چگونه هوش کودکان را تقویت کنیم

آشنایی با مفاهیم یکی از اصولی ترین و ابتدایی ترین مهارتهای فکری است که کودک در طول زندگی خود بدست می آورد شناخت مفاهیم باعث خواهد شد تا کودک با استفاده از آن مفاهیم آماده پیشرفت به سمت بالاتر مهارتهای فکری گردد و از این طریق بتواند خود را برای زندگی اجتماعی آینده و ایجاد ارتباط با سایر افراد از طریق کاربرد واژه ها و سمبلهای مشترک آماده نماید

نتیجه اکثر تحقیقات به این باور منجر شده که برخلاف پندارهای قدیمی هوش ذاتی و ارثی نیست . اگرچه ارث تاثیر زیادی بر آن دارد ولی شدیدا" متاثر از شرایط محیطی است و لذا هر قدر محیط زندگانی کودک غنی تر ، سالم تر و آگاهانه تر باشد هوش کودک بیشتر و رفتار او متعادل تر خواهد شد . نکته اینجاست که هرگاه اعتماد بر ذاتی بودن هوش نیز داشته باشیم می توانیم بگوئیم که محیطی غنی و پربار باعث می گردد تا امکان بالفعل درآمدن هوش بالقوه افزایش یابد . با فراهم آوردن امکانات مناسب و مطلوب می توان سرعت رشد ذهنی کودک را افزایش داد . بلوم دریافت که برحسب مطالعات انجام شده تا سن ۱۷ سالگی ، حدود ۵۰% از رشد هوشی بین زمان تولد تا ۴ سالگی می باشد و حدود ۳۰% بین ۴ تا ۸ سالگی و ۲۰% باقیمانده ۸ تا ۱۷ سالگی شکل می گیرد . محققان معتقدند در اثر زندگی کردن در یک محیط تربیتی غنی خصوصا" در سالهای نخست زندگی کورتکس مغزی رشد می کند ، شیارهای آن عمیق تر می گردد و وزنش افزایش می یابد و قسمتی از این افزایش مغز به علت افزایش سلولهای گلیا و قطر رگهایی است که خون را به کورتکس می برد .

مغز تقویت شده دارای میزان بیشتری از آنزیم حافظه ساز است که در نتیجه زندگی در محیط غنی تربیتی و با امکانات فراگیری گسترده فراهم آمده است . پس نتیجه می گیریم که رشد ذهنی کودکان نیاز به محیط ترییتی و آموزشی غنی دارد و باید محیطی را آماده کنیم تا کودکان به آموزش مهارتهای فکری بپردازند . آشنایی با مفاهیم یکی از اصولی ترین و ابتدایی ترین مهارتهای فکری است که کودک در طول زندگی خود بدست می آورد . شناخت مفاهیم باعث خواهد شد تا کودک با استفاده از آن مفاهیم آماده پیشرفت به سمت بالاتر مهارتهای فکری گردد و از این طریق بتواند خود را برای زندگی اجتماعی آینده و ایجاد ارتباط با سایر افراد از طریق کاربرد واژه ها و سمبلهای مشترک آماده نماید . مثلا" کودکان اگر بخواهند مقداری ریاضی یاد بگیرند و در آینده در گوشه ای از جامعه خدمتی ارائه دهند ناچار هستند با این سه حوزه آشنا بشوند . تجربه عدد ، تجربه فضا ، تجربه کمیت ، قبل از اینکه مفاهیم ، عدد ، فضا و کمیت در سالهای مختلف دبستان تدریس بشود لازم است بچه ها این مفاهیم را به صورت تجربی تجربه کرده باشند و موفقیتها در دوره های بعدی منوط به تجربه در این سه حوزه است . رشد ذهنی کودک براساس مراحل خاص تکامل می یابد . توجه به طی این مراحل و زمان آن در آموزش کودکان مهم است . آشنا شدن با مفاهیم کوتاه ، بلند ، کوتاهتر ، کوتاهترین ، بلندترین و مساوی.

ـ توجه : اینکار باعث افزایش گنجینه لغات ، توانایی مقایسه کردن ، توانایی اندازه گیری ، درک توالی می باشد .

وسایلی که استفاده می شود :

تعدادی چوب در اندازه های مختلف ، تعدادی مداد در اندازه های مختلف ، اشیاء و افراد موجود در اتاق و...

