آواز دهل از ...

پیامبر گرامی اسلام فرمودند:
«اِیّاکُمْ وَ فُضُولَ النَّظَرِ، فَاِنَُّه یَبْدُرُ الْهَوی، وَ یُولِدُ الْغَفْلَهَٔ ؛ از چشم چرانی بپرهیزید، زیرا هرزگی چشم، هوی و هوس را …

پیامبر گرامی اسلام فرمودند:

«اِیّاکُمْ وَ فُضُولَ النَّظَرِ، فَاِنَُّه یَبْدُرُ الْهَوی، وَ یُولِدُ الْغَفْلَهَٔ ؛ از چشم چرانی بپرهیزید، زیرا هرزگی چشم، هوی و هوس را بیشتر کرده و سرعت می‌بخشد و سبب غفلت می‌شود.» (بحارالانوار، ج ۷۳، ص ۱۸۲)

مراد از «نظر» که در روایت آمده، چیست؟

در ابتدا به نظر می‌رسد که منظور نگاه به نامحرم باشد که باعث هواپرستی می‌شود، ولی بعید نیست معنای وسیعتری در نظر باشد؛ یعنی، هر نظری که باعث تحریک هوای نفس انسان می‌گردد؛ مثلا، از کنار خانه مجلّلی می‌گذرد، خیره خیره به آن می‌نگرد و آرزو می‌کند که‌ ای کاش، من هم چنین خانه‌ای داشتم، یا اتومبیل آخرین مدلی را می‌بیند و آرزوی آن را می‌کند. این نظر همراه با آرزو و اشتیاق و طلب و تقاضا، باعث سرعت بخشیدن به غفلت می‌گردد، زیرا انسان را به دنیا علاقمند می‌کندو الاّ نگاه عبرت آمیز و توحیدی یا نگاهی که برای رسیدگی به حال فقیر بیچاره‌ای باشد و یا به مریضی می‌نگرد تا او را درمان سازد؛ چنین نظرکردنی بسیار پسندیده و مورد تاکید است.

از دور آوازه‌ای دارد، اما وقتی کسی آن را از نزدیک می‌بیند، در می‌یابد که پوشالی و توخالی و گوش خراش است.

نکته:

بسیاری از اموال و مقامات دنیایی چنین است که علی علیه‌السلام فرموده‌اند:

«کلّ شیء من الدنیا سَماعُهُ اَعْظَمُ مِنْ عَیانِه;

هر چیزی از دنیا شنیدنش بزگتر از دیدنش است» (نهج‌البلاغه، خطبه ۱۱۴)

به قول معروف: آواز دهل شنیدن از دور خوش است. از دور آوازه‌ای دارد، اما وقتی کسی آن را از نزدیک می‌بیند، در می‌یابد که پوشالی و توخالی و گوش خراش است.

مرحوم حضرت آیهٔ الله العظمی بروجردی زمانی در درس نصیحت می‌فرمود:

«اگر برای این نیّت درس می‌خوانید که به این مقام و موقعیتی که من دارم برسید، خطای بزرگی مرتکب شده‌اید. شما از دور فکر می‌کنید و مرجعیتی می‌بیند، من در این موقعیتی که هستم صاحب وقت خویش نیستم، مالک استراحت خودم نیستم.»

تقریباً تمام مواهب و نعمت‌های دنیا چنین است.

مباحث اخلاقی آیهٔالله مکارم شیرازی، بااندکی تصرف