اطلاعاتی راجع به گل كاكتوس

در قرن بیستم توجه مردم جهان به كسب اطلاعات هرچه بیشتر دربارهٔ این گیاهان بطور قابل ملاحظه ای بالاتر رفته است

در بین گیاهان بیشماری كه در روی زمین میرویند ، گروهی به علت كم نیاز بودن و داشتن شكل ویژه و روش زندگی مخصوص بخود ، سادگی نگهداری و پرورش و در عین حال داشتن زیبائی خاص و گلهای بسیار دلفریب، لطیف و زیبا ، دارای امتیازات بسیار ارزنده ای میباشند . این گیاهان با ذخیره كردن آب و مواد غذائی بیشتر در بافتهای خود قابلیت بردباری و سازگاری زیاد داشته و مخصوصأ در برابر خشكی و كم آبی بسیار مقاوم هستند .

اكثر این گیاهان را كاكتوس ها و یا دیگر گیاهان گوشتی تشكیل میدهند. این گیاهان در سرتاسركره زمین از بیابانهای خشك آمریكا و آفریقا تا انتهای قاره آسیا به چشم میخورند و عجیب اینكه شكل جالب و گلهای لطیف و فوق العاده زیبا و رنگین این گیاهان بیش از حد دل انگیز و سحرآمیز است و نظر هر بیننده را بخودجلب می كند .

رویشگاه های طبیعی اكثر این گیاهان در نقاطی از بیابان های خشك كره زمین قرار دارد كه میزان بارندگی در آنها بسیار كم است و سالیان سال حتی قطره بارانی در آن نمیبارد ولی وجود این گیاهان گوشتی و برخی كاكتوس ها می توانند چنین شرایط سخت زیستی را با بردباری شگفت انگیز تحمل نمایند و زنده و زیبا بمانند . نگهداری و پرورش ، مراقبت و تكثیر این گیاهان نیز بسیار آسان است واین خود باز هم امتیاز بزرگی برای آنها بشمار میرود . در قرن بیستم توجه مردم جهان به كسب اطلاعات هرچه بیشتر دربارهٔ این گیاهان بطور قابل ملاحظه ای بالاتر رفته است . بطوریكه با تشدید پدیده آپارتمان نشینی در جهان و كمبود فضای كشت و كار گیاهان برای شهرنشینان ، پرورش و نگهداری گیاهان كم نیاز جالب و زیبا اهمیت خاصی پیدا كرده است . تأسیس حرارت مركزی ( شوفاژ ) در منازل و آپارتمان ها نیز محیط بسیار مساعدی در منازل و آپارتمان ها برای نگهداری و پرورش این قبیل گیاهان بوجود آورده است . تجربه نشان داده است كه اكثر گیاه گوشتی و كاكتوس ها را میتوان در شرایط منزل و آپارتمان بخوبی نگاهداشته و وادار به گل دادن نمود .

در كشور ما ایران تا ۳۰ ـ ۴۰ سال اخیر گیاهان این گروه چندان مورد توجه نبود ولی اخیرأ همگام با مردم جهان ، دوستداران و خواستاران بسیاری برای این گیاهان در كشور ما بوجود آمده و بر تعداد جمع آوری كنندگان و پرورش دهندگان این گیاهان افزوده شده است . گیاهان گوشتی و كاكتوس ها همه یك جور نیستند و هریك به جنس یا تیره ای از گیاهان تعلق داشته و دارای ویژگی خاصی است كه دانستن آنها كار نگهداری و تكثیر گیاه را آسانتر مینماید. علاوه بر شكل ظاهری شیوه رویش ، زمان گل دادن ، میزان تولید گل و غیره در آنها با شرایط محیط زیست به شدت بستگی دارد . دانشمندان گیاه شناس هریك از گونه های این گیاهان را با نام علمی و ویژگیهای گیاهی می شناسند . ولی اشخاص با ذوق كه به جمع آوری این گیاهان می پردازند ، آنها را غالبأ با مقایسه شكل ظاهری و از روی شباهتی كه بهم دارند ، تمیز میدهند .

در برخی از این گیاهان شكل ظاهری نیز در سنین جوانی و پیری متفاوت است و این پدیده مشكل بزرگی از نظر شناخت و تشخیص آنها بوجود می آورد . تكثیر غالب این گیاهان به وسیله كاشتن بذر است ولی میتوان گونه هائی از آنها را به وسیله قلمه زدن و پیوند نیز زیاد كرد . شكل ، اندازه و زمان گل دهی و شیوه ازدیاد كاكتوسها و گیاهان گوشتی در گلدان و در باغها با آنچه كه در طبیعت و رویشگاه های طبیعی صورت میگیرد ، بسیار متفاوت است . البته در رویشگاه های طبیعی ابعاد این گیاهان بزرگتر است و حتی آنها گاهی گیاهان غول آسائی را مانند درختان جنگلی تشكیل میدهند . مردم عادی همه گیاهان گوشتی راظاهرأ جزء كاكتوسها بشمار میآورند. ولی باید دانست كه همه كاكتوسها گیاهان گوشتی هستند ، در صورتیكه همه گیاهان گوشتی جزء تیره كاكتوسها نیستند و برخی از آنها جزء تیره های دیگر گیاهی مانند : تیره سوسن ها ، آناناسها ، آماریلیسها ( نرگس ها ) و غیره میباشند .

بهرحال از ویژگیهای همه این گیاهان این است كه آنها روشنائی پسند هستند و شدت و مدت تابش نور خورشید در شیوه رویش و گلدهی آنها بسیار مؤثر است . برخی از آنها نیز از آفتاب شدید لطمه بسیار میبینند و سایه روشن را ترجیح می دهند . آبیاری فراوان و مداوم باعث رشد سریع و افزایش بافتهای گیاهی آنها شده و مانع گل دادن به موقع و منظم آنها میگردد . مراقبت های لازم : اكثر گیاهان گوشتی و كاكتوس ها پس از گذراندن استراحت زمستانی در فروردینماه فعالیت و رشد خودرا آغاز میكنند . بویژه این شروع رویش از نیمه دوم فروردین ماه به بعد شدیدتر میشود. بنابراین شایسته است كه این مرحله از زندگی كاكتوسها و گیاهان گوشتی مورد توجه قرار گیرد . در این ماه كه فصل زمستان را پشت سر گذاشته گیاه در گلدان بوده خاك آن مرتبأ شسته شده ، گلدان از ریشه گیاه پُر شده و عرصه زندگی برای دوره جدید رویش گیاه تنگ تر شده است . بنابراین باید آنرا از گلدان زمستانه بیرون آورد و به تناسب بزرگی بوته آن ، گلدان جدیدی را برای آن در نظر گرفته و گلدان را عوض كرد . با تعویض گلدان ، ریشه در مجاورت خود خاك جدید و غنی و حاصلخیز پیدا كرده و به راحتی رشد خود را آغاز می نماید و حاصل رشد آن گسترش قسمت های گیاه می باشد .

برای كاشت این گیاهان گلدانهای سفالی معمولی با ابعاد متفاوت بهترین گلدانها هستند زیرا از جدار متخلخل آنها اولا رطوبت اضافی گلدان به بیرون نشت كرده سلامت ریشه گیاه را تأمین می كند و ثانیأ هوا میتواند وارد فاصله خاكدانه های گلدان شده و در اطراف ریشه تهویه كافی صورت گیرد . در برخی از كشورهای اروپایی و صنعتی كه گلدانهای سفالی كم است كاكتوسها و گیاهان گوشتی را معمولا در ظروف و گلدانهای پلاستیكی میكارند ولی باید گفت كه در این صورت رشد گیاه كاهش یافته و گیاه ضعیف و ناتوان می گردد و مدتهای مدیدی كوچك و بدون گسترش باقی میماند . از نظر خاك كاكتوسها به خاكهای آلی و كودهای حیوانی زیاد نیاز چندانی ندارند و در روی خاكهای معدنی نیز بخوبی می رویند و گل میدهند .

▪ بنابراین برای انتخاب خاك گلدان آنها مخلوطهای زیرین را پیشنهاد میكنیم كه بر حسب در دسترس بودن میتوان از آنها استفاده نمود .

۱) خاك باغچه یك قسمت ، ماسه رودخانه یك قسمت ، خاكروبه (پوسیده زباله یا كمپوست ) یك قسمت .

۲) گاهی شركتهای تولید گل و گیاه ، خاكهای مورد نیاز گلدانهای كاكتوسها و گیاهان گوشتی را از پیش آماده و در كیسه هایی به خریداران عرضه میكنند .

▪ تركیب این خاكها معمولا عبارتست از :

خاك رس یك قسمت ، ماسه رودخانه یك قسمت ، خاك آوار یك قسمت .

ودر صورتیكه خاك رس در دسترس نباشد مقداری خاكستر چوب به آن اضافه می كنند . یاد آوری می كنیم كه خاك رس و خاكستر چوب هریك دارای مقادیر كافی از مواد معدنی غذایی گیاهان مانند : سیلیس ، پتاسیم ، سدیم ، آهك ، فسفاتها وغیره در بر دارند كه جذب این مواد توسط گیاهان در استقامت آنها و همچنین در خوش رنگ شدن گل و ازدیاد گلها و غیره اثرات رضایت بخشی دارند . ۳ ـ خاك زباله ( كمپوست ) پوسیده یك قسمت ، مقداری پیت (خاك مخصوص گلكاری كه تا مدتی رطوبت متعادل را در خود نگهمیدارد ) و یك قسمت ماسه رودخانه .

مقدار خاك رس باید فوق العاده كم باشد چون عده ای از گیاهان گروه كاكتوسها وگیاهان گوشتی از جمع شدن رطوبت در خاكهای رسی آسیب میبینند. بهرحال تعویض گلدان سبب می شود كه كاكتوسها و گیاهان گوشتی بزودی گسترش یافته و بزودی گلدار شوند و گلهای زیبا و درخشان و فراوان تولید نمایند .

برگرفته از كتاب : پرورش گلها و گیاهان زینتی كاكتوس ها