لنز, چشم سوم

اگرچه لنزها فواید غیر قابل انكاری دارند اما آیا حواستان هست كه عوارض مصرف لنز مخصوصا در لنزهای رنگی غیرطبی بسیاربسیارزیاد است

اگرچه لنزها فواید غیر قابل انكاری دارند اما آیا حواستان هست كه عوارض مصرف لنز مخصوصا در لنزهای رنگی غیرطبی بسیاربسیارزیاد است؟

از عینك خسته شدهاید؟ شاید حق با شما باشد. گاهی سنگینیاش اذیتتان میكند،گاهی آنرا جا میگذارید و گاهی حس میكنید عینك حالت چشمهایتان را عوض كرده است. خلاصه اینكه به دنبال راهحلی میگردید تا از شر عینك خلاص شوید. به نظر میرسد استفاده از لنز مناسبترین راه حل باشد. درست است كه لنز به شما كمك میكند تا بدون عینك دید طبیعی خود را داشته باشید اما باید به این نكته توجه داشته باشید كه لنزها به مراقبت بسیار بیشتری نیاز دارند. لنز نسبت به عینك آسیبپذیرتر است و ممكن است باعث سایش قرینه چشم،تورم و عفونت آن شود. اگر لنزها به درستی تمیز نشده یا پاره شده باشند و یا به نادرستی در چشم گذاشته شده باشند ایجاد درد،قرمزی و اشك ریزش میكنند. اما امروزه لنزها علاوه بر مصارف طبی مورد استفاده آرایشی و زیبایی نیز پیدا كردهاند. شاید شما هم جزء آن دسته از خانمها و یا آقایانی باشید كه برای تغییر رنگ چشمشان از لنز استفاده میكنند.

آیا میدانید كه عوارض مصرف لنز در لنزهای رنگی غیرطبی بسیار بیشتر از لنزهای طبی است؟ شما كه برای فرار از عینك به لنز پناه آوردهاید آیا با آگاهی و تحقیق كافی این تصمیم را گرفتهاید؟ آیا انواع لنز را میشناسید؟ میدانید كه هر لنزی بسته به نوع ماده سازنده و طریقه مصرف آن به مراقبتهای ویژهای نیاز دارد؟ آیا عوارض استفاده از لنزها،چه طبی و چه رنگی را میدانید؟ پرونده این شماره به شما كمك میكند تا درستتر و با آگاهی بیشتری انتخاب كنید. اولین نكتهای كه باید به آن توجه كنید این است كه برای انتخاب نوع لنز خود حتی لنزهای زیبائی و حتما با یك متخصص باتجربه مشورت كنید تا با توجه به سلامت چشمتان،میزان بودجه و نوع كارتان برایتان لنز تجویز كند. او ابتدا چشم شما را چك میكند تا درجه ضعیفی آن مشخص شود و سپس چشمان شما را از نظر سایز عنبیه ، قرنیه و موارد دیگر ارزیابی میكند و پس از آن لنز مناسب چشمتان را تجویز میكند. توجه داشته باشید كه چشم یكی از حساسترین اعضاء بدن است و لنز در تماس مستقیم با آن قرار میگیرد، بنابراین به راحتی میتواند به چشمان شما آسیب برساند. آخرین تحقیقات انجام شده در كشور نشان میدهد كه ۰۳ درصد از افرادی كه از لنز استفاده میكنند بهخاطر عدم آگاهی و رعایت نكردن بهداشت دچار عوارض شدید چشمی میشوند كه متاسفانه این عوارض در بعضی از مواقع منجر به كوری فرد شده است.

● لنزها به چه درد می خورند؟

زمانی كه با مشكل بینائی مواجه هستید،عینك معمولترین و سادهترین راه است. بعضیها هم از همان ابتدا جراحی را انتخاب میكنند اما عینك و جراحی برای همه مناسب نیست. مثلا اشخاصی هستند كه به علت شغل خاصشان نمیتوانند از عینك استفاده كنند یا مواردی از بیماریهای چشم مانند آستیگمات نامنظم یا قوز قرینه (نام دیگر این بیماری كراتوكونوس است كه در همین صفحه بهآن اشاره خواهیم كرد.) وجود دارد كه عینك جوابگوی آنها نیست و به همین علت است كه میلیونها نفر در دنیا، روزشان را با گذاشتن قطعات كوچك پلاستیكی (لنزهای تماسی) در چشم آغاز میكنند. استفاده از لنزهای تماسی چشمی چه با جنبه درمانی و چه با جنبه زیبایی در سالهای اخیر رشد چشمگیری داشته است.

