دید مهندسی

چندی پیش شرکت خودروسازی جنرال موتور از یک مشتری شکایتی دریافت کرد: ”سلام. این دومین باری است که برایتان می‌نویسم. با این که دفعه قبل پاسخی ندادید، اما گلایه‌ای ندارم، زیرا …

چندی پیش شرکت خودروسازی جنرال موتور از یک مشتری شکایتی دریافت کرد: ”سلام. این دومین باری است که برایتان می‌نویسم. با این که دفعه قبل پاسخی ندادید، اما گلایه‌ای ندارم، زیرا موضوع از نظر من هم مسخره است! به هر حال، دوباره موضوع را مطرح می‌کنم. طبق یک رسم قدیمی، اعضاء خانواده ما هر شب پس از شام به‌عنوان دسر بستنی می‌خورند. سال‌هاست که ما پس از شام رأی‌گیری می‌کنیم و براساس اکثریت آرا نوع بستنی انتخاب، و خریداری می‌شود. از آن‌جا که من به تازگی یک خودروی شورولت جدید خریده‌ام، رفت و آمدم به مغازه آسان شده ولی متأسفانه خرید این خودرو، بر روی خرید بستنی خانواده ما تأثیر گذاشته است!

هر بار که برای خرید بستنی وانیلی به مغازه می‌روم به اتومبیل باز می‌گردم ماشین روشن نمی‌شود؛ اما اگر هر نوع بستنی دیگری مثلاً: شکلاتی، نسکافه، میوه‌ای و ... بخرم، چنین مشکلی ندارم. خواهش می‌کنم درک کنید که این اتفاق برای من بسیار جدی و مسئله‌ساز شده است. باور کنید من قصد شوخی ندارم. می‌خواهم بپرسم چه‌طور ممکن است اتومبیل من وقتی بستنی وانیلی می‌خرم، روشن نمی‌شود؛ اما با هر بستنی دیگری راحت به راه می‌افتد؟“

مدیر شرکت، نامه این مشتری عجیب را با شک و تردید خواند، اما برحسب وظیفه و تا حدی از روی کنجکاوی، یک مهندس را مأمور بررسی این مسئله کرد. مهندس با مشتری تماس گرفت و برای خرید بستنی پس از شام با او قرار گذاشت. آن دو به اتفاق یکدیگر به بستنی‌ فروشی رفتند. آن شب نوبت بستنی وانیلی بود. پس از خرید بستنی، مهندس جوان با تعجب دید که ماشین روشن نمی‌شود! او که خیلی تعجب کرده بود سه شب دیگر نیز با صاحب خودرو قرار گذاشت. یک شب نوبت بستنی شکلاتی بود، شب بعد بستنی توت‌فرنگی ولی ماشین به راحتی روشن شد. شب سوم دوباره نوبت بستنی وانیلی شد و باز ماشین روشن نشد!

نماینده شرکت سعی کرد موضوع را از زاویه‌ای دیگر بررسی کند و مسئله نوع بستنی را به فراموشی بسپارد! او مشاهدات را از لحظه ترک منزل مشتری تا خرید بستنی و بازگشت به ماشین و استارت نزدن ثبت کرد. این طرز ثبت وقایع و مدت زمان آنها، نکته جالبی را روشن کرد: بستنی وانیلی پر طرف‌دار و پر فروش بود و به همین دلیل نزدیک در مغازه قرار داشت، اما انواع دیگر بستنی‌ها کمی دورتر از در قرار می‌گرفتند. پس مدت زمان خروج از اتومبیل تا خرید بستنی و برگشتن و استارت زدن برای بستنی وانیلی کمتر از دیگر بستنی‌ها بود. با توجه به کاهش ثانیه‌ای این مدت زمان، مهندس به تحلیل علمی موضوع پرداخت و فهمید پدیده‌ای به نام قفل بخار (vapor lock) باعث بروز این مشکل می‌شود. روشن نشدن خیلی زود خودرو پس از خاموش شدن، به دلیل تراکم بخار در موتور پیستون‌ها، مسئله‌ اصلی شرکتت خودروسازی و این مشتری بود و با کمک بستنی وانیلی، یکی از بزرگ‌ترین مشکلات ضعف خودروسازی کشف و حل شد.

ندا نصیری