حساسیت دارویی چیست و چگونه برطرف می شود

وقتی صحبت از حساسیت می شود بیشتر حساسیت فصلی و عطسه و آبریزش بینی همراه با آن در ذهن مجسم می شود, اما حساسیت انواع دیگری مانند حساسیت غذایی, دارویی و حساسیت به حیوانات نیز دارد

▪ وقتی حساسیت، شما را تعقیب می‌کند

وقتی صحبت از حساسیت می‌شود بیشتر حساسیت فصلی و عطسه و آبریزش بینی همراه با آن در ذهن مجسم می‌شود، اما حساسیت انواع دیگری مانند حساسیت غذایی، دارویی و حساسیت به حیوانات نیز دارد.

بیشتر متخصصان اولین قدم برای مبارزه با حساسیت را دوری از ماده حساسیت‌زا عنوان می‌کنند. این مساله درست است ولی برای این کار باید این مواد را شناسایی کنید و دید بهتری از وضعیت موجود خود داشته باشید.

بنابراین اگر علایم شما به علت ماده دیگری باشد مصرف داروهای ضدحساسیت مشکل شما را حل نخواهد کرد. به همین صورت اگر به قارچ حساسیت داشته باشید دوری از گرده گیاهان فایده‌ای نخواهد داشت. اگر بتوانید عامل حساسیت‌زا را پیدا کرده و به همین ترتیب از آن دوری کنید دیگر نیازی به دارو نخواهید داشت.

▪ حساسیت به یک آنتی‌بیوتیک یا به همه

واکنش‌های حساسیت‌زا نسبت به داروها شایع است و آنتی‌بیوتیک‌ها یکی از مقصران اصلی برانگیختن واکنش‌های حساسیتی هستند. اگر شما به یک آنتی‌بیوتیک حساسیت داشته باشید احتمال زیادی وجود دارد که نسبت به ماده شیمیایی مشابه یا آنتی‌بیوتیک دیگری از همان خانواده نیز حساس باشید.

به عنوان مثال اگر به پنی‌سیلین حساسیت داشته باشید، این شانس وجود دارد که به آموکسی‌سیلین (از وابستگان نزدیک پنی‌سیلین)‌ یا حتی کفلکس (از وابستگان دورتر پنی‌سیلین)‌ نیز حساسیت داشته باشید چرا که برخی از قسمت‌های ساختار شیمیایی آنها همشکل است.

غیرمعمول است که فردی به بیش از یک یا ۲ نوع (یا خانواده)‌ از آنتی‌بیوتیک‌ها حساسیت داشته باشد چرا که انواع مختلف آنتی‌بیوتیکی از نظر ساختار شیمیایی رابطه‌ای با هم ندارند. به عنوان مثال حساسیت به پنی‌سیلین به طور کلی شانس شما برای حساس بودن نسبت به آنتی‌بیوتیک‌های حاوی سولفا (مانند سولفامتوکسازول)‌ را افزایش نمی‌دهد. شناخت حساسیت‌های فردی بسیار مهم است چرا که آنتی‌بیوتیک‌ها برای درمان عفونت‌های باکتریایی بسیار مفیدند و در برخی موارد جان شما را نجات می‌دهند و شما باید بتوانید در مواقع لزوم آنتی‌بیوتیک مورد نظر را دریافت کنید.

موضوع دیگری که اغلب اشتباه گرفته می‌شود قایل شدن افتراق بین عوارض جانبی غیرحساسیتی از حساسیت واقعی است. دل بهم‌خوردگی به دنبال مصرف اریترومایسین یک واکنش حساسیتی نیست اما جوش زدن یک واکنش حساسیتی است.

شاید عارضه جانبی و حساسیت برای شما ناخوشایند باشند و در هر صورت بخواهید که داروی مسوول را کنار بگذارید ولی باید بدانید که افتراق بین عارضه جانبی و حساسیت واقعی در برخی موارد بسیار مهم است. به عنوان مثال اگر با مصرف اریترومایسین دچار دل بهم‌خوردگی می‌شوید شاید بتوانید یکی از اعضای نزدیک همین خانواده مانند کلاریترومایسین را به خوبی تحمل کنید.

اما اگر به دنبال مصرف اریترومایسین دچار مشکل تنفسی می‌شوید (حساسیت واقعی)‌ مصرف کلاریترومایسین برای شما خطرناک خواهد بود. در بعضی مواقع پزشک دارویی که قبلا باعث بروز عوارض جانبی در شما شده است را برایتان تجویز می‌کند، اما بندرت دارویی را برایتان تجویز می‌کند که در گذشته نسبت به آن حساسیت نشان داده‌‌اید.

یک تفاوت دیگر بین واکنش حساسیتی خفیف و عارضه جانبی این است که می‌توان بر واکنش حساسیتی توسط روشی به نام حساسیت‌زدایی چیره شد. در این روش در ابتدا مقادیر اندکی از دارو به فرد تجویز می‌شود و به مرور این مقدار افزایش می‌یابد تا حساسیت از بین برود. اما این روش در مواردی که عارضه جانبی وجود دارد پاسخگو نیست.

