صرع مانع ازدواج و بارداری نیست

دکتر شهرام ابوطالبی رییس انجمن صرع ایران از یکی از قدیمی ترین بیماری های دنیا می گوید

چرا اسم صرع که می‌آید بیش از اندازه می‌ترسیم؟ دکتر شهرام ابوطالبی، متخصص مغز و اعصاب و رییس انجمن صرع ایران، در پاسخ به این سوال می‌گوید: «این بیماری خودش‌ ترسناک نیست اما انگ‌زدن‌ها و خرافه‌ها و حواشی‌اش، آن را ترسناک جلوه داده. به هر حال، صرع یک از قدیمی‌ترین بیماری‌های بشر بوده و باورهای خرافی درباره آن، تقریبا در همه جای جهان وجود داشته. چندی پیش، پژوهشی در ایران صورت گرفت که نشان داد در منطقه خاصی از تهران بین ۵ تا ۳۰ درصد افراد بالای ۱۶سال تصور می‌کردند صرع با ارواح خبیثه و عقب‌ماندگی ذهنی همراهی دارد!» ادامه این گفتگو را بخوانید...

▪ آیا آمار دقیقی از بیماران مبتلا به صرع در ایران داریم؟

ـ متاسفانه آمار دقیقی در کشور وجود ندارد زیرا بسیاری از افراد به دلایلی حاضر به افشای بیماری خود نیستند اما آمار جهانی از شیوع ۲ تا ۴ درصدی آن حکایت می‌کند. به همین ترتیب، اگر در ایران، آمار را یک درصد هم فرض کنیم، لااقل ۷۰۰ هزار بیمار مصروع داریم.

▪ ازدواج و بارداری، صرع را بدتر می‌کند یا بهتر؟

ـ ازدواج هیچ تاثیری در روند این بیماری ندارد و همه مراجع علمی معتقدند که همه آقایان و خانم‌های مبتلا به صرع می‌توانند به راحتی ازدواج کنند و باردار شوند.

▪ اما خیلی از افراد معتقدند که اگر با مبتلایان به صرع ازدواج کنند، فرزندشان کندذهن می‌شود؟

ـ این باور کاملا غلط است. فردی که دارای بیماری ژنتیکی نباشد و از داروهای مناسب استفاده ‌کند، اگر باردار شود، بچه‌اش یک تا دو درصد دچار عارضه خواهد شد و در ۹۸ درصد موارد، بچه‌دار شدن خطری ندارد. حتی افرادی که چند داروی ضدصرع مصرف می‌کنند فقط ۹ درصد احتمال خطرپذیری فرزند در آنها وجود دارد، پس ۹۱ درصد موارد بچه‌ سالم خواهند داشت که عدد بسیار بالایی است. بنابراین بیماری صرع منعی برای ازدواج و بچه‌دار شدن نیست.

▪ آیا صرع از بدو تولد وجود دارد یا در طول زمان به وجود می‌آید؟

ـ صرع از دوران نوزادی وجود دارد اما در زمان‌های مختلفی خودش را نشان می‌دهد.

▪ بیماری صرع روی هوش و حواس هم اثری دارد یا نه؟

ـ نه، اصلا. صرع روی هوش تاثیری نمی‌گذارد. حتما می‌دانید که نوابغ زیادی صرع داشته‌اند: نیوتن، داستایوفسکی، داوینچی و ...

▪ پس این باور که کندذهنی در بیماران صرعی شایع‌تر است، از کجا آمده؟

ـ خب، بچه‌ای که ناهنجاری مغزی دارد کل سیستم مغزش درگیر است. حالا ممکن است این بچه دچار تشنج هم بشود. در واقع، تشنج تظاهر همان بیماری و ناهنجاری است. به طور قطع و یقین این بیمار عقب‌ماندگی ذهنی خواهد داشت اما به دلیل ناهنجاری مغزی‌اش (نه به دلیل تشنج‌اش) و بنابراین باید گفت که بیمار مصروع با افراد دیگر در این خصوص هیچ تفاوتی ندارد.

▪ چند بار باید دچار صرع بشویم تا تشخیص صرع مسجل شود؟

ـ اگر فردی یک بار تشنج کرد، مصروع شناخته نمی‌شود اما اگر تکرار شود می‌توان تشخیص صرع را مطرح کرد.

▪ وقتی به افرادی برمی‌خوریم که دچار حمله صرع شده‌اند، چه کمکی از دست‌مان برمی‌آید؟

ـ خیلی از افراد مصروع قبل از حمله صرع می‌توانند بفهمند که می‌خواهد حمله‌ای رخ بدهد؛ در چنین مواردی باید فرد را به آرامی به زمین بخوابانید و زیر سرش بالش بگذارید تا هنگام حمله، سرش به زمین اصابت نکند، سپس گردن بیمار را آزاد کنید، یعنی دکمه‌های یقه را باز کنید و مراقب باشید تا ترشحات از دهان بیمار خارج شود.

