نوشتن خلاق از مهاجرت

ویكرام چندرا با شناخت كامل هویت دوگانه اش بین بمبئی و بركلی زندگی می كند و در دانشگاه بركلی كالیفرنیا مشغول تدریس نویسندگی خلاق است درنگ در شكاف میان سنت و مدرنیسم و مخالفت با قومگرایی موضوع اندیشه و نوشته های او هستند

ویكرام چندرا با شناخت كامل هویت دوگانه اش بین بمبئی و بركلی زندگی می‌كند و در دانشگاه بركلی كالیفرنیا مشغول تدریس نویسندگی خلاق است. درنگ در شكاف میان سنت و مدرنیسم و مخالفت با قومگرایی موضوع اندیشه و نوشته‌های او هستند.‌ ویكرام چندرا با شناخت كامل هویت دوگانه اش بین بمبی و بركلی زندگی‌ ‌می‌كند و در دانشگاه بركلی كالیفرنیا مشغول تدریس نویسندگی خلاق است. نقد آموزش‌‌ ‌سنتی،درنگ در شكاف میان سنت و مدرنیسم و مخالفت با قوم‌گرایی موضوع اندیشه و‌ ‌نوشته‌های او هستند‌‌.‌‌ جشنواره بین المللی ادبی شهر رم هفته گذشته با معرفی ویكرام چندرا‌Vikram Chandra‌ نویسنده هندی تبارمقیم آمریكا به كار خود پایان داد.

در فرصتی كه در جریان كنفرانس مطبوعاتی این نویسنده پیش آمد خبرنگار رادیوآلمان در رم با این نویسنده مهاجر درباره تجربه در مدرسه نویسندگی خلاق، مهاجرت و همچنین آثارش به گفت و گو پرداخت. ویكرام چندرا یكی از نویسندگان هندی مقیم آمریكا است. او در سال ۱۹۶۱ در دهلی نو پایتخت هندوستان، سرزمینی سرشار از افسانه‌ها، اسطوره‌ها و قصه‌هایی از آیین‌ها و سنت‌ها متولد شد. چندرا در خانواده‌ای اهل قلم و فرهنگ رشد كرد و استعداد نویسندگی خود را به شدت تحت تاثیر مادرش می‌داند. او مادرش را این گونه توصیف می‌كند نمی‌توانم به یاد بیاورم زمانی را كه او نمی‌نوشت. مادر چندرا از فیلمنامه نویسان موفق و سرشناس سینمای هند است.

● كتابی كه ویكرام را متأثر كرد

ویكرام چندرا در سن ۱۹ سالگی از بمبی و از سرزمین مادری‌اش برای ادامه تحصیل به ایالات متحده آمریكا سفر كرد و دركالج‌Pomona‌ در ایالت كالیفرنیا تمركز خود را بر نویسندگی خلاق گذاشت. او سپس برای تحصیل در رشته سینما به مدرسه سینمایی دانشگاه كلمبیا در نیویورك رفت. البته خیلی زود از تحصیل در این رشته پشیمان شد و دانشگاه را برای نوشتن اولین رمانش، زمین سرخ و ریزش باران، ترك كرد.

البته قبل از شروع نوشتن این رمان به طور خیلی اتفاقی در كتابخانه دانشگاه كلمبیا با زندگی نامه شخصی كلنل جیمز اسكینر‌Skinner‌ ‌James‌ یك سرباز افسانه ای انگلیسی - هندی قرن نوزدهم مواجه شد. این كتاب تاثیر به سزایی در به وجود آمدن رمان، زمین سرخ و ریزش باران، داشت و به نوعی چندرا از آن برای خلق اولین رمانش الهام گرفت. همزمان با آغازنوشتن این رمان آموزش نویسندگی را نیز ادامه داد و در دوره‌های نویسندگی خلاق در دانشگاه جان‌هاپكینز شركت كرد. دوره‌های نویسندگی خلاق در آمریكا تا كنون نویسنده‌های مطرحی چون ریموند كارور، جومپا لاهیری و خالد حسینی را به جهان ادبیات عرضه كرده است. ‌

چندرا نیز شركت در دوره‌های نویسندگی خلاق را یكی از مهم ترین و بزرگترین تجارب زندگی اش می‌داند و معتقد است مسلما تنها شركت در این كلاس‌ها مهم نیست بلكه شما باید استعداد نویسندگی هم داشته باشید. به عنوان مثال، اگر هزار سال هم به من تعلیم آواز بدهند هیچ وقت خواننده نخواهم شد، چرا كه استعداد خوانندگی ندارم. به نظر من چنین نهادی محیط امنی را برای نویسنده فراهم می‌كند تا جزییات لازم برای این حرفه را تمرین كند. همچنین آنجا محیط امنی است برای اینكه شما شكست بخورید و درباره شكست تان با دوستان و نویسندگان دیگری كه آنجا هستند صحبت كنید. به نظر من بخش بزرگی از این دوره خارج از كلاس درس اتفاق می‌افتد زمانی كه با دیگران صحبت می‌كنید و دركنار كسانی هستید كه دنبال همان چیزی هستند كه شما به دنبالش می‌گردید و به همین دلیل می‌توانند مشكلات شما را بهتر درك كنند.