برخی از لنزها طوری ساخته شدهاند كه دارای ۲ قدرت متفاوت برای اصلاح دید نزدیك و دید دور هستند. در این لنزها قسمتی كه برای اصلاح دید نزدیك یا مطالعه سنگینتر است در پائین لنز قرار دارد و فرد هنگامی كه به پائین نگاه میكند تا مطالعه كند از میان آن میبیند و قسمت بالا برای دید دور است. انتخاب دیگر،لنزی است كه قدرت لازم را برای دید نزدیك به یك چشم و قدرت لازم برای دید دور را به چشم دیگر میدهد. مغز شما در اغلب موارد خود را با این وضعیت سازگار میكند و شما با این دید تركیبی ناشی از هر دو چشم،احساس راحتی خواهید كرد.

● انواع لنزهای تماسی سخت و نرم

لنزها برحسب جنس،فاصله زمانی كه برای تعویض آن لازم است و قابلیت خوابیدن با لنز در شب تقسیمبندی میشوند. تمام لنزهای تماسی از انواع مختلف پلاستیك ساخته شدهاند و به دو گروه اصلی نرم و سخت تقسیم میشوند:

لنزهای نرم ۵۲ تا ۵۷ درصد آب دارند. كاملا راحت هستند و شما خیلی زود به آنها عادت میكنید. این لنزها تمام سطح قرنیه را میپوشانند و از مواد انعطافپذیر و جاذب آب ساخته شدهاند و به همین علت است كه پس از قرارگیری در چشم به شكل خود قرنیه چشم فرم میگیرند و معمولا مثل یك جسم خارجی چشم را تحریك نمیكنند. لنزهای نرم از لنزهای سخت گرانتر هستند و نیاز به رعایت اصول بهداشتی بهطور دقیق و مرتب دارند. این لنزها در تماس با دود سیگار، بخارات، اسپریها و لوازم آرایشی سریعا فاسد میشوند. البته در صورتی كه چشم آستیگمات باشد جهت اصلاح آن به هیچوجه نمیتوان از لنزهای نرم استفاده كرد. اما لنزهای سخت نفوذپذیر به گاز اكسیژن هستند. این لنزها بخشی از قرنیه را میپوشانند و شكل خود را حفظ میكنند. شاید علت اینكه افراد كمتر از لنزهای سخت استفاده میكنند این باشد كه نسبت به لنزهای نرم مدت بیشتری طول میكشد تا فرد به آنها عادت كند. البته از طرفی این لنزها برای مدت زمان طولانیتری قابل استفادهاند یعنی نیمه عمر طولانیتری دارند و در برابر ایجاد رسوب روی سطحشان مقاومترند و راحتتر تمیز میشوند. معمولا چشم پزشكان لنزهای سخت را به كسانی توصیه میكنند كه جویای دید با كیفیت بالاتری هستند.

به طور كلی لنزهای سخت چند فایده ای دارند: یكی اینكه چون از جنس سخت هستند در زمان پلك زدن شكل خود را حفظ كرده و دید بهتری نسبت به لنز نرم ایجاد میكنند. دوم اینكه مدت زیادی عمر میكنند. البته اگر نشكنند( !مثلا اگر روی آن پا بگذارید میشكند در حالی كه لنز نرم نمیشكند.) این لنزها برخلاف نوع نرم، به راحتی پاره نمیشوند و پروتئین و چربی اشك به آن متصل نمیشود.در واقع لنزهای سخت برای افرادی كه دید قابل قبول با لنز نرم ندارند و دید با كیفیت بالا میخواهند یا آستیگماتیسم دارند كه با لنز نرم قابل جبران نیست، انتخاب مناسبتری هستند. لنزهای سخت برای درمان قوز قرنیه (كراتوكونوس) و اصلاح پیر چشمی مناسبند. مطالعات اخیر نشان داده است كه در بچههای نزدیكبین استفاده از لنزهای سخت میتواند پیشرفت نزدیكبینی را آهسته كند.

