دستور موقت

یکی از مهمترین مباحث در دادرسی، دستور موقت است. در حقیقت دادگاهها دستور موقت را در اموری که تعیین تکلیف در آن امر فوریت دارد، به درخواست شخص ذینفع صادر می کنند.

یکی از مهمترین مباحث در دادرسی، دستور موقت است. در حقیقت دادگاهها دستور موقت را در اموری که تعیین تکلیف در آن امر فوریت دارد، به درخواست شخص ذینفع صادر می کنند. ذینفع برای صدور دستور موقت باید به دادگاهی رجوع نماید که موضوع دستور موقت در حوزه ی آن قرار دارد، حتی اگر دادگاهی دیگر صالح به رسیدگی به اصل دعوا باشد. البته بعضا دادگاه صالح به رسیدگی نیز همان دادگاه صالح به رسیدگی به درخواست دستور موقت است، لکن همیشه اینگونه نیست.

برخی مواقع یکی از طرفین دعوا در حین دادرسی، قصد درخواست دستور موقت دارد که در این صورت درخواست خود را به صورت کتبی و یا به صورت شفاهی به اطلاع دادگاه می رساند، لکن در صورتی که درخواست شفاهی باشد، در صورت مجلس قید و به امضای درخواست کننده می رسد.

تشخیص فوریت یا عدم فوریت درخواست با دادگاه است. در صورت قبول درخواست دستور موقت، ممکن است امر به انجام یا عدم انجام کاری باشد و به عبارت دیگر دستور موقت هم میتواند ایجابی باشد و هم سلبی! نکته ای که باید در نظر داشت، اینکه پذیرش درخواست دستور موقت به هیچ وجه به این معنا نیست که دادگاه، درخواست دهنده را در دعوا ذیحق شناخته است، بلکه تنها برای حفظ موضوع دعوا از تضییع و تخریب است؛ لذا پس از صدور دستور موقت، در صورتی که از قبل اقامه ی دعوا نشده باشد، درخواست کننده باید حداکثر طرف بیست روز از تاریخ صدور دستور موقت، به منظور اثبات دعوای خود به دادگاه صالح مراجعه و دادخواست خود را تقدیم نماید و چنانچه دادگاه مجری دستور موقت با دادگاه صالح به رسیدگی به اصل دعوا متفاوت باشد، گواهی اقامه ی دعوا را به دادگاه صادرکننده ی دستور موقت تسلیم نماید، وگرنه دادگاه صادرکننده ی دستور موقت به درخواست طرف مقابل، از دستور رفع اثر خواهد کرد و خسارات وارده به سبب اجرای دستور موقت نیز از درخواست کننده قابل مطالبه می باشد. نظر به اینکه احتمال دارد اشخاصی با سوءاستفاده از امکان درخواست دستور موقت، سبب اضرار به دیگری شوند، دادگاه مکلف است برای جبران خسارت احتمالی که از دستور موقت حاصل می شود، از خواهان تامین مناسبی اخذ نماید. در این صورت صدور دستور موقت منوط به سپردن تامین میباشد، مگر در یک مورد که قانونگذار استثناء قائل شده و اظهار داشته در دعوای تصرف عدوانی یا مزاحمت و یا ممانعت از حق، چنانچه قبل از صدور رای، خواهان تقاضای صدور دستور موقت نماید و دادگاه دلایل وی را موجه تشخیص دهد، دستور جلوگیری از ایجاد آثار تصرف و یا تکمیل اعیانی از قبیل احداث بنا یا کاشت درخت و کشت و زرع و ... را صادر خواهد نمود.

هرچند طبق قاعده ای کلی هیچ حکمی نباید پیش از ابلاغ به خوانده اجرا شود، اما چنانچه فوریت دستور موقت اقتضاء نماید، دادگاه می تواند مقرر دارد که قبل از ابلاغ دستور اجرا شود و سپس ابلاغ گردد. در این میان ممکن است خوانده به سبب نگرانی از اجرای دستور موقت و خساراتی که ممکن است به وی وارد شود حاضر به دادن تامین متناسب با موضوع دستور موقت شود که در این صورت چنانچه دادگاه مصلحت بداند با قبول تامین از دستور موقت رفع اثر خواهد کرد.

نهایتا اینکه قبول یا رد درخواست دستور موقت مستقلا قابل اعتراض و تجدیدنظر خواهی و فرجام نیست، لکن متقاضی میتواند ضمن تقاضای تجدیدنظر از اصل رای نسبت به قرار رد یا قبول این درخواست نیز اعتراض و درخواست رسیدگی نماید.

نویسنده: خدایار سعیدوزیری ـ روزنامه آفرینش