▪ برخی افراد در چنین حالتی سعی می‌کنند ضرباتی به صورت بیمار بزنند تا بیمار به هوش آید. آیا این کار، درست است؟

ـ نه؛ بهترین کار این است که اجازه بدهید فرد مراحل صرع را طی کند. دور بیمار را خلوت کنید تا پس از به هوش آمدن خجالت نکشد. دقت کنید که اقدامات اضافی باعث آسیب‌هایی به بیمار مصروع می‌شود اما اگر حمله دوم تکرار شود، بلافاصله باید بیمار را به اورژانس برسانید.

▪ برخی نیز در مواجهه با بیماری که حمله صرع را می‌گذراند، شروع به تنفس مصنوعی می‌کنند؟

ـ نه، اصلا به تنفس مصنوعی نیازی نیست، بلکه پاک کردن راه هوایی در چنین مرحله‌ای توصیه می‌شود. تنفس مصنوعی و ماساژ قلبی، گاهی اوقات باعث شکستگی دنده بیمار می‌شود. تاکید می‌کنم که هیچ کار خاصی انجام ندهید.

▪ راست است که می‌گویند مصرف مواد غذایی سرد (مانند ماست و ماهی) باعث صرع می‌شود؟

ـ از نظر علمی چنین باوری اثبات نشده اما همواره بیماران این سوالات را از ما می‌پرسند و ما نیز به آنها توصیه می‌کنیم اگر واقعا احساس می‌کنند با خوردن ماده غذایی خاصی دچار تشنج می‌شوند آن ماده غذایی را حذف کنند.

▪ خیلی‌ها می‌گویند داروهای صرع اعتیادآور است و بعد از مدتی باید آن را کنار بگذاریم. نظرتان درباره این حرف چیست؟

ـ این هم نکته بسیار مهمی است. داروهای صرع به هیچ‌وجه اعتیادآور نیست و باید به طور دایم، لااقل ۲ تا ۴ سال، استفاده شود و سپس با نظر پزشک کاهش یابد یا قطع شود.

● ۱۴ توصیه به مبتلایان به صرع

۱) سیگار نکشید؛ مخصوصا در تنهایی.

۲) سطح خانه را با پوششی نرم و ضخیم بپوشانید و از لیز و صیقلی کردن اتاق‌ها خودداری کنید.

۳) انجام کار با وسایل تیز (مانند خرد کردن سبزی و اتو کشیدن) را ترجیحا در حالت نشسته انجام دهید.

۴) در آشپزخانه‌ تا حد امکان از وسایل نشکن و غیرچینی استفاده کنید و وسایل نوک‌تیزی مانند چاقو و چنگال را رو به پایین در ظرف‌شویی قرار دهید.

۵) وقتی در منزل تنها هستید، از دوش گرفتن یا حمام رفتن پرهیز کنید. حتی‌المقدور لای در حمام را باز بگذارید و سطح حمام را برای جلوگیری از لیز خوردن با پوشش پلاستیکی مناسب بپوشانید.

۶) هنگام تماشای تلویزیون خیلی نزدیک به آن ننشینید و اگر مجبورید برای مدتی طولانی از رایانه استفاده کنید، دوره‌های متناوب استراحت به‌ شما توصیه می‌شود.

۷) در اتاق نشیمن حتی‌المقدور از دکوراسیون شکستنی استفاده نکنید و استفاده از چراغ‌های سقفی بر چراغ‌های رومیزی و چراغ‌های در دسترس ترجیح دارند.

۸) مصرف داروهای‌تان باید همیشه مرتب و منظم باشد و حتی یک بار و یک روز هم نباید داروهای خود را قطع کنید.

۹) درمان بیماری‌تان را هر چه زودتر شروع کنید. بهتر است با یک دارو شروع به درمان نمایید.

۱۰) مقدار و دفعات مصرف دارو باید کافی و زیر نظر پزشک باشد.

۱۱) با معاینات مکرر و آزمایش‌های دوره‌ای از بروز عوارض دارویی جلوگیری کنید.

۱۲) تغذیه مناسب، استراحت، ورزش‌های مناسب، مراقبت از لثه‌ها و مسواک را فراموش نکنید.

۱۳) داروی ضدصرع فنی‌تویین در ۵۰ درصد موارد باعث تورم و افزایش حجم لثه می‌شود. بهتر است پیش از شروع مصرف این دارو به دندانپزشک‌تان اطلاع دهید و از او بخواهید شما را تحت عمل جرم‌گیری قرار دهد و آموزش‌های لازم را به شما بدهد.

۱۴) اگر پس از مصرف دارو به ناراحتی شدید دچار شدید، به پزشک‌تان اطلاع دهید تا در صورت امکان داروی‌تان را عوض کند، به هر حال تحت هیچ عنوان نباید از رعایت بهداشت دهان و دندان غفلت کنید. به علت اینکه مسواک نزدن خود عوارض بدتری دارد.

دکتر مجید سلطانی