مهمترین مشكلی كه با لنزهای سخت داریم این است كه چون دوره عادت كردن وجود دارد،باید آنها را هر روز استفاده كنید اما در مورد لنزهای نرم حتی اگر یك هفته هم استفاده نشوند بعد از آن دوباره استفاده كردن از لنز نرم كاملا راحت است. از نظرمدت زمان استفاده،لنزهای سخت را میتوان چند سال استفاده كرد اما لنزهای نرم از لحاظ مدت زمان تعویض تقسیمبندی میشوند. یعنی انواع مختلف آن، مدت زمان مشخصی قابل استفادهاند و سپس دور انداخته میشوند و یك جفت لنز جدید جایگزین آنها میشود. این نوع لنز در سال ۷۸۹۱ معرفی شده است وامروزه بیشترین نوع لنز تماسی قابل استفاده است. برخی از آنها روزانه هستند یعنی فقط یك روز میتوان از آنها استفاده كرد. برخی دیگر كه شما میتوانید آنها را بهطور ممتد استفاده كنید (یعنی حتی موقع خواب هم لازم نیست آنها را از چشمتان خارج كنید) مدت تعویض یك هفتهای دارند. برخی دیگر كه فقط آن را در طول روز و نه در خواب استفاده میكنید مدت استفاده دو هفتهای دارند.

البته توجه داشته باشید كه لنزهائی كه در شب استفاده میشوند ریسك عفونت بالاتری نسبت به لنزهای روزانه دارند چون ارگانیسمهای خطرناكی كه از طریق انگشتان،پلك زدن یا محلولهای لنز وارد چشم میشوند، زیر لنز تماسی تجمع مییابند و در شب بهتر رشد میكنند و شانس عفونت قرنیه به این ترتیب زیاد میشود. لنزهای ۷ روزه یا یكماهه قابل تعویض چون نیاز به محلول لنز ندارند میزان ورود میكروارگانیسم به چشم را كاهش داده و شانس عفونت داخلی را بالا نمیبرند. لنزهای ۰۳ روزهای كه اكنون در دسترس هستند از ماده هیدروژن سیلیكونی بسیار قابل نفوذ به اكسیژن ساخته شدهاند. این لنزها میزان زیادی اكسیژن را به چشم شما میرسانند و بسیار راحت و ایمن هستند. اخیرا لنزهائی با بلوك نور ماوراء بنفش هم به صورت نرم و هم سخت به بازار عرضه شدهاند كه قرنیه و چشم را از برخورد با نور مضر ماوراءبنفش محافظت میكنند. از آنجا كه لنز كاملا شفاف است با نگاه كردن به آن نمیتوان بلوكر ماوراءبنفش بودن آن را تشخیص داد پس بلوكر ماوراءبنفش بودن معمولا روی جعبه آن حك شده است. توجه به این نكته ضروری است كه لنز تماسی فقط قرنیه را از ماوراءبنفش محافظت میكند و برای محافظت از كل چشم و پوست اطراف چشم باید از عینك آفتابی استفاده كرد پس لنز تماسی بلوكر ماوراءبنفش تنها یك مكمل برای عینك آفتابی، جهت محافظت بیشتر است. لنزهای جدید دیگر، آنهائی هستند كه شكل قرنیه را تغییر میدهند و به آنها اورتوكراتولوژی )CRT(میگویند. این لنزها در طول شب استفاده میشوند و در این مدت شكل قرنیه را تغییر میدهند و در صبح و طول روز با اینكه از لنز استفاده نمیكنید دیدتان بهتر میشود.

