آشنایی با وضعیت بازارکار رشته های مترجمی

امروزه یکی از مشکلاتی که فراروی جوامع بشری قرار دارد و مسئولان کشورهای مختلف را به چالش کشیده است, معضل بیکاری می باشد

● وضعیت اشتغال و بیکاری مترجمان

امروزه یکی از مشکلاتی که فراروی جوامع بشری قرار دارد و مسئولان کشورهای مختلف را به چالش کشیده است، معضل بیکاری می‌باشد. همواره ایجاد و گسترش فرصت های شغلی برای دولت ها کار طاقت‌فرسایی بوده که این قبیل مشکلات برای کشورهای در حال توسعه و بخصوص آنهایی که جمعیت جوانی دارند بیشتر مشهود است. کشور ما نیز نه تنها از هجوم امواج اقتصادی و فرهنگی حاصل از معضل بیکاری مستثنی نیست، بلکه به دلیل ترکیب جوان جمعیت، در معرض شدیدترین آسیب ها قرار دارد.

یکی از اولویت های برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور، ایجاد اشتغال برای قشر جوان و نیروهای مولد جامعه به طور عام و نیروهای تحصیل کرده و بیکار به طور خاص بود. موضوعی که یکی از دغدغه های اصلی مسئولین و اهم برنامه های وزارت خانه هایی همچون کار و امور اجتماعی، صنایع و تعاون می باشد.

امروزه در ایران خانواده‌ای یافت نمی‌شود که یک یا چند نفر جوان بیکار و عموماً تحصیلکرده نداشته باشد. حل مشکل بیکاری و اشتغال نیرو‌های جوان از نظر کارشناسان علم اقتصاد امری پیچیده و مستلزم اجرای برنامه‌هایی چندجانبه و مستمر است. افزایش ظرفیت‌های اشتغال در کشور منوط به رشد اقتصادی پایدار، تعامل گسترده با جهان، درجه آزادی در اقتصاد و توجه همزمان به طرح‌های بزرگ و ملی در کنار پرداختن به سرمایه‌گذاری در طرح‌های کوچک و زودبازده است.

اجرای یک طرح اقتصادی و ایجاد ظرفیت‌های جدید اشتغال در دنیای پر از رقابت امروز واقعاً کاری دشوار و مستلزم برخورداری از دانش لا‌زم در امور فنی، مالی و بازاریابی و تجارت است.

اما در مورد رشته مترجمی زبان های خارجی که در دانشگاه‌ها عرضه می‌گردد و آنچه قابل بیان است عبارتست از اینکه تحصیل در این رشته‌ها قابلیت‌ها و توانایی ما را برای حضور در بازار کار فراهم نمی‌نماید. اما اگر تحصیلات دانشگاهی رشته های مترجمی همراه با تلاش و پیگیری‌های مستمر دانشجو صورت پذیرد و در طول تحصیل خود، همت خود را به صورت کامل بر مطالعه آثار خارجی و کار عملی ترجمه قرار دهد، امکان فعالیت در بازار کار را می‌تواند بهتر فراهم نماید.

آنچه باید بدان اهمیت بدهیم استفاده مطلوب از دروسی است که در طی تحصیل این رشته فرا گرفته‌ایم چه به صورت نظری و چه عملی و استفاده به صورت درست حاصل نمی‌شود مگر اینکه برای انتخاب این رشته به علاقه واقعی و پشتکار خود مطمئن باشیم و نه در این رشته و هیچ رشته دیگر عنوان آن ما را فریب ندهد.

درس زبان فرار است و اگر از آن خوب استفاده نکنیم و برای محل کار خود تدبیری نیندیشیم دچار مشکل جدی خواهیم شد.

● وضعیت بازار کار رشته‌های مترجمی زبان‌های خارجی

آنچه در خصوص وضعیت شغلی رشته‌های زبان‌های خارجی قابل بیان است به قرار زیر است:

۱) امکان تدریس این رشته‌ها در مراکز آموزشی دولتی و خصوصی بخشی از بازار کار این رشته‌ها را فراهم آورده است.

۲) کار مترجمی این رشته‌ها در صورتی که گرایش مترجمی را انتخاب کرده باشید موقعیت مناسبی را برای شما فراهم می‌کند.

۳) وزارت امور خارجه به عنوان اصلی‌ترین مرکز جذب دانشجویان فارغ‌التحصیل دانشکده‌های زبان سراسر کشور محسوب می‌شود و تعامل بین دانشکده زبان‌های خارجی با وزارت خارجه گرچه در شکل ایده‌آل خود قرار ندارد ولی در آینده نه چندان دور این ارتباط به نحو مطلوبی شکل خواهد گرفت.

۴) بازار کار رشته‌های مترجمی زبان‌های خارجی ارتباط مستقیمی با خارجیان و کار در خارج از کشور دارد و این نحو ارتباط می‌تواند در این بخش‌ها صورت پذیرد.

