۳ نوامبر ۱۹۰۳ میلادی ـ اعلام استقلال پاناما

۱۰۷ سال پیش در روز ۳ نوامبر ۱۹۰۳ میلادی سرزمین پاناما به تحریک و با حمایت نظامی آمریکا از خاک کلمبیا جدا شد و استقلالش را اعلام کرد.پاناما در منطقه ای واقع شده که باریکترین قطعه …

۱۰۷ سال پیش در روز ۳ نوامبر ۱۹۰۳ میلادی سرزمین پاناما به تحریک و با حمایت نظامی آمریکا از خاک کلمبیا جدا شد و استقلالش را اعلام کرد.پاناما در منطقه ای واقع شده که باریکترین قطعه خشکی قاره آمریکا میان ۲ اقیانوس اطلس و آرام محسوب می شود. مهندسان غربی در رویای حفر یک کانال آبی از طریق خاک پاناما برای متصل کردن اقیانوس اطلس به اقیانوس آرام بودند.

پس از شکست فردیناند دولسپس فرانسوی که کانال سوئز را حفر کرده بود برای دستیابی به اجرای طرح کانال پاناما و رسوایی مالی که گریبانگیر او شد ، آمریکایی ها امتیاز فرانسوی ها برای احداث کانال پاناما را خریداری کردند.

از هنگام جنگ آمریکا علیه اسپانیا در سال ۱۸۹۹ میلادی آمریکایی ها نیاز به راه کوتاه تری که سواحل غربی این کشور را به سواحل شرقی آن متصل کند، احساس می کردند.

در آن زمان کشتی های آمریکایی برای اینکه از ساحل غربی ایالات متحده به ساحل شرقی یا بالعکس بروند ناگزیر بودند آمریکای جنوبی را از طریق تنگه ماژلان دور بزنند.

آنها ابتدا به حفر یک کانال در خاک نیکاراگوئه که از پاناما عریض تر بوده اما منطقه آن کوهستانی نبود، می اندیشیدند.اما پس از خرید امتیاز فرانسوی ها خاک پاناما را برای حفر کانال انتخاب کردند.

اما در آخرین روزهای قبل آغاز عملیات اجرایی نمایندگان مجلس کلمبیا با این مساله مخالفت کرده و آن را مغایر با حاکمیت خود دانستند.

تئودور روزولت، رئیس جمهور ایالات متحده بدون رعایت کمترین اصول دیپلماتیک ساکنان پاناما را تشویق به جدایی از کلمبیا کرد.

کشتی های جنگی آمریکا در مقابل بنادر کولون و پاناما لنگر انداختند تا مانع دخالت ارتش کلمبیا شوند.در روز ۳ نوامبر سال ۱۹۰۳ میلادی پاناما جدایی از خاک کلمبیا و استقلال خود را اعلام می کند.

۳ روز پس از اعلام استقلال پاناما، دولت ایالات متحده موجودیت این کشور جدید را به رسمیت می شناسد.آمریکا فورا قراردادی را با پاناما امضا می کند که بر اساس آن احداث کانال از روز ۱۸ نوامبر ۱۹۰۳ میلادی آغاز می شود.

این پیمان به نام وزیرخارجه امریکا «هی» و مهندس فرانسوی «بونو-واریلا» نامیده شد و بر اساس آن نواری به عرض ۱۰ مایل برای همیشه از خاک پاناما جدا و به مالکیت ایالات متحده در آمد.

این شرایط گستاخانه بازتاب سیاست امپریالیستی و خشونت بارآمریکا در اوایل قرن بیستم بود: سیاست تئودور روزولت ، رئیس جمهور آمریکا و خالق سیاست «چماق بزرگ».

سرانجام پس از سال ها کار طاقت فرسا کانال ۷۵ کیلومتری پاناما در روز ۱۵ اوت سال ۱۹۱۴ میلادی افتتاح شد.

کانال پاناما و نوار ده مایلی که کانال در میان آن واقع شده بود به عنوان خاک آمریکا تلقی می شد و مردم پاناما مگر به صورت کارگران کانال حق ورود به آن منطقه را نداشتند.

به این ترتیب در روز ۳ نوامبر ۱۹۰۳ میلادی پاناما به تحریک و با حمایت نظامی آمریکا از خاک کلمبیا جدا شد و استقلال خود را اعلام کرد.

استقلالی که نزدیک به یک قرن در سایه حکومت آمریکا بر کانال پاناما قرار داشت و موجب فلاکت فراوانی برای مردم این کشور شد. دیکتاتوری های نظامی ، فقر و تقسیم خاک پاناما در دو سوی کانال که مردم فقط از راه دریا می توانستند به قسمت دیگر کشور خود سفر کنند.

سرانجام با گذشت نزدیک به یک قرن مردم پاناما توانستند حاکمیت خود بر منطقه کانال را بازیابند و به استقلال واقعی دست یابند.

بهرام افتخاری