● فعالیتها

برای یاد دادن مساوی ، دو عدد از چوب های هم اندازه را گرفته و در کنار هم قرار دهید ، به کودکان بگوئید : این دو چوب با هم مساوی هستد چون وقتی در کنار هم قرار می گیرند هم اندازه یکدیگرند بعد از آنکه کودکان توانستند مفهوم مساوی را بفهمند از آنها بخواهید تا از میان چوبهای موجود دو چوب مساوی را انتخاب نمایند . دقت کنید که کودکان با کنار هم قراردادن و مقایسه چوبها با یکدیگر دو چوب مساوی را نشان دهند . هر گاه کودکی در فهم مفهوم دچار اشکال گردید ، دو چوب مساوی را در کنار هم قرار داده و بگوئید این دو چوب هم اندازه یکدیگرند . آنگاه دو چوب غیر مساوی را در کنار هم قرار داده بگوئید : اینها با هم مساوی نیستند .

▪ کوتاه

بعد از آنکه کودک مفاهیم مساوی را دریافت ، دو چوب نامساوی را در کنار هم قرار داده و بگوئید این چوب (چوب کوتاهتر) کوتاه است و این چوب (چوب بلندتر) کوتاه نیست . « دقت کنید اختلاف ارتفاع چوبها کاملاً مشخص باشد بعدا" ارتفاع را به حداقل برسانید .»به کودک اجازه دهید تا خود چوب هائی را انتخاب نموده و کوتاهی یا بلندی آنها را مشخص نماید .

▪ بلند :

این کار را نیز شبیه کوتاه انجام می دهیم .

▪ کوتاهتر :

بعد از آموزش کوتاه و بلند ، دو چوب دیگر را در کنار هم قرار داده و به کودک بگوئید : « نگاه کن یکی از این چوبها کوتاهتر از چوب دیگر است ( به چوب کوتاهتر اشاره نمائید ) اجازه دهید تا فراگیر خود چوبها را لمس کرده ، آنها را در کنار یکدیگر بگذارد و با هم مقایسه نماید . چوبهای متعددی با طولهای مختلف در اختیار کودک قرار دهید او را تشویق به مقایسه چوبها با یکدیگر نمائید و به او کمک کنید تا بدرستی چوب کوتاهتر را تشخیص دهد .

▪ بلندتر:

اینک دو چوب دیگر را کنار هم قرار دهید به فراگیر بگوئید نگاه کن یکی از این چوبها بلندتر از چوب دیگر است ( به چوب بلندتر اشاره کنید ) اجازه دهید تا فراگیر خود چوبها را لمس کرده آنها را درکنار یکدیگر بگذارد و با هم مقایسه نماید و چوبهای متعددی با طولها و رنگهای مختلف در اختیار کودک قرار دهید او را تشویق کنید تا چوبها را با هم مقایسه کند به او کمک کنید تا بدرستی چوب بلندتر را تشخیص دهد .

▪ کوتاهترین :

حال سه چوب را در اندازه های مختلف انتخاب کنید دو عدد از آنها را با هم مقایسه کنید . چوب کوتاهتر را مشخص کنید سپس چوب سوم را در کنار دوچوب دیگر بگذارید . به چوب سوم اشاره کرده و به فراگیر بگوئید این چوب کوتاهترین چوب در میان این چوبها است . سپس از فراگیر بخواهید تا کوتاهترین چوب را درمیان مجموعه های سه تایی چوبها مشخص نماید .

▪ بلندترین :

سه چوب دیگر انتخاب نمائید دو عدد از آنها را با هم مقایسه کنید . چوب بلندتر را مشخص نمایید ، سپس چوب سوم را در کنار دو چوب دیگر بگذارید به چوب سوم اشاره کرده و بگوئید این چوب بلندترین چوب در میان این چوبهاست . سپس از فراگیر بخواهید تا بلندترین چوب را در میان مجموعه های سه تایی چوبها مشخص نماید .این عمل را با چوبهای مختلف تکرار کنید تا فراگیر کاملا" در تشخیص مفهوم بلندترین مهارت یافته و تفاوت مفهوم بلندترین را با بلندتر و بلند دریابد.

● آشنایی با مفاهیم « رنگ »

▪ آشنایی با مفاهیم :روشن ، تیره ، روشن تر ، تیره تر

ـ توجه : کودکان کلمات رنگها ، دسته بندی ، شبیه ، بی شباهت ، روشن ، تیره ، روشن تر ، تیره تر را خواهند آموخت . وسایلی که استفاده می شود :

قطعات متنوع رنگارنگ (لگوها) قطعات بریده شده یک مقوای ضخیم که بر روی آنها کاغذهای رنگی چسبانده شده است .

---