۵) در بخش فرهنگ: ارتباطات و رفت و آمدهایی که در اثر برگزاری سمینارها، جشنواره‌ها، نمایشگاه‌ها و مانند آن برگزار می‌شود فضای مناسبی برای استفاده از دانش آموختگان این رشته هاست.

۶) رونق بازار ترجمه آثار خارجی در اثر حمایت‌های بخش دولتی و خصوصی می‌تواند اشتغال مناسبی باشد برای تحصیل کردگان این رشته‌ها.

۷) در بخش صنعت: رفت و آمد در بخش صنعت و بازرگانی و به طور عموم در حوزه اقتصاد بسیار گسترده است و حضور مترجمان در کارخانه‌ها، ادارات و وزارتخانه‌ها برای ارتباط با بخش‌های خصوصی و دولتی کشورهای خارجی بخش وسیع و مهمی است برای جذب دانش‌آموختگان رشته‌های زبان خارجی.

۸) استفاده از اینترنت و منابع خارجی در بخش های خصوصی و دولتی و ارتباط آنها با دنیای خارج بسیار گسترده شده و دانستن زبان خارجی و تسلط بر یک زبان به نحوی که بتوان مخاطب را جذب نمود موقعیت خوبی را فراهم نموده است.

دانشجوی خوب گرایش مترجمی می تواند یک فارغ التحصیل موفق باشد و در نتیجه فرصت های شغلی زیادی را دارد. برای مثال می تواند جذب صدا وسیما، خبرگزاری ها، وزارت جهادکشاورزی و وزارت امورخارجه شده و یا در سازمانها و موسسات خصوصی که با خارج از کشور ارتباط دارند و نیازمند مترجم هستند، فعالیت کند. یک فارغ التحصیل ادبیات انگلیسی نیز می توانددر حوزه کاری خود به ترجمه بپردازد یعنی متون ادبی از جمله داستان یا شعر را ترجمه کند.

در پایان آنچه مهم است ذکر این نکته است که وسعت بازار کار هر یک از زبان‌های خارجی متفاوت است. مطمئناً مترجمی زبان انگلیسی به جهان فراگیری آن در جهان نسبت به رشته‌های دیگر زبان کارآمدتر و داشتن شغلی مناسب برای این رشته در دسترس‌تر است.

استانداردهای رسیدن به یک شغل توسط دانشجویان و دانش آموختگان دانشگاه ها به ویژه مترجمان

برای رسیدن به یک شغل مراحل متعددی باید طی شود و مجموعه ای از استانداردها که هم اکنون نیز در اکثر کشورهای جهان نیز کاربرد دارد باید رعایت شود که در زیر به برخی از آن ها اشاره می کنم. این استانداردها برخی به مراکز آموزشی بر می گردد و برخی دیگر به خود دانش آموختگان. ما اگر واقعاً خواستار اشتغال در داخل و خارج از کشور هستیم باید این استانداردها را رعایت کنیم.

۱) همکاری تنگاتنگ واحدهای پژوهشی دانشگاهها با واحدهای پژوهشی وزارتخانه‌ها و سازمانها

۲) کسب تجربه‌کاری با کیفیت در دانشگاه

۳) حمایت از طرحها و راهکارهای ابداعی دانشجویان در مورد رونق اشتغال و اقتصاد

۴) معرفی سازمانها و ادارات مرتبط و نیمه ‌مرتبط با رشته‌تحصیلی

۵) شناسایی علایق و استعدادها (خودشناسی شغلی)

۶) کارآموزی در سازمان ها و ادارات مرتبط با رشته تحصیلی و به ویژه در دارالترجمه ها برای دانشجویان رشته های ترجمه

۷) آشنا شدن با مهارت های ‌خود اشتغالی

۸) آموزش مهارت های جستجوی شغلی و کاریابی

۹) حمایت از کارهای پژوهشی با محوریت دانشگاه و بازار کار

۱۰) آشنا شدن با سیستم فناوری اطلاعات به ویژه اینترنت و استفاده از رایانامه

۱۱) راه‌اندازی و عضویت در کلوپ‌ های شغلی (گروه‌های شغلی) در به منظور افزایش مهارت های کاریابی و مبادله تجارب و اطلاعات

۱۲) آموزش مفهوم کارآفرینی و چگونگی کارآفرین شدن

۱۳) تشکیل بانک اطلاعات شغلی در سیستم‌ آموزش ‌عالی کشور

۱۴) آشنا شدن با طیف متنوع مهارت های شغلی در رشته ترجمه همچون روزنامه نگاری، راهنمایان ایرانگردی و جهانگردی و ...

