روش های مختلف ارتودنسی

از عمر ارتودنسی دندان ها بیش از ۱۰۰ سال می گذرد

از حدود بیش از یکصد سال قبل که با تلاش دکتر ادوارد آنگل (پدر علم ارتودنسی)، ارتودنسی ثابت پایه‌ریزی شد، تاکنون دستگاه‌های متفاوتی توسط دانشمندان مختلف طراحی و ساخته شده و تنوعی از روش‌های درمانی ارتودنسی متحرک و ثابت به دنیای علم ارتودنسی ارایه شده است....

هر یک از روش‌های معرفی‌شده با توجه به توانایی‌ها و ضعف‌های خود، زمانی مورد استفاده قرار گرفته و گاهی هم با پیدایش دستگاه‌ها و روش‌های جدیدتر منسوخ شده‌اند.

یکی از رایج‌ترین شیوه‌های درمانی ارتودنسی که قدمت بیشتری داشته و هنوز هم با تغییراتی که در آن ایجاد شده، گاهی اوقات مورد استفاده قرار می‌گیرد، روش «اچ‌وایز» است. اگرچه این روش از ابتدای قرن بیستم تا حدود ۳ دهه قبل در کل دنیا فراگیر بود ولی با پیدایش روش‌های دیگر که نوع تغییریافته و اصلاح‌شده آن است، به تدریج فراگیری خود را از دست داده و در حال حاضر عمدتا در دانشکده‌های دندان‌پزشکی به عنوان پایه اصلی آشنایی با ارتودنسی ثابت به دانشجویان دوره‌های تخصص ارتودنسی آموزش داده می‌شود.

● سیم‌های پیش‌ساخته

با معرفی روش «سیم‌های مستقیم» توسط دکتر «اندرو» که به‌عنوان نسل اول این روش شناخته می‌شود، حدود ۴ دهه قبل، روش‌های درمانی ارتودنسی دچار تحول شگرفی شد. این روش بر پایه نقش کلیداکلوژن بنا شده بود. در این روش با حذف استفاده از خم کردن سیم‌های ارتودنسی، از سیم‌های آماده و پیش‌ساخته بدون نیاز به خم، درون شیار براکت‌ها استفاده می‌شد و تعیین موقعیت دندان‌ها با توجه به پیش‌بینی زوایای مربوط به هر یک از آنها در براکت مربوطه انجام می‌گرفت. این روش به کاهش زمان مورد نیاز در کلینیک جهت ویزیت بیمار و رفع اشتباهات فردی دندانپزشک در ساخت سیم‌های مورد نیاز منجر می‌شد ولی همچنان در برخی از موارد نیاز به خم کردن سیم‌ها وجود داشت. از طرفی، با توجه به نوع اعمال نیرو در این روش، تکیه‌گاه دندانی تضعیف می‌شد و بنابراین نیاز به تقویت تکیه‌گاه بیشتری نظیر استفاده از وسایل ارتودنسی خارج دهانی وجود داشت یا تنوع زیاد براکت‌ها، امکان استفاده آسان از این روش را محدود می‌کرد.

نسل دوم سیم‌های مستقیم توسط دکتر «روت» معرفی شد که برخی از مشکلات نسل اول را مرتفع کرده بود. در این روش با اصلاحاتی که در براکت‌ها انجام گرفته بود، نیاز به استفاده از براکت‌های مختلف برای هر ناهنجاری‌ خاصی به حداقل رسیده بود و بنابراین بیشتر مورد اقبال عموم ارتودنتیست‌ها واقع شد.

● ارتودنسی آسان

نسل سوم براکت‌های سیم‌های مستقیم با نام «ام‌.‌بی‌.‌تی» حدود ۲ دهه قبل معرفی شد. با توجه به تغییرات بیشتری که در براکت‌ها و روش‌های اعمال نیرو ایجاد شده، از روش‌های اعمال نیروی ملایم و لغزش در این سیستم بهره گرفته می‌شود. این روش در حال حاضر بسیار متداول است.

● کلید و قفل وارد می‌شود

فصل مشترک همه این روش‌ها نیاز به بسته شدن سیستم ارتودنسی در داخل شیار براکت‌ها با استفاده از سیم‌های نرم است. به موازات تحول ایجادشده در تبدیل این روش‌ها براکت‌های جدیدی به دنیای ارتودنسی ارایه شد. در این روش‌ها نیازی به بستن سیم ارتودنسی داخل شیار براکت‌ها با استفاده از سیم نرم ارتودنسی یا الاستیک وجود نداشته و با داشتن یک کلید یا قفل تعبیه شده روی براکت، سیم درون شیار براکت مهار می‌شود. این براکت‌ها انواع مختلفی داشته و به صورت فعال و غیرفعال ساخته شده‌اند. سیم‌های مستقیم به دلیل اعمال نیروی ملایم و تدریجی و در حد تحمل بافت‌های زنده و به دلیل نداشتن دوره تاخیری در حرکت دندان، درمان سریع‌تر را امکان‌پذیر می‌کند. به دلیل تکنولوژی بالاتر در تولید آن و جدید بودن قیمت این سیستم چیزی حدود ۴ تا ۵ برابر سیستم‌های متداول ارتودنسی است. در این سیستم نیاز به کشیدن دندان‌ها منتفی می‌شود. ضمنا ویزیت‌های مربوط به این روش در جابه‌جایی و تعویض سیم‌ها معمولا ۳ ماه یکبار است و نیازی به تعویض سیم‌ها زودتر از این مدت نیست.

دکتر محمدصادق آخوندی

دانشیار گروه آموزشی ارتودنسی و معاون پژوهشی مرکز تحقیقات دندان‌پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران