نه آنقدر ناشنوا كه نشنوند

تحلیل اكونومیست از وضعیت بهداشت و درمان در آمریكا

پیام‌های بهداشتی دولت آمریكا هر روز شدیدتر می‌شود اما هیچ تاثیری ندارد.

آیا زمان اقدامی سریع فرا رسیده است؟ اگر سیگار می‌كشید بهتر است عجله كنید. از روز اول ماه ژوئن بر اساس قانون مصوب در انگلستان در هیچ یك از مكان‌های عمومی نمی‌توان سیگار كشید. بنابراین رستوران‌ها، دفاتر كار و حتی خودروی شركت‌ها اگر بیش از یك نفر از آنها استفاده كنند شامل این قانون می‌شوند. سیگاری‌های انگلیسی با مسیری دشوار مواجه شده‌اند. سه قسمت دیگر این قلمرو پیش از این استعمال دخانیات را در همه مكان‌های سرپوشیده ممنوع اعلام كرده بود و قوانین ضدسیگار كشیدن با شدت‌های متفاوت در اغلب كشورهای اروپای غربی وضع شده‌ است. روندی كه سیگاری‌ها با آن مواجه بودند از اطلاع‌رسانی به هشدار و اكنون به ممنوعیت تغییریافته است.

مایكل مارموت، یك استاد دانشگاه لندن می‌گوید كه طی دوران آموزش پزشكی او در دهه ۶۰میلادی استادان او می‌گفتند: «فایده اطلاع‌رسانی به افراد در مورد خطرات سیگار چیست؟ شما نمی‌توانید كسی را وادار به ترك سیگار كنید.» اما مارموت معتقد است آنها اشتباه می‌كرده‌اند. اغلب سیگاری‌ها از پیش پیام‌های بهداشتی را گوش كرده و سیگارهای خود را خاموش كرده‌اند. در دهه ۵۰میلادی دو سوم مردان انگلیسی سیگار می‌كشیدند و در همه مكان‌ها سیگارهای خود را روشن می‌كردند. اكنون تنها یك چهارم آنها سیگار می‌كشند و اغلب آنها خودشان به صورت داوطلبانه سال‌ها پیش مكان‌های سرپوشیده را ترك كردند و به مكان‌هایی كه استعمال سیگار در آنها مجاز بود رفتند تا سیگارشان را روشن كنند.

اما در پس این داستان موفقیت‌آمیز بهداشت عمومی، قصه تاریك‌تر و سیاه‌تری هم نهفته است. مردم فقیرتر نسبت به مردم ثروتمندتر تمایل بسیار بیشتری به مصرف سیگار دارند. در واقع این تغییری است كه از دهه ۵۰میلادی تاكنون روی داده است. در آن زمان متخصصان و كارگران به یك اندازه به مصرف سیگار علاقه‌مند بودند. امروز تنها ۱۵درصد از مردان بالاترین سطوح تخصصی سیگار می‌كشند اما ۴۲درصد كارگران بدون تخصص و مهارت سیگاری‌اند. به رغم تخصیص مالیات‌های تنبیهی، ۵۵درصد از مادران تنهایی كه كمك هزینه زندگی دریافت می‌كنند، سیگار می‌كشند. قیمت ۲۰سیگار حدود ۵ پوند است (۱۰دلار) كه سه چهارم آن مالیاتی است كه سیگاری‌ها پرداخت می‌كنند. رقم مربوط به مردان بی‌خانمانی كه سیگاری‌اند حتی بیش از این است. در مورد مصرف‌كنندگان مواد مخدر هم باید گفت كه همه آنها سیگار هم مصرف می‌كنند. به نظر می‌رسد این پیام كه مصرف سیگار كشنده است، شنیده می‌شود اما نه توسط همه. دولت‌هایی كه توانسته‌اند عوامل بسیار كشنده گذشته چون فقر، بیماری‌های واگیردار و بهداشت ضعیف را ریشه‌كن كنند، اكنون در سرتاسر دنیای پیشرفته توجهشان به بیماری‌هایی معطوف شده است كه به خاطر نوع زندگی انسان‌ها گریبانگیر آنها می‌شود. اما همین ناشنوایی در برابر پیام‌های بهداشتی در مورد سایر رفتارهای غیربهداشتی و نامطلوب اینگونه افراد هم صادق است. هر چه سطح افراد در زمینه‌های گوناگونی چون موقعیت شغلی، میزان درآمد، تحصیلات و سابقه زندگی پایین‌تر باشد، احتمال آنكه افراد چاقی باشند و از اندام نامتناسبی برخوردار باشند و مشروبات الكلی مصرف كنند، بسیار بیشتر است.