۱۵) برگزاری و شرکت در همایش ها و سمینارهای شغلی و ارائه و کسب آخرین دستاوردهای تحقیقات مربوط به اشتغال و بازار‌ کار

۱۶) گسترش خدمات مشاوره‌ شغلی و استفاده از مشاوران متخصص

۱۷) آموزش مهارت های زندگی

۱۸) برگزاری و شرکت در دوره آموزشی آگاهی از فرصت های شغلی موجود در دانشگاه برای افزایش مهارت های ‌شغلی دانشجویان در حال فراغت از تحصیل

۱۹) اطلاع‌رسانی از منابع سازمان های مختلف ارائه‌دهنده تسهیلات همچون وزارت کار و امور اجتماعی برای راه اندازی یک کسب و کار و بنگاه اقتصادی

۲۰) ارائه امکانات آموزش مشاغل از طریق اینترنت، بروشورهای شغلی، بردهای تخصصی مشاغل

۲۱) ایجاد نشریه‌های شغلی و بازار ‌کار

۲۲) آموزش مهارت های مدیریت مالی

۲۳) آموزش نحوه مقابله با استرس

۲۴) آشنایی با انتظارات و مهارت های مورد نیاز کارفرمایان

۲۵) فراهم شدن امکان فعالیت های عام‌المنفعه (داوطلبانه)

۲۶) آشنایی با مترجمان موفق جامعه

۲۷) آشنایی با راه های معرفی خود برای کارفرمایان و به عبارت دیگر راه های نگارش رزومه (کارنامک) و درخواست شغلی

● چگونگی دست یابی به یک شغل توسط دانش آموختگان رشته مترجمی

راه های متعددی برای یافتن یک شغل وجود دارد که نه تنها برای دانش آموختگان رشته های مترجمی بلکه برای تمامی رشته ها کاربرد دارد. این راه ها عبارتند از:

۱) ثبت‌نام در مراکز کاریابی خصوصی.

۲) مطلع شدن از فرصت‌های شغلی از طریق دوستان و آشنایان.

۳) تماس مستقیم با شرکت‌ها و کارفرمایان.

۴) ارائه رزومة کاری در سایت های اینترنتی.

۵) خواندن بخش نیازمندی های روزنامه.

۶) توجه به تابلوهای "به مترجم نیازمندیم" در تابلوی اعلانات!

۷) توجه کردن به گزارشهای خبری که در مورد پروژه‌های جدید هستند و همچنین فکر کردن در مورد اینکه چنین پروژه‌هایی باعث بوجود آمدن چه نوع مشاغلی در اجتماع خواهند شد.

۸) شرکت در سازمان های مردم نهاد و انجام فعالیت‌های کاری داوطلبانه.

۹) آشنایی با افرادی که در زمینة شغلی مورد علاقه‌مان مشغول کار هستند.

۱۰) دادن آگهی "آماده به کار" در جراید و اینترنت.

۱۱) بازدید از سایت‌های رسمی شرکت‌ها و سازمان های داخلی و خارجی در اینترنت به ویژه بخش فرصت های شغلی خالی یا Job vacancy.

۱۲) مشورت با مشاورین شغلی.

۱۳) شرکت در کارگاه های آموزش شغلی.

همانطور که می‌دانید جمعیت دانش آموختگان رشته های ترجمه زبان های خارجی روز به روز در حال افزایش است. فارغ‌التحصیلان با تحمل سختی‌ها و مشکلات فراوان وارد دانشگاه می‌‌شوند و بسیاری از آنها گمان می‌کنند با مدرک گرفتن کار تمام شده است و از فردا می‌توانند به راحتی در یک سازمان دولتی یا غیر دولتی به عنوان مترجم استخدام و صاحب شغل دلخواه خود شوند.

اما متأسفانه، برخلاف سال های گذشته، دیگر داشتن مدرک تحصیلی، حتی از یک دانشگاه معتبر، مساوی با دستیابی به شغلی شایسته و پردرآمد نیست، زیرا ماهیت اشتغال نه تنها در کشور ما، بلکه در تمام دنیا تغییر کرده است.

در شماره گذشته در بررسی وضعیت بازارکار رشته‌های مترجمی به وضعیت بازارکار این رشته‌ها، استانداردهای رسیدن به یک شغل توسط دانشجویان و دانش آموختگان این رشته وچگونگی دست یابی به یک شغل توسط دانش آموختگان رشته مترجمی اشاره شد که در ادامه با تشریح وضعیت بیکاری جوانان به روش‌های جست وجوی شغلی مترجمان اشاره می‌شود.

● معضل بیکاری در کشورهای مختلف

بر اساس گزارش سازمان بین‌المللی کار (ILO)، ۱۷۰ میلیون جوان در جهان بیکارند و بر اساس پیش بینی های صورت گرفته با افزایش ۱۱۰ میلیون نفری جمعیت جهان، لازم است حدود ۵۰۰ میلیون شغل ایجاد شود؛ در غیر این صورت فاجعه ای به وقوع خواهد پیوست که اثری قوی بر زندگی جوانان خواهد داشت.

بنا بر آمارهای ‏ILO ‎، ‏‎۸۸‎‏ ‏میلیون جوان در جهان بیکار هستند. طی دهه گذشته، شمار جوانان جویای کار افزایش یافته ‏است. در سال ۱۹۹۳ میزان بیکاری جوانان در سطح جهانی ۷/۱۱ درصد بود که درحال حاضر به ‏‏۴/۱۴ درصد رسیده است.

این آمارها نشان می دهد که بیکاری نه تنها مختص ایران بلکه معضل اکثر کشورهای جهان است.

● عامل بیکاری دانش آموختگان دانشگاه ها

بیکاری دانش آموختگان دانشگاه ها به دو عامل بستگی دارد یکی عامل درونی است و دیگری عامل بیرونی. عوامل درونی، فرآیندها و راهبردهایی هستند که در نظام آموزش عالی به کار گرفته می‌شوند و به طور مستقیم یا غیرمستقیم با مقوله اشتغال و کاریابی فارغ‌التحصیلان ارتباط دارند. از عوامل درونی می توان به مواردی چون عدم تناسب بین ظرفیت فعلی پذیرش دانشجو در دانشگاه‌ها و نیازهای آتی بازار کار، عدم تناسب بین محتوای آموزش با مهارت‌های شغلی، عدم توفیق دانشگاهها در ایجاد و تقویت روحیه علمی و انگیزه خدمت‌رسانی به جامعه در دانشجویان، مشخص نبودن حداقل قابلیت‌های علمی و عملی برای فارغ التحصیل شدن، عدم آشنایی اعضای هیات علمی با فرآیندها و نحوه انجام امور در واحدهای تولیدی و خدماتی مرتبط با رشته تحصیلی فارغ التحصیلان، فقدان زمینه مناسب برای آموزش‌های علمی – کاربردی اشاره کرد.

عوامل بیرونی شامل کلیه مواردی می‌شوند که بر اشتغال فارغ التحصیلان به طور مستقیم و غیرمستقیم تاثیر گذاشته و مانع از جذب آنها در بازار کار می‌گردند.

در مورد عوامل بیرونی نیز می توان مواردی همچون مشخص نبودن و رواج نیافتن فرهنگ کاریابی و ارائه ، عدم توسعه بنگاه‌های کاریابی خصوصی به ویژه کاریابی های تخصصی، عدم توسعه کانون‌های فارغ التحصیلان و ناکارآمدی آنها در کاریابی و هدایت شغلی، تعدد متقاضیان و رقابت شدید برای کسب مشاغل موجود را در نظر گرفت که با توجه به تعدد عوامل موثر بر اشتغـال فارغ التحصیلان، باید برای حل این معضل از کلیه سازمان های مرتبط به منظور تهیه و اجرای یک طرح جامع و فراگیر در زمینه اشتغال استفاده شود.

● عوامل اصلی بیکاری مترجمان

مهمترین علت بیکاری جوانان و به ویژه مترجمان آموزش ضعیف است. مطمئن باشید کسی که در رشته شغلی خود دانش کافی را کسب کرده و به فردی حرفه ای تبدیل شده باشد در هیچ کجای ایران و جهان بیکار نمی ماند. این مسئله برای مترجمان مصداق بیشتری دارد. چرا که کار در این رشته منوط به داشتن مدرک صرف نیست، بلکه داشتن تخصص بیشتر از مدرک به کار می آید.

اما در مجموع می توان به عوامل زیر به عنوان مهم ترین عوامل تاثیرگذار بر چشم انداز اشتغال مترجمان اشاره کرد: نداشتن مهارت کافی، سازگار نبودن مهارت های آن ها با تقاضای بازار کار، نداشتن اطلاعات از بازار کار ترجمه، عدم ارتباط موثر بین ایران با سایر کشورها، رکود اقتصادی و جذب اندک مترجمان در بخش های دولتی.

● مترجمان به هنگام جست وجوی شغل چه باید بکنند؟

وقتی جست وجوی شغلی را آغاز می‌کنید، باید از تمام مهارت‌ها و توانایی‌هایی که در طول دوران دانشجویی کسب کرده‌اید، بهره بگیرید. برای شروع بد نیست یک رزومه کاری جمع و جور، مرتبط و به روز برای خود درست کنید. سعی کنید در این رزومه به روشنی مهارت‌ها و دستاوردهای خود را نشان دهید. بیاد داشته باشید که معمولاً رزومه کاری نخستین چیزی است که کارفرمایان در مورد شما می‌بینند. سپس باید روی مهارت‌های "معرفی شخصی" کار کنید و مثلاً بفهمید که چطور باید در مصاحبه‌ها حاضر شوید. کارفرمایان از شما انتظار دارند که نشان دهید مهارت‌هایت چطور می‌تواند با نیازهای شغلی آنها مرتبط باشد. در ضمن باید مستنداتی همچون مدارک تحصیلی، دوره های آموزشی که گذرانده اید و توصیه‌نامه را ارائه دهید تا کارفرما از صحت و سقم ادعاهای شما اطمینان حاصل کند. بنابراین لازم است در طول دوران تحصیل این مستندات را با دقت گردآوری کنید. در حقیقت هر چه زودتر به جمع‌آوری سوابق کاری و تحصیلی اقدام کنید، بهتر است. سعی کنید برای یادداشت کارها و فعالیت‌های مهم و ارزشمندی که انجام می‌دهید، دفترچه‌ای تهیه کنید. هر دستاوردی هر چند کوچک، ارزش نوشتن را دارد. به طور مثال اگر به همراه دوستانتان یک مراسم خیریه ترتیب داده‌اید، در دفترچه بنویسید که چقدر پول جمع کردید، چه تعداد آدم به مراسم آمدند و اینکه شما چه نقشی در مراسم داشتید. این کار را به یکی از عادت‌های شخصی تبدیل کنید تا در هنگام مصاحبه اطلاعات جامعی از تاریخچه شغلی خود در اختیار داشته باشید.

