باور خردمندان

شرح و ترجمه و مقدمه ای بر اعتقاد الحكما، از سهروردی
به كوشش فریدالدین رادمهر
نشر فرزان روز
«اعتقادالحكماء» از رسائلی است كه در دوران متأخر حیات سهروردی نگارش یافته و سعی سهروردی …

شرح و ترجمه و مقدمه ای بر اعتقاد الحكما، از سهروردی

به كوشش فریدالدین رادمهر

نشر فرزان روز

«اعتقادالحكماء» از رسائلی است كه در دوران متأخر حیات سهروردی نگارش یافته و سعی سهروردی بر این است كه در این رساله عقاید حكما و موضع فلاسفه در قبال دین را روشن كند.

از آنجا كه سهروردی در دوره ای می زیست كه علم كلام در اوج اقتدار و شكوفایی خود بود و حكمت و فلسفه در اوج تقریر قرار داشت به همین علت آماج تیر تعرض فرق مختلف بود. تعرض به فلاسفه به سبب اعتقاد آنان صورت می گرفت، زیرا این عقاید به گونه ای بود كه فلسفه یونان و بالاخص، عقاید نوافلاطونی را شامل می شد و به این لحاظ خارج از اسلام قرار داشت. سعی بر آشتی بین دین و حكمت، خود به مباحثی منجر می شد كه این تعرض را تشدید می كرد.

حمله بر حكمت مشائیان كه ابن سینا و ابن رشد و فارابی به آن تعلق خاطر شدید داشتند، می توانست به دو صورت حركت تدافعی و عكس العمل داشته باشد؛ اول اینكه حكمتی دیگر به جای آن قرارگیرد و دوم تقریری نو از اصول و عقاید بیان می شد تا همگان بدانند فیلسوفان كافر نیستند و اگر عقایدشان با دین موافق نیست در تضاد با آن هم قرار ندارد كه هردو اینها محور كار سهروردی شد كه در ابتدا حكمت اشراق را بنیان گذاشت و سپس عقاید حكما را تبیین كرد.

سهروردی در «اعتقادالحكماء» خلاصه و گزیده ای از معتقدات حكما و بالاخص باورهای خود را بیان می كند.

او در ابتدا به طور اجمال و سپس به طور تفصیل هریك از موارد مشترك دین و فلسفه را برمی شمارد و حكما را به آن مؤمن می بیند. مسائلی كه سهروردی خود را ملزم به بیان آنها می بیند، عبارتند از توحید حضرت باری تعالی ، تا از ساحت آن حكما را از شرك و كفر مقدس شمارد. ذكر اسماء و صفات الهی را می نماید تا حكما را به زبان مصطلحات قرآنی آشنا معرفی كند. بیان نبوت می كند كه حكما را دیندار قلمداد كند. اقرار به نبوت حضرت خاتم الانبیاء (ص) می كند تا فیلسوفان را در دوره اسلامی مسلمان بینگارد. بعد به ذكر معاد و حیات پس از مرگ می پردازد، تا لزوم شریعت و اخلاق دینی را از باورهای حكما یادكند. به حدوث عالم معتقداست تا مبادا برای خداوند، قدیمی شریك سازد و كوشید تا خود را از اتهاماتی كه غزالی واردساخته، بری سازد. یعنی در این رساله، سهروردی به سه مسأله خدا و نبوت و معاد می پردازد.

او در این رساله، از زبان اصطلاحات فلسفی سودمی جوید تا بین دین، از آن حیث كه دین است و فلسفه، از آن حیث كه آلت شناخت است، آشتی برقراركند.

و اما با مقدمه و مؤخره ای كه فریدالدین رادمهر بر این رساله نگاشته و ترجمه سلیسی كه از رساله ارائه كرده است انصافاً كاری درخور تحسین به بازار نشر سپرده است.