اگر شما جزو آن دسته از افراد هستید که به داروی خاصی حساسیت دارید یا آن که دچار عارضه جانبی می‌شوید مطمئنا دلتان نمی‌خواهد که در آینده از آن دارو استفاده کنید. به همین جهت پزشک را از این مساله آگاه کنید، اما دقت کنید که مشکل ایجادشده را درست توصیف کنید تا پزشک بتواند بین حساسیت و عارضه افتراق قایل شود.

▪ آلرژی غذایی، شایع نیست

آلرژی‌های غذایی برای آنهایی که دچار واکنش‌های شدید حساسیتی می‌شوند، مهم است. اما این مشکل آنقدرها هم که تصور می‌شود شایع نیست. مطالعات نشان داده است که ۴۰ درصد بزرگسالان فکر می‌کنند که حساسیت غذایی دارند، ولی فقط ۲-۱ درصد واقعا از حساسیت غذایی رنج می‌برند. این میزان در کودکان کمی بالاتر است و در کل ۵ درصد جمعیت مشخصا به حساسیت غذایی دچار است.

اشتباهی که در مورد حساسیت‌های غذایی صورت می‌گیرد به ناتوانی در افتراق عارضه جانبی غیرحساسیتی از حساسیت واقعی مربوط می‌شود، درست همان‌طور که در مورد حساسیت دارویی توضیح داده شد. به عنوان مثال عدم تحمل لاکتوز یک وضعیت شایع است که موجب می‌شود افراد نتوانند غذاهای حاوی لاکتوز مانند لبنیات را هضم کنند. در صورتی که این دسته افراد چنین غذاهایی را مصرف کنند دچار نفخ، درد شکم و اسهال می‌شوند.

ممکن است آنها به اشتباه فکر کنند که دچار حساسیت شده‌اند، اما این مشکل به علت یک نقص ژنتیکی در توانایی تولید آنزیم لاکتاز که برای هضم لاکتوز لازم است، می‌باشد.

علت دیگری که باعث می‌شود حساسیت‌های غذایی بیشتر از میزان واقعی گزارش شوند این است که ۲ واقعه شایع (یعنی علایم گوارشی و غذا خوردن)‌ به اشتباه باهم مرتبط می‌شوند تا وقایع مختلف را توصیف کنند. برای مثال، اگر شام سنگینی در یک رستوران بخورید و روز بعد دچار اسهال شوید، به نظرتان منطقی می‌آید که تقصیر را به گردن یکی از غذاهایی که خورده‌اید بیندازید.

در حقیقت شاید دیگر نخواهید از آن غذا مصرف کنید. از کجا می‌دانید که علایم شما به ناهار یا میان‌وعده‌ای که قبل از شام خورده‌اید مربوط نمی‌شود؟ یا این که شاید به خاطر یک عفونت ویروسی تصادفی باشد. به این ترتیب در حالی که امکان حساسیت غذایی همیشه وجود دارد ولی آنقدرها که تصور می‌کنید شایع نیست.

▪ این حیوانات حساسیت‌زا

شاید برایتان جالب باشد بدانید افرادی که به حیوان خاصی حساسیت دارند معمولا به پوست یا بزاق آن حیوان واکنش نشان می‌دهند نه موی آن. بنابراین حیوانی که موی کوتاه‌تری دارد یا مو ندارد لزوما برای افراد دچار حساسیت قابل نگهداری نیست. نگهداشتن سگی که موهای کوتاهی دارد برای فردی که به سگ حساسیت دارد همان‌قدر مشکل‌آفرین است که نگهداشتن سگی با موهای بلند.

▪ به دنبال راهی برای فرار از حساسیت

در حالی که گرده گیاهان و سایر اجزای گیاهی حساسیت‌زا از علل شایع حساسیت‌های فصلی هستند، این شانس وجود دارد که خانه‌ای که در آن زندگی می‌کنید علت حساسیت‌های شما باشد و در خانه‌ماندن باعث تشدید حساسیت شما شود.

به عنوان مثال مایت‌ها در رختخواب وجود دارند. قارچ‌ها تمایل دارند که در درزهای اطراف پنجره رشد کنند و شوینده‌های دستشویی و حمام به دنبال استشمام یا تماس باعث ایجاد حساسیت می‌شوند. خوشبختانه راه‌هایی وجود دارد که شما می‌توانید از این مشکلات جلوگیری کنید: برای تمیز کردن دستشویی از دستکش استفاده کنید و مواد شوینده را کاملا با آب از سطوح برطرف کنید، در جاهایی که برای رشد قارچ مناسب است از شوینده‌های ضد قارچ استفاده کنید، روتختی و ملحفه‌ها را به طور منظم با آب گرم بشویید یا مایت‌ها را از بین ببرید. فرش و مبلمان را با شوینده مخصوص بشویید و سعی کنید خانه از تهویه مناسب برخوردار باشد.

رعایت‌کردن این نکات ساده می‌تواند شانس این که با رسیدن به خانه مرتبا شروع به عطسه کنید را کاهش دهد.