● تاثیر داشتن یک رزومه خوب بر اشتغال مترجمان

رزومه متنی است چند صفحه ای حاوی اطلاعات و مشخصات فردی که قبل از مصاحبه در اختیار کارفرمایان قرار گرفته و به آنان امکان می دهد تا ارزیابی اولیه ای از توانایی های شغلی شما داشته باشند. در واقع رزومه باید تصویری ذهنی از شما و فعالیت های شغلیتان به خواننده ارائه کند. از این حیث رزومه جنبه ای تبلیغاتی دارد. بدین ترتیب که ویژگی های مؤثر و مفید خود را در اختیار کارفرما قرار می دهید و به نوعی سعی می کنید تا وی را متقاعد کنید که از بین چندین داوطلب، شما را برای شرکت در مصاحبه انتخاب کند. رزومه باید به طور مثبتی مهارت ها و توانایی های شما را نشان دهد. رزومه در عین حال که باید کاملاً صادقانه باشد، در آن جایی برای تعارفات و شکسته نفسی نیست.

رزومه زندگینامه، شرح گذشته و یا حال شما نیست (هر چند که قسمت عمده آن مربوط به سوابق کاریتان می شود). اولین هدف رزومه جلب توجه کارفرماست. بنابراین در هر جمله ای که می نویسید باید سعی کنید به نوعی علاقه و توجه خواننده را جلب کنید. یک رزومه خوب می تواند کلید موفقیت شما در امر کاریابی باشد. به آن از دید انجام وظیفه نگاه نکنید: نوشتن رزومه با پر کردن فرم ثبت نام فرق می کند!

هنگام نوشتن یک رزومه، مترجمان باید پرسش های زیر را از خودشان بپرسند:

▪ آیا رزومه (شرح سوابق شغلی) من باید خلاصه یا با شرح جزئیات باشد؟

▪ چگونه در یک صفحه می توانم تمام سوابق و تجربیات کاری خود را ذکر کنم؟

▪ چه مواردی را باید حذف و چه مواردی را باید بیشتر بر روی آن تاکید کنم؟

یکی از مهم ترین موارد حائز اهمیت در به روز کردن رزومه، مختصر یا مفصل بودن آن است. از مدت ها قبل جویندگان کار از این امر دنباله روی می کردند که هیچ رزومه ای نباید بیشتر از یک صفحه باشد، گرچه امروز کارجویان دریافته اند که این امر همیشه در تمامی موارد کارساز نیست.

از آنجایی که کارفرما یا فرد استخدام کننده برای بار اول در یک نگاه اجمالی رزومه شما را بررسی می کند، مهم است که رزومه شما در اولین نگاه بتواند تمام توانایی ها و تجارب شما را بخوبی نشان دهد. نکات کلیدی و مهم باید در اولین صفحه رزومه قید شود. به عنوان مثال اگر ترجمه شفاهی در زمینه فعالیت شما مهم است، حتماً باید آن را در صفحه اول ذکر کنید. مدارک و تحصیلات شما نباید در یک رزومه چهار صفحه ای گم شود. روش مؤثر در نشان دادن قابلیت ها و تجارب کاری، خلاصه نویسی از تجارب در قسمت بالای صفحه اول است و در ادامه رزومه، می توان شرح بیشتری از خلاصه کاری خود داد.

می توانید از یک ویراستار استفاده کنید. بسیاری از کارمندان از تحصیلات و شغل خود راضی هستند و به آن می بالند و احساس می کنند باید تمام اطلاعات و جزئیات در مورد شغل و تجربیات خود را در رزومه خود ذکر نمایند. اما رزومه نباید هر جزئیاتی را در بر گیرد. فقط باید اطلاعاتی را شامل شود که به شما در انجام یک مصاحبه کاری کمک می کند.

می توانید رزومه خود را به یک ویراستار یا یک رزومه نویس حرفه ای نشان دهید و نظر وی را جویا شوید.

● راه کارهایی برای توسعه رشته های ترجمه در دانشگاه ها به منظور جذب دانش آموختگان آن در بازار کار

۱) در بحث جذب دانشجویان رشته ترجمه به نحوی برنامه‌ریزی شود که افراد فقط با هدف کسب علم و دانش وارد دانشگاه شوند؛

۲) ظرفیت پذیرش دانشجو در رشته های ترجمه براساس نیاز آینده بازار کار به مترجمان تعیین شود.

۳) مجوزهای ایجاد رشته‌های تحصیلی ترجمه در دانشگاه موقتی باشد و متناسب با زمان و شرایط تغییر کند.