● و اما لنزهای رنگی

هفته گذشته خانم جوانی با چشمهای متورم و به شدت احساس به نور و دردناك به مطب چشم پزشك مراجعه كرد. این خانم ۰۳ ساله كه تا هفته پیش هیچ مشكلی با چشمهایش نداشت،هفته گذشته جهت شركت در یك عروسی به آرایشگاه مراجعه میكند و در پایان كار به توصیه آرایشگر یك جفت كنتاكت لنز رنگی (لنز زیبائی)! بر روی چشمهای وی قرار میگیرد، بدون هیچ توضیحی در مورد نحوه ومدت استفاده از آن! در تمام مدت این یك هفته لنزها بر روی چشم خانم قرار داشته است. در روزهای اول هیچ گونه ناراحتی و مشكلی ایجاد نشود. اما از روز سوم و چهارم هنگام بیدار شدن از خواب بیمار متوجه تاری مختصر دید میگردد. در طی روزهای بعدی احساس سنگینی در هر دو چشم، حساسیت به نور و قرمزی نیز به علائم قبلی اضافه میشود و از صبح روز مراجعه، بیمار با چشم درد شدید از خواب برمیخیزد و متوجه میشود كه قادر به بازكردن چشمهایش نیست و بالاخره با تورم شدید پلكها، درد شدید چشم و در حالی كه نمیتواند چشمانش را باز كند به چشم پزشك مراجعه می كند. با وجود عدم همكاری بیمار، پزشك با زحمت بسیار لنزهائی را كه هنوز از چشم خارج نشده بود، خارج كرد و تازه در آن زمان بود كه عمق فاجعه آشكار گردید. دو زخم بزرگ عفونی در مركز قرنیه هر دو چشم كه بینائی را در حد شمارش انگشتان در فاصله یك متری كاهش داده بود....

لنز رنگی اگر چه ممكن است از نگاه مصرف كننده تنها یك وسیله زیبائی و آرایشی محسوب شود اما باید بدانید كه این وسیله یك وسیله طبی است و مانند همه آنچه در طب وجود دارد خالی از عارضه نیست. همه پزشكان به عوارض این لنزها كاملا واقفند و در هنگام تجویز لنز تمام جوانب قضیه را در نظر میگیرند و نكات زیادی را به بیمارانشان یادآور میشوند. نحوه گذاشتن،برداشتن،زمان استفاده، مدت مجاز مصرف و طرز نگهداری لنزها را نكته به نكته به تمام بیمارانشان آموزش میدهند و علائم و نشانههای هشدار دهنده را بارها و بارها متذكر میشوند. خانم جوان ذكر شده،در بهترین شرایط و در نهایت خوشبینی فقط شاید با پیوند قرنیه بتواند بخشی از بینائی خود را باز یابد. اگر به مراكز چشم پزشكی مراجعه كنید متاسفانه روزانه با موارد كم و بیش مشابه فراوانی روبهرو خواهید شد.

لنزهای رنگی دارای ۵ رنگ اصلی هستند: قهوهای، آبی،سبز،طوسی و بنفش و طیف وسیعی از رنگها كه بین این رنگهای اصلی قرار دارند. قبل از استفاده از لنز رنگی،حتی لنزهای رنگی كه فقط جنبه زیبائی دارند حتما به چشم پزشك مراجعه كنید تا چشمتان را به دقت مورد معاینه قرار دهد. قرنیه چشم ابعادی دارد كه از یك فرد به فرد دیگر ممكن است كاملا متفاوت باشد. هر لنز نیز پارامترهائی دارد كه متناسب با بعضی چشمهاست نه همه آنها. بنابراین یك لنز ممكن است برای یك فرد متناسب و كاملا راحت باشد در صورتی كه برای فرد دیگر بیش از اندازه گشاد یا تنگ است كه در این صورت شانس بروز عوارض ناشی از لنز چندین برابر میگردد. یك آرایشگر یا متصدی داروخانه هیچگاه نه علم آن را دارد و نه قادر است لنز متناسب با ابعاد چشم را برای شما تجویز كند. یادمان باشد كه در حال حاضر كنتاكت لنز شایعترین علت عفونت قرنیه افراد جوان است و بیاحتیاطی افراد در استفاده از این لنزها میزان وقوع عوارض وحشتناك و جبرانناپذیر چشمی را روزبهروز بیشتر كرده است. مشكل دیگری كه در مورد لنزهای رنگی غیراستاندارد وجود دارد این است كه گاهی موارد رنگی و شیمیایی بكار رفته در این گونه لنزها و و عدم تطابق آن با بافت قرنیه چشم موجب ایجاد عفونت و در نهایت سرایت عفونت به سایر بافتهای چشم و كوری شخص استفاده كننده میشود. از طرفی معمولا علاوه بر گذاشتن لنز رنگی آرایش هم میكنند كه این كار خطر را چندین برابر میكند زیرا اگر مقدار كمی از مواد آرایشی وارد چشم شود همراه اشك روی سطح داخلی یا خارجی لنز قرار میگیرد و باعث خراش قرنیه و عفونت چشم میگردد بنابراین خانمهای محترم باید توجه داشته باشند كه در صورت استفاده از لنز نباید آرایش كنند.

---