شنبه, ۲۹ دی, ۱۴۰۳ / 18 January, 2025
نظام‌الدین امیر علیشیر نوائی جغتائی
جنسیت: مرد
نام پدر: میر غیاث‌الدین کجکنه
تولد و وفات: (۸۴۴/ ۸۴۱ -۹۰۶) قمری
محل تولد: هرات
شهرت علمی و فرهنگی: حکیم ، نویسنده ، شاعر
معروف به امیرکبیر. به دو زبان فارسی و ترکی شعر می‌گفت و به ذواللسانین مشهور بود. در شعر ترکی ، نوائی و در شعر فارسی ، فنائی یا فانی تخلص می‌کرد. اصل او از ترکان جغتائی است و در هرات به دنیا آمد. پدرش از امراء و رجال عهد تیموریان است که در خدمت بعضی از سلاطین آن سلسله مانند میرزا ابوالقاسم بابر ، فرزند بایسنقر میرزا ، و سلطان ابوسعید میرزا به سر برد. نوائی نیز همراه پدر مدتی ملازم بابر گورکانی مشهدی بود. از کودکی با سلطان حسین بایقرا در مکتب مصاحب و هم‌درس بود. پس از مرگ بابر ، همراه سلطان حسین میرزا به مرو رفت و چندی در هرات در ملازمت سلطان ابوسعید به سر برد و سپس به ماوراء‌النهر رفت و به تکمیل دانش پرداخت. پس از مدتی به خراسان سفر نمود و در اوایل قدرت سلطان حسین ، به خدمت او درآمد و همراه سلطان به سمرقند و سپس به هرات رفت. او از امرای معروف عهد سلطان حسین و ندیم و مقرب خاص وی بود که از مشوّقین بزرگ ادیبان و شاعران به حساب می‌آمد. نوایی از معاصران عبدالرحمان جامی است که به او ارادتی خاص داشت. در ۸۶۲ق منصب امارت دیوان اعلی به او تفویض گشت. امیر علیشیر یک‌سال نیز حاکم مازندران بود و در استرآباد به سر می‌برد. پس از آن به دربار هرات بازگشت و درخدمت سلطان زیست. وی در شکوفائی و رونق ادب و هنر در دوران سلطان حسین بایقا تأثیر فراوانی داشت و هرات در این عصر یکی از بزرگترین مراکز ادب و هنر به شمار می‌آمد. وی در هرات درگذشت و در محلهٔ عیدگاه این شهر ، زیرگنبدی در شمال مسجد جامع دفن گردید. لازم به ذکر است که صاحب "مجمع‌الفصحا" تاریخ فوت وی را ۹۰۷ق ذکر کرده است. از آثار خیر او:ایوان جنوبی صحن عتیق آستان رضوی؛ نهر آب بالا خیابان ، در مشهد؛ رباط سنگ بست؛ رباط دیز‌آباد؛ بند آجری قریهٔ لنگر نزدیک تربت جام؛ تعمیر قسمتی از مزار عطار نیشابوری. از تألیفات او: "تذکرهٔ مجالس‌النفائس" ، در شرح حال شاعران عهد خود ، به ترکی جغتایی؛ "لسان‌الطیر" ، به تقلید از "منطق‌الطیر" عطار؛ "قصهٔ شیخ صنعان"؛ "خمسهٔ المتحرین" ، رساله ای در شرح حال جامی ، در یک مقدمه و یک خاتمه و سه مقاله ، به ترکی؛ "منشآت ترکی"؛ "منشآت فارسی"؛ خمسه‌ای به تقلید از "پنج‌گنج" نظامی ، به ترکی شامل "فرهاد و شیرین"و "لیلی و مجنون" و "سد سکندری" و "حیرت‌الابرار" یا "حیات‌الابرار" ، در بابر "مخزن‌الاسرار" و "سبعهٔ سیاره" ، در برابر "هفت‌گنبد"؛ "محاکمهٔ‌الاغتین"؛ چهار "دیوان" ، به ترکی شامل: "غرائب‌الصغر" ، "نوادر‌الشباب" ، "بدایع‌الوسط" و "فوایدالکبر"؛ "دیوان" شعر ، به فارسی ، در حدود پنج هزار بیت.
ایران مسعود پزشکیان دولت چهاردهم پزشکیان مجلس شورای اسلامی محمدرضا عارف دولت مجلس کابینه دولت چهاردهم اسماعیل هنیه کابینه پزشکیان محمدجواد ظریف
پیاده روی اربعین تهران عراق پلیس تصادف هواشناسی شهرداری تهران سرقت بازنشستگان قتل آموزش و پرورش دستگیری
ایران خودرو خودرو وام قیمت طلا قیمت دلار قیمت خودرو بانک مرکزی برق بازار خودرو بورس بازار سرمایه قیمت سکه
میراث فرهنگی میدان آزادی سینما رهبر انقلاب بیتا فرهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سینمای ایران تلویزیون کتاب تئاتر موسیقی
وزارت علوم تحقیقات و فناوری آزمون
رژیم صهیونیستی غزه روسیه حماس آمریکا فلسطین جنگ غزه اوکراین حزب الله لبنان دونالد ترامپ طوفان الاقصی ترکیه
پرسپولیس فوتبال ذوب آهن لیگ برتر استقلال لیگ برتر ایران المپیک المپیک 2024 پاریس رئال مادرید لیگ برتر فوتبال ایران مهدی تاج باشگاه پرسپولیس
هوش مصنوعی فناوری سامسونگ ایلان ماسک گوگل تلگرام گوشی ستار هاشمی مریخ روزنامه
فشار خون آلزایمر رژیم غذایی مغز دیابت چاقی افسردگی سلامت پوست