۴) سرفصل‌های دروس دوره‌های آموزشی ترجمه براساس زمینه‌های شغلی مرتبط بازبینی و تنظیم شوند.

۵) بین سرفصل دروس با شرایط احراز مشاغل مورد نظر هماهنگی و همسویی ایجاد شود.

۶) اقدامات بنیادی در خصوص تغییر در شیوه آموزش موجود انجام گیرد.

۷) جذب استادان دارای روحیه علمـــی و دانش پژوهی در اولویت قرار گیرند و از سوی دیگر، تدابیری نیز برای رفع مشکلات و تنگناهای اقتصادی اعضای هیات علمی اتخاذ گردد.

۸) برای ارزیابی فارغ التحصیلان رشته ترجمه،معیارهایی که نمایانگر حداقل دانش نظری و توان عملی آن‌ها هستند به صورت استاندارد برای هر زبان تعریف شود و ارتباط دانشگاه با بخش های اجرایی همچون دارالترجمه ها تقویت گردد.

۹) در پذیرش دانشجویان رشته ترجمه، متناسب بودن شرایط دانشجو با رشته زبان های خارجی مدنظر قرار گیرد.

۱۰) بودجه بخش آموزش عالی تقویت شود و درصدی از درآمد یا سود بخش‌های مختلف جامعه که مصرف کننده ستاده‌های نظام آموزشی هستند به دانشگاه ها به منظور تامین امکانات و تجهیزات لازم اختصاص داده شود.

۱۱) آموزش عالی باید سیاست‌ها و برنامه‌هایی را برای شناسایی،جذب مترجمان مستعد، نخبه و آشنایی آنها با اصول و فلسفه تعلیم و تربیت و شیوه‌های نوین تدریس، شیوه‌های تحقیق و شیوه آموزش ترجمه تدوین و اجرا کند.

● خود اشتغالی مترجمان و نقش کار در خانه

امروزه برخی از مردم به خوداشتغالی به عنوان یکی از مسیرهای ترقی شغلی نگاه می‌کنند و بعضی از آنها مشاغل ثابت خود را رها می‌کنند تا رئیس خود باشند. یکی از دلایل اصلی چنین گرایشی نسبت به پدیده خوداشتغالی، شرایط جدید بازار کار است. باید قبول کرد که امروزه استخدام تمام‌وقت دیگر مثل گذشته رایج نیست و دولت و حتی بخش غیردولتی به جای آنکه افراد را استخدام کنند به واگذاری و برون‌سپاری بسیاری از خدمات خود می‌پردازند.

خوداشتغال طبق معنی رایج آن، یعنی فردی که خودش به تنهایی امور را سازمان‌دهی و مدیریت می‌کند و ریسک و مسئولیت موفقیت و کسب و کار خود را برعهده می‌گیرد. این کسب و کار در نهایت به خلق فرصت‌های شغلی برای دیگران می‌انجامد. این فرد معمولاً زمان، انرژی و منابع مالی فراوانی را برای کسب موفقیت در کسب و کار خویش سرمایه‌گذاری می‌کند. از سویی دیگر، برخی از افراد خوداشتغالی را برمی‌گزینند تا اصطلاحاً خود را از فشار "مسابقه جاه‌طلبی" خلاص کنند و از اینکه می‌توانند به مقدار نه چندان چشمگیر اما کافی پول کسب کنند راضی هستند.

اخیراً با تصویب طرح مشاغل خانگی در مجلس شورای اسلامی، که مترجمی زبان های خارجی هم جزء آنهاست، دانشجویان و فارغ‌التحصیلان رشته ترجمه و به وِیژه بانوان مترجم می‌توانند با شروع یک کسب و کار مستقل در منزل، به دنیای خوداشتغالی وارد شده و کسب درآمد نمایند. آنان با پرداختن به خوداشتغالی به فواید بسیاری همچون رضایت‌مندی شغلی، فرصت انجام کاری که به آن علاقه دارند، تنوع کاری، فرصتی برای استفاده از خلاقیت شخصی، ساعات کاری آزادتر دست خواهند یافت. آنان می‌توانند با گذراندن دوره های راه اندازی یک کسب و کار و کارآفرینی با ویژگی‌ها و شرایط خوداشتغالی بیشتر آشنا شده و راه‌های سریع تر و آسان‌تر برای دستیابی به موفقیت را فرا بگیرند.

بسیاری از افراد به خوداشتغالی روی می‌آورند تا بتوانند کارها و خدمات زیادی را که در حال حاضر به دست پیمانکار انجام می‌شوند، به تنهایی انجام دهند. در واقع آنها در برخی موارد با خوداشتغالی دقیقاً همان کاری را انجام می‌دهند که تا چندی پیش برای کارفرمای خود انجام می‌دادند.

