با بیمار دوست باشیم

نگاهی به نکات مراقبت های پرستاری از بیماران سرطانی

در حال حاضر یکی از رایج‌ترین و موثرترین راه‌های ‌درمان بیماری سرطان، شیمی‌درمانی و پرتو‌درمانی است. در ‌درمان این بیماران متخصصان مختلفی شرکت دارند؛ هرچند نباید نقش پرستاران را نادیده گرفت.

پرستاران علاوه بر وظیفه ایجاد یک رابطه مهم با بیمار و مراقبت‌های حمایتی از وی و خانواده، در بررسی بیمار از نظر وجود عوارض طبی شیمی‌درمانی نیز نقش مهمی بازی می‌کنند که در این مقاله سعی بر آن است تا به تدابیر پرستاری صحیح به‌صورت فهرست‌وار اشاره ‌شود.

● بررسی خطر عفونت در ارتباط با تغییر در پاسخ ایمونولوژیک بدن

۱) بررسی بیمار از نظر وجود عفونت.

۲) درجه حرارت ۳/۳۸ درجه سانتی‌گراد و یا بالاتر و وجود لرز، تعریق، گرمی، درد، اریتم و اگزما در هر ناحیه‌ای از بدن گزارش شود.

۳) قبل از شروع‌ درمان آنتی‌میکروبیال، کشت و آنتی‌بیوگرام از خلط، زخم، ادرار، مدفوع و خون گرفته شود.

۴) موازین اولیه در کاهش عفونت رعایت شود.

۵) هر روز محل‌های وریدی از نظر عفونت هر روز کنترل شود.

۶) از تزریقات عضلانی خودداری شود.

۷) از سنداژ ادراری اجتناب شود. در صورتی که نیاز باشد، رعایت نکات آسپتیک ضروری است.

۸) به بیمار و خانواده در مورد تجویز عوامل محرک خون‌ساز آموزش داده شد.

● تغییر در مخاط دهان

۱) روزانه حفره دهان بیمار بررسی شود.

۲) به بیمار آموزش داده شود تا هرگونه سوزش، درد، قرمزی در دهان و بلع همراه با درد و یا عدم تحمل غذاهای داغ را گزارش کند.

۳) بیمار به رعایت بهداشت دهان تشویق و کمک شود.

●‌ آلوپسی

۱) با بیمار و خانواده‌اش در مورد ریزش ‌مو و رشد مجدد موها صحبت شود.

۲) تاثیر ریزش مو بر تغییر در تصویر ذهنی و همچنین بر ارتباط فردی و جنسی بیمار بررسی شود.

۳) با دادن توصیه‌های لازم، می‌توان از ریزش مو جلوگیری کرد یا آن را کاهش داد.

۴) به بیمار کمک نمایید تا از صدمه به سر جلوگیری کند.

۵) برقراری روش‌هایی برای کمک به بیمار تا بتواند ریزش موی خود را بپذیرد.

● تغییر در وضعیت تغذیه (دریافت کمتر از حد نیاز در رابطه با تهوع و استفراغ)

۱) برنامه غذایی بیمار قبل و بعد از شیمی‌درمانی برحسب تحمل و سلیقه وی تنظیم شود.

۲) از ایجاد سرو صدا، بوهای ناخوشایند و نور شدید در محیط جلوگیری شود.

۳) قبل، حین و بعد از شیمی‌درمانی از روش‌های تجسم هدایت شده و آرام‌سازی استفاده شود.

۴) داروهای ضداستفراغ و ضد درد، کورتیکواسترویید، قبل و بعد از شیمی‌درمانی طبق دستور تجویز شوند.

۵) از دریافت کافی مایعات در قبل، حین و بعد از شیمی‌درمانی توسط بیمار اطمینان حاصل کرده و کنترل مایعات خورده شده و دفع شده را انجام دهد.

۶) بیمار را به شستشوی مکرر دهان تشویق کنید.

۷) در صورت لزوم، ضددرد تجویز کنید.

۸) عوامل موثر دیگر مانند یبوست، تحریک مخاط دستگاه گوارش، عدم تعادل الکترولیتی، پرتو‌درمانی، داروها و متاستاز به سیستم عصبی مرکزی را که می‌تواند باعث تهوع و استفراغ در بیمار شود، بررسی کنید.

● تغییر در وضعیت تغذیه (دریافت کمتر از حد نیاز در رابطه با بی‌اشتهایی و کاشکسی و یا سوءتغذیه)

۱) بیمار به مصرف مایعات تشویق شود، ولی همراه با غذا مایعات کمتری بنوشد.

۲) غذا با حجم کم، مکرر داده شود.

۳) در موقع صرف غذا، محیطی آرام و شاد برای بیمار فراهم کنید.

۴) چنانچه بیمار تمایل دارد، می‌تواند غذای سرد شده بخورد.

۵) می‌توان از مکمل‌های غذایی با پروتئین بالا در بین وعده‌های غذایی استفاده کرد.

۶) سعی شود بیمار تا حد تحمل فعالیت و ورزش کند.

۷) سعی شود با تشویق بیمار به بیان ترس و نگرانی‌های خود، اضطراب را در وی کاهش داد.

۸) بیمار طی خوردن غذا در وضعیت مناسبی قرار ‌گیرد.

● غم و اندوه در رابطه با از بین رفتن انتظارات و تغییر در ایفای نقش

۱) بیمار را تشویق کنید تا ترس و نگرانی‌های خود را بیان کند.

۲) وی را تشویق کنید تا در مورد تصمیمات ‌درمان و مراقبت‌ها مشارکت کند.

۳) تعداد دفعات ملاقات افراد خانواده با بیمار را افزایش دهید تا ارتباط آنها حفظ و برقرار باشد.

۴) تا حد امکان اجازه دهید بیماران احساسات منفی خود را ابراز کنند.

۵) به بیمار فرصت داده شود تا بتواند با گریه کردن، غم و اندوه خود را بروز دهد.

۶) با افراد حرفه‌ای جهت تعدیل غم و اندوه مشورت شود.

۷) به بیمار و خانواده فرصت داده شود تا در یک جو راحت، غم و اندوه خود را بروز دهند.

● درد و ناراحتی و غم و اندوه

۱) درد و خصوصیات ناراحتی مانند محل، کیفیت،‌ دفعات و مدت زمان درد بررسی شود.

۲) به بیمار اطمینان دهید که از درد وی آگاه بوده و به وی در رفع درد کمک خواهید کرد.

۳) عوامل موثر بر درد مانند خستگی، ترس و عصبانیت را در بیمار بررسی کنید.

۶) چنانچه باید تدابیر درد تغییر کند، بهتر است با پزشک و تیم مراقبتی همکاری داشته باشید.

۷) بیمار را به استفاده از روش‌های تسکین درد که قبلا استفاده می‌کرده و موثر بوده، تشویق کنید.

۸) استفاده از روش‌های جدید تسکین درد، آرام‌سازی و تحریک پوستی را آموزش دهید.

نویسنده:‌ رفعت شکویی، کارشناس پرستاری