قانونی می‌توانیم ساعت اصلا‌ح شبكه برق را هم افزایش دهیم.فتاح وسعت شبكه برق ایران، تفاوت آب و هوایی در مناطق مختلف كشور، ساخت نیروگاه‌ها در مناطق مرطوب و انتقال بخشی از تولید برق آن به مناطق خشك و تفاوت درجه حرارت ۱۰ تا ۱۵ درجه‌ای نسبت به كشورهای اروپایی از علل افزایش تلفات زیاد انرژی در شبكه برق كشور است.وی در باره خاموشی‌های برق در تابستان امسال هم گفت: همه تلا‌ش ما در وزارت نیرو این است كه محدودیت‌ها را كم كنیم ودر حالت آماده باشد كامل هستیم تا وضع برق رسانی نسبت به تابستان پارسال بهتر شود.فتاح با اشاره به افزایش دمای هوا در روزهای اخیر ونیاز شبكه به برق بیشتر افزود: با توجه به اینكه پارسال یك میلیون مشترك جدید به مشتركان برق افزوده شده است نیاز و مصرف برق امسال بیشترخواهد شد.به گفته فتاح استفاده از كولرهای گازی برقی، برق‌دار شدن چاه‌های آب كشاورزی و كارخانه‌ها، تقاضای برق را افزایش داده است واگر محدودیتی در برق رسانی ایجاد شود به افزایش تقاضا مربوط می‌شود.

عاطفه خسروی