البته دلایل دیگری به جز دلایل اقتصادی برای ورود به عرصه خوداشتغالی وجود دارد. مثلاً فرض کنید که قبل از موعد مقرر بازنشسته شده‌اید و دوست ندارید تمام وقت خود را به فعالیت‌های تفریحی اختصاص دهید. در اینجا باید به یاد داشته باشید که بسیاری از بازنشستگان توانسته‌اند کسب و کار خود را شروع کنند. شما نیز می‌توانید با انجام ترجمه در خانه، میزان درآمد خود را افزایش دهید، زیرا معمولاً مستمری بازنشستگان بسیار اندک است. شاید شما هم به تازگی در ابتدای زندگی شغلی خود قرار گرفته‌اید و مشغول بررسی گزینه‌های مختلف هستید. احتمالاً مدرک دانشگاهی نیز دارید اما با بازار کاری مواجه شده‌اید که روز به روز کوچک و کوچکتر می‌شود. بنابراین تصمیم می‌گیرید که کسب و کار خود را شروع کنید. در این صورت باید بدانید که می‌توانید روی کمک و تسهیلات برخی سازمان‌های دولتی همچون وزارت کار و امور اجتماعی حساب کنید زیرا امروزه دولت کاملاً به اهمیت خوداشتغالی و کارآفرینی در ایجاد اشتغال و کار خانگی پی برده است.

آخرین و واضح‌ترین دلیل برای روی آوردن به خوداشتغالی، حس درونی شما است. بعضی از افراد از همان دوران کودکی و با همان فروشندگی‌های کوچک در محله خود در این زمینه تجربه کسب می‌کنند و ایمان می‌آورند که در آینده رئیس خودشان خواهند بود. به قول یکی از کارآفرینان جوان و موفق: "من از همان بچگی دوست نداشتم کسی به من دستور دهد".

● نقش کارورزی و کارآموزی در جذب مترجمان به بازار کار

کارورزی و کارآموزی می‌تواند ابزار بسیار مهمی در راستای آمادگی شغلی دانشجویان و فارغ‌التحصیلان باشد اما بنا به دلائل مختلفی به تدریج در فرهنگ دانشگاه‌های ایران رو به اضمحلال است. دوره کارورزی امکان و فرصتی برای آشنایی دانشجویان با محیط کار محسوب می‌شود که نه تنها باعث افزایش قابلیت های آنان برای اشتغال در آینده می‌شود بلکه به کارورزان قدرت انتخاب بیشتری در انجام وظایف ارائه شده می‌دهد تا بتوانند بهتر به علاقمندی‌ها و گرایش‌های خود در زمینه‌های مختلف پی برده و نقاط ضعف و قوت کار خود را ارزیابی کنند.

به عنوان مثال، بر طبق مصوبه آموزش عالی سابق، دانشجویان رشته کتابداری و اطلاع‌رسانی در مقطع لیسانس موظف به گذراندن چندین ساعت کار عملی در کتابخانه و مراکز اطلاع‌رسانی هستند که از آن تحت عنوان کارآموزی یاد می‌شود. با این حال اکثر دانشجویان در عین مفید خواندن واحد کارآموزی آن را خسته‌کننده می‌دانند و با این که به ضرورت انجام آن واقف‌اند به جای توجه به کاربرد آن به گرفتن نمره‌ای اکتفا می‌کنند. یا در رشته کامپیوتر فرد می‌بایست ۱۶۰ الی ۲۴۰ ساعت کارآموزی داشته باشد.

اما متاسفانه برای رشته های مترجمی دوره کارورزی وجود ندارد که جا دارد مسئولین آموزش عالی به فکر این مسئله باشند.

نقش حرفه ای بودن مترجمان و جذب آنان در بازار کار و چگونگی حرفه ای شدن حرفه‌ای‌بودن عبارتست از داشتن دیدی کامل و نگرشی کل‌نگر به یک کار یا زمینه‌ی کار (ترجمه) که با تسلط و احاطه‌ای همه‌جانبه بر موضوع همراه است و صد البته ناشی از دغدغه‌مندی، تجربه فراوان و کسب دانش و خردمندی لازم و کافی در این زمینه است.

اصول حرفه‌ای بودن مترجمان را می‌توان به اختصار این گونه برشمرد:

۱) دغدغه‌مندی: کار ترجمه برای شما، مسأله و دغدغه باشد، یعنی شما به هر علت (مأموریت شخصی خود، نیاز مالی، دغدغه علمی و امثالهم) با علاقه و خواست خود پا به عرصه‌ی ترجمه بگذارید و بیایید تا مسأله‌ای را حل کرده و گره‌ای را بگشایید.

۲) جدیت: کار ترجمه برای شما یک مسأله‌ی عادی یا فرعی نباشد. برای تفریح یا وقت‌‌گذرانی هم این رشته را برنگزینید. رویکرد شما به این رشته شوخ‌طبعانه و تفننی نباشد بلکه در کار ترجمه مصمم و جدی باشید و آن را با نظم فراوان و وقت‌گذاری کافی انجام ‌دهید.

۳) دانش و خردمندی: در حوزه‌ی ترجمه اِشراف فکری داشته باشید. بدانید در این زمینه، چه چیزی مهم است و چه چیزی مهم نیست؛ چقدر مهم است، و کجا و کی اهمیت بیشتر یا کمتری دارد؛ و در یک کلام خلاقانه و آینده‌نگرانه به ارتقای وضعیت اندیشیده و راهکارهای آن را ابداع ‌نمایید.

