مدرس،مبارزی که باید از نو شناخت

در ادبیات سیاسی بعد از انقلاب یکی از چهرهایی که فقط نامش به عنوان یک راه برگزیده وسپس به دلخواه یک سلیق فکری وسیاسی تبلیغ شد ؛مرحوم سید حسن مدرس بود.واضع نظریه سیاست عین دیانت …

در ادبیات سیاسی بعد از انقلاب یکی از چهرهایی که فقط نامش به عنوان یک راه برگزیده وسپس به دلخواه یک سلیق فکری وسیاسی تبلیغ شد ؛مرحوم سید حسن مدرس بود.واضع نظریه سیاست عین دیانت ودیانت عین سیاست که نظریه اش هم به درستی وبه تعبیری که مد نظر شیخ پارلمانتاریست بود، از طرف این جریان اگر نگوییم قلب واقع اما ناقص تبیین شد.

از میان خاطرات گوناگونی که روایت شده است می توان به مستندات فراوانی اشاره کرد. مثلا داستان چگونگی به قدرت رسیدن رضاخان ومخالفت مدرس با پادشاهی او یک از هزاران است.رضاخان برای دست یازی به صندلی پادشاهی ایران دو سیاست را با هم پیش گرفت،نخست فریب افکار عمومی با تظاهر به کناسک دینی. دوم،هماهنگی تام وتمام با بریتانیا.نتیجه واحد این دو شیوه ؛ کوتاه شدن راهی بود که رضاخان به نتیجه آن صد دل باخته بود. در این شرایط از بین روحانیون یکی از افرادی که با زیرکی تمام به مقصود خان میر پنج پی برده وبا تظاهر رضاخان به هواداری از مناسک مذهبی وظواهر دینی فریب نخورد، مدرس بود. در همین جاست که این پرسش پر رنگ می شود که اگر سید حسن مدرس واضع نظریه انطباق دیانت با سیاست بود چرا در زمانی که برخی روحانیون مدافع سلطنت رضاخان شده بودند با رضاخان متظاهر به مناسک مذهبی مخالفت می کرد. پاسخ غیر از این است که مدرس دیانت در سیاست را فراتر از ظواهر جستجو می کرد؟

حادثه دیگری که نشان می دهد مدرس مرادی دیگر از انطباق سیاست با دیانت داشته به بحث درباره اخذ مالیات از کاسبان مربوط می شود.آنجایی که بحث اخذ مالیات به مشروب فروشان می رسد ویکی از نمایندگانی که دغدغه دینداری داشته فریاد می زند در مملکت اسلام از مشروب فروشی مالیات اخذ نمی شود،مدرس پشت تریبون نهیب می زند که مسجد یک ساختمان آنطرفتر ومنبر مهیاست؛اگر قصد موعظه است که جای ان مسجد است اینجا مجلس ومحل وضع قانون است .هرکس مشروب کوفت می کند چرا باید از مالیات معاف شود؟از خلال این خاطرات وهزاران خاطره دیگری که در کتب مختلف نقل شده است،بدیهی است که اینگونه مراد کرد که مدرس چه در مقام مبازر حرفه ای که از بین گزینه های متعدد(همراهی وتایید وضع موجود،سکوت وانفعال،جهاد ومبارزه مسلحانه ومبارزه قانونی)؛مبارزه قانونی را برای محدود کردن رفتارهای استبدادی برگزیده بود؛برای سیاست ورزان امروز هم حرف هایی دارد وهم از این حیث که در مجلس مصالح عموم را بر هر چیز رحجان می داده است.

کسی در تاریخ نخوانده است که مدرس مانند مصدق طرح مشخصی به مجلس ارایه کرده باشد وصنعتی را ملی.مدرس از آن رو مدرس شد که سر در برابر اختناق رضاخانی فرود نیاورد ودست ها را به نشانه تسلیم بالا نبرد. هر زمانی که فرصتی به دست می آورد در خانه ملت علیه ظلم رضاخانی سخن می گفت. تا مدرس مدرس شد.

دهم آذر ماه سالروز شهادت این مجاهد کبیر است یاد وخطره اش همیشه گرامی وراهش پر رهرو باد.