بانکی برای ترانه

بسیاری از آلبوم‌های موسیقی ـ چه سنتی و چه پاپ ـ برای تولید، به شعر و ترانه مناسب نیاز دارد و در این میان نیاز آلبوم‌های پاپ به کلامی مناسب و فاخر و متناسب با فرهنگ اسلامی ـ ایرانی، نسبت به موسیقی سنتی بسیار بیشتر است، زیرا رابطه موسیقی سنتی همواره با شعر سنتی منطقی و اصولی بوده است؛ شعری که ریشه در باورها و فرهنگ ایرانی داشته و با عرفان اسلامی از دیرباز پیوندی محکم دارد.

بسیاری از آلبوم‌های موسیقی ـ چه سنتی و چه پاپ ـ برای تولید، به شعر و ترانه مناسب نیاز دارد و در این میان نیاز آلبوم‌های پاپ به کلامی مناسب و فاخر و متناسب با فرهنگ اسلامی ـ ایرانی، نسبت به موسیقی سنتی بسیار بیشتر است، زیرا رابطه موسیقی سنتی همواره با شعر سنتی منطقی و اصولی بوده است؛ شعری که ریشه در باورها و فرهنگ ایرانی داشته و با عرفان اسلامی از دیرباز پیوندی محکم دارد. هنوز هم فاخرترین شعرهای موزون به خانواده موسیقی سنتی تعلق دارد؛ کلامی که در آواز و تصنیف، همواره کلامی عفیف و مبتنی بر ادبیات و زبانی سالم است.

اما با نگاهی سطحی به شعرهای آلبوم های پاپ طی سالیان اخیر در می یابیم که مضمون این گونه ترانه ها که بیشتر به سمت عشق های سطحی و خیابانی میل دارد، عمدتا برگرفته از ترانه های آن سوی آب است؛ و اغلب از سلامت زبان هم رنج می برد.

نقش شرکت های تولیدکننده آلبوم های موسیقی پاپ در تنزل سلیقه موسیقایی مردم از همه پررنگ تر است؛ نقشی که بیشتر سوداگرانه است تا فرهنگ مدارانه. نکته اینجاست که این شرکت ها با اتکا به کلام چند شاعر محدود، سلیقه عمومی را تعیین و در عین حال تنزل داده اند؛ دایره ای بسته که روز به روز در حال تنگ تر شدن است و مدیران فرهنگی باید برای این معضل تدبیری بیندیشند.

ناگفته نماند که سهل گیری شورای شعر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در تصویب این ترانه های نازل نیز قابل نقد و انتقاد است. در سراسر کشور هستند شاعران و ترانه سرایانی که آثار ارزشمند و فاخری دارند، ولی دور بودن آنها از مرکز و ارتباط نداشتن با شرکت های تولید آلبوم باعث شده صدا و کلامشان شنیده نشود.

یکی از راه های موجود برای برطرف کردن این معضل، راه اندازی سامانه بانک ترانه با نظارت شورای شعر وزارت ارشاد است.

به گونه ای که ترانه سرایانی که دوست دارند آثارشان اجرا شود، مکلف به ثبت آثارشان در این سامانه باشند و شرکت های تولید آلبوم نیز موظف باشند برای تهیه کلام و شعر مناسب صرفا به این سامانه مراجعه کنند.

به منظور صیانت از حقوق مولفان نیز می توان ترتیبی اتخاذ کرد که دسترسی به شعرهای سامانه نیز صرفا در اختیار شرکت های تولید آلبوم باشد.

البته تصویب شدن ترانه ها از سوی شورای شعر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز به اطلاع صاحبان آثار رسانده شود. این سامانه می تواند در جهت تمرکز زدایی گامی موثر باشد و به شنیده شدن صداهای رسا و قابل اعتنایی که از تهران دور هستند منجر شود، کسانی که در گوشه و کنار این سرزمین بدرستی و صلابت شعر می سرایند و کسی آنها را نمی شنود.

طبیعی است میدان دادن به همه استعدادها باعث معرفی چهره های جدید و صداهای تازه خواهد شد، صداهایی که نام های تکراری نقش بسته بر پشت جلد آلبوم های موسیقی مجالی برای شنیده شدن به آنها نداده است.

ضمن این که اگر موسیقی و ترانه کشور از تمام ظرفیت ایران درست استفاده نکند به یقین دچار خسران خواهد شد.

سعید بیابانکی

شاعر و ترانه سرا