۴) تجربه فراوان: در اثر تجربه و ممارست فراوان در ترجمه، درکی عمیق و ژرف‌ یافته و تمامی مهارت‌ها و توانمندی‌های مورد نیاز را به‌دست آورید. تمامی راه و چاه موضوع را دیده و بشناسید، و قاد شوید خود را با هر محیط کاری وفق دهید و فرهنگ سازمانی کار خود را درک کرده و در صورت امکان ارتقا دهید.

۵) لذت‌بردن: از انجام کار ترجمه لذت ببرید. ترجمه را صرفاً برای رفع حاجت و گذران امور و به ‌صورت بی‌میلانه و انفعالی انجام ندهید. بلکه دائماً از انجام این کار، لذت ب‌برید و آن را با شوق و ذوق وافر پی‌گیری کنید.

۶) احترام‌گذاری: برای همکاران، مشتریان، کارفرمایان و در یک کلام سازمان خود، نهایت احترام و ادب را قائل شوید. احترام گذاری به دیگران برای شما واقعاً ارزشمند باشد، به‌ویژه برای پیش‌کسوتان، استادان و بزرگان، ارزش و احترام مضاعفی در نظر ب‌گیرید. احترام به شئونات محیط کار و رعایت اصول اخلاقی، رشد حرفه‌ای شما را تضمین می‌کند.

۷) یادگیری مستمر: دائماً در کار ترجمه بیآموزید و در هر مرحله و هر دفعه از انجام کار ترجمه، سعی کنید نکته‌ای را آموخته و دست‌خالی از این تجربه برنگردید. قطعاً نباید به هیچ قیمتی یادگیری شما در این حوزه متوقف گردد.

۸) پشتکار: هیچگاه نومیدی بر شما مستولی نگردد و به راحتی از میدان بدر نشوید. به کار ترجمه دلگرمی داشته باشید و از شکست نهراسید. به ‌علاوه همواره متعهدانه قادر به مدیریت بحران‌های سازمانی باشید.

۹) دلسوزی و تعهد: ترجمه را دلسوزانه و متعهدانه انجام دهید. به کار خود و سازمانتان تعلق ‌خاطر داشته باشید و ترجمه را از آنِ خود بدانید. جوشِ کارتان را بزنید و به هیچ وجه بی‌تفاوت یا کم‌توجه به آن نباشید. همواره متعهد به انجام کارتان به صورت احسن باشید.

۱۰) بهره‌وری: بازده کار شما بالا باشد. اثر بخشی و کارآیی زیادی داشته باشید. از سرعت و دقت کافی در ترجمه برخوردار شوید و در کارهایتان خلاقیت و نوآوری به خرج ‌دهید. با هزینه کمتر، ارزش‌افزوده‌ی بیشتری (برای خود یا سازمانتان) ایجاد ‌کنید (و البته باید حتماً درآمد مناسب و شایسته‌ای نیز خواهید داشت). ترجمه شما کیفیت داشته باشد و باعث رضایت سازمان و مشتریان ‌گردد.

از همین امروز بکوشید تا در زندگی خود حرفه‌ای باشید و با مسایل کاری خود حرفه‌ای برخورد نمایید تا برای خود و جامعه‌تان ثمربخش‌تر باشید و نقش جدی‌تر و اثرگذارتری ایفا نمایید. زندگی و کار در یک محیط حرفه‌ای واقعاً لذ‌ت‌بخش است.

دیگر مهارت های مورد نیاز برای مترجمان به منظور جذب در بازار کار داخلی و خارجی

در دنیای امروز به منظور جذب در بازار کار داخلی و خارجی تنها داشتن تخصص در ترجمه کافی نیست و برای رسیدن به این شغل، کارفرمایان برای جذب نیروی کار خود مهارت های شغلی متعددی را در نظر می گیرند که داشتن این مهارت ها موجب افزایش شانس به کارگماری و کسب فرصت شغلی خواهد شد. این مهارت ها عبارتند از:

۱) مهارت های حل مشکل

۲) مهارت های فنی و حرفه ای

۳) مهارت های روابط عمومی

۴) مهارت های برنامه نویسی کامپیوتری و دانش کامپیوتر

۵) مهارت های آموزشی

۶) مهارت های دانش ریاضیات و علوم

۷) مهارت های مدیریت مالی

۸) مهارت های مدیریت اطلاعات

۹) مهارت دانستن زبان خارجی متعدد

۱۰) مهارت های مدیریت تجارت و بازرگانی

در واقع هر مترجمی می‌تواند با کسب این مهارت ها، قابلیت خود را برای شاغل شدن و همچنین موفقیت بیشتر در شغل افزایش دهد. برخی دیگر از مهارت‌های عمومی عبارتند از: برقراری ارتباط، کارگروهی، توانایی حل مسئله، خودمدیریتی، برنامه‌ریزی و سازماندهی.

نوشته: شعبان آزادی کناری