همین موضوع موجب می‌شود دولت‌ها در تلاش خود برای واداشتن عموم مردم به گوش دادن پیام‌های بهداشتی آنها، بیش از هر زمان دیگری بلند فریاد بزنند و البته در هیچ كجای دیگر جهان دولت به اندازه انگلستان این موضوع را بلند فریاد نمی‌زند. یك دلیل این است كه درجه‌بندی افراد بیش از سایر كشورهای ثروتمند در این كشور اهمیت دارد. توزیع درآمد بسیار نابرابر است و قشر بیكار فاقد مدرك تحصیلی بسیار بزرگ است. دلیل دیگر این است كه دولت این كشور معتاد به تعیین اهدافی شده است كه نه تنها می‌خواهد طی آن چیزی را بهبود بخشد بلكه همزمان می‌خواهد نابرابری را طی همین فرایند كاهش دهد. دلیل سوم آنكه خدمات بهداشت ملی این كشور برای بیماران مجانی است. اما هزینه‌ها برای افرادی كه خود باعث بیماریشان می‌شوند به طرز وحشتناكی بالا است.

ممنوعیت مصرف سیگار نمونه‌ای است از عزم جدی مقامات در این راستا. بسیاری از مكان‌های سرپوشیده‌ای كه بر اساس قانون جدید نباید در آنها سیگار كشید بیش از این قانون هم در آنها سیگار كشیده نمی‌شد. از جمله این مكان‌ها می‌توان به كلیساها اشاره كرد. اما همه آنها ملزم به نمایش علامت «سیگار كشیدن ممنوع» شده‌اند و در غیر این صورت با جریمه‌هایی مواجه می‌شوند كه بسیار سنگین‌تر از روشن كردن سیگار در آنها است. متخلفان در مورد به نمایش گذاردن این علامت مجبور به پرداخت جریمه‌ای معادل ۱۰۰۰پوند هستند در حالی كه یك فرد متخلف سیگاری باید ۲۰۰پوند پرداخت كند.

اما نكته این است كه بهبود وضعیت بهداشت و سلامت افراد از طریق ضعیف كردن رابطه بین موقعیت اجتماعی آنها با بهداشتشان به مراتب آسان‌تر است از اینكه رفتارهای آنها را به طور مستقیم مورد هدف قرار دهیم. برخی از كارشناسان بهداشت عمومی در مورد تغییر محیطی صحبت می‌كنند كه در آن اشتباه‌ترین انتخاب‌ها آسان‌ترین آنها به شمار می‌روند. به خصوص برای كسانی كه زمان و پول لازم برای جست‌وجوی انتخاب بهتر را ندارند. سوپرماركت‌ها مملو از غذاهای آماده هستند. ساعات خوش مردم در رستوران‌ها و كافی‌شاب‌ها می‌گذرد و خیابان‌ها خطرناك‌تر از آن هستند كه بچه‌ها برای رفتن به مدرسه پیاده‌روی كنند. سایرین در مورد یكپارچگی اجتماعی و حمایت از خانواده‌ها و وضعیت آموزش بهتر برای همه سخن می‌رانند. این راهكارها نسبت به مبارزه با متخلفان مسوولیت‌های سنگین‌تری محسوب می‌شود. اما واقعیت این است كه موثرتر ولی كم‌جنجال‌تر است.

مترجم: شادی آذری