● شیوه‌های سنتی و مدرن آموزش‌

او به مقایسه این شیوه مدرن نویسندگی با شیوه‌های سنتی آموزشی در هند می‌پردازد و می‌گوید در هند شیوه‌هایی سنتی برای آموزش وجود دارد به خصوص برای شعر و موسیقی. جوانان هندی اگر بخواهند در این حوزه‌ها آموزش ببینند باید به دنبال استاد بزرگی بگردند و مرید او شوند.

وقتی هم كه مرشدی را كه می‌خواهند پیدا كردند، باید برای جلب اعتمادش، مدت‌ها در خانه او زندگی كنند و كارهای پیش پا افتاده ای از جمله تمیز كردن خانه و شستن ظرف‌ها و بسیاری امور دیگر را كه به هنری كه می‌خواهند بیاموزند بی ارتباط است انجام دهند. بعد از یكسال كارهای پیش پاافتاده، آرام آرام به محیط آموزشی و یا ادبی وارد شده و آموزش شروع می‌شود. زمانی كه شاگرد توانست اعتماد استاد را جلب كند استاد او را به دنیای شاعری معرفی می‌كند. به نظر من از برخی جهات شباهت‌هایی بین سیستم مدرن این مدرسه با سیستم سنتی موجود در هند وجود دارد.

مهاجرت و تجربه زندگی در دنیای جدیدی كه هزاران كیلومتر از وطن اصلی فاصله دارد و فرسنگ‌ها فاصله و اختلاف بین فرهنگ و زندگی قبلی، خواه ناخواه تاثیر به سزایی در آثار نویسنده مهاجر می‌گذارد. آیا مهاجرت و زندگی در آمریكا بر روی ویكرام چندرا نویسنده هندی تبار نیز موثر بوده است؟ من همیشه سعی كردم تا آنجایی كه ممكن بود از خانه و پدرم دور باشم. این آزادی در جابه جایی به فهمیدن این واقعیت كه كجا و چطور زندگی می‌كردی كمك می‌كند. اولین باری كه به آمریكا رفتم ۱۹ سال داشتم وتا آن زمان هیچ گاه نمی‌دانستم هندی‌ها چگونه زندگی می‌كنند.

بعد از مهاجرت وقتی به خانه برمی‌گردی ناگهان متوجه می‌شوی همه چیز جدید است و همه چیز بو و مزه‌ای تازه دارد و تمام واقعیت‌ها و هر آنچه كه ریشه در گذشته دارد را درك می‌كنی. دومین مزیت جابه جایی اختیاری، به نظر من، در زمان بازگشت است: هنگامی‌كه برمی‌گردی همه واقعیت‌های تو از محل تولدت تازه و نو است و نگاه تو عمیق‌تر شده و جزییات را می‌توانی ببینی. سفر همیشه برای من سودمند بوده است.

● از سنت‌های شاعرانه ماهاباراتا تا گفت‌وگو در باره مدرن و سنتی

چندرا در رمان زمین سرخ و ریزش باران سنت‌های شاعرانه ماهاباراتا را به كار گرفته است در حالیكه اثر دیگرش عشق و نوستالژی در بمبی گفت وگویی است بین جوانی عبوس در عصر مدرن و كلان شهرهای هندوستان و یك پیرمرد خواننده سرودهای مذهبی. این رمان توصیفی است از تضادهای بین افسانه و تكنولوژی. تضادهایی بین مدرنیته و سنت و معضلات اجتماعی و سیاسی امروزه هند.

چندرا معضلات امروزه هند را این گونه بیان می‌كند یكی از خصوصیات مهم سیاسی هند در ۲۵ سال گذشته برآمدن هندوئیسم راست افراطی بوده است. یك برنامه جنجالی كه می‌خواهد هندوستان را به یك ملت هندو تبدیل كند. برنامه‌ای كه در ظاهر می‌گوید بقیه اقوام یا مذاهب هم می‌توانند آزادانه زندگی كنند ولی باید اكثریت هندو را به رسمیت بشناسند و احترام بگذارند. در حقیقت قصدشان این است كه به عصر طلایی هندوئیسم بازگردند. دورانی كه شاید هیچ وقت هم وجود نداشته است ولی قصد دارند آن را به آینده منتقل كنند. نتیجه این شد كه اینها چند بار قدرت سیاسی را در سطح ملی در دست گرفتند و تغییراتی را هم به وجود آوردند از جمله می‌خواستند و می‌خواهند در زمینه‌های آموزشی تاریخ را عوض كنند و آن را بر اساس دیدگاهی هندو بنویسند.

البته در سطح پایین تر، همیشه یك ارتباطی بین جنایات سازمان دهی شده و سیاست بوده. به عنوان مثال سیاستمدارانی كه به پول گانگسترها احتیاج دارند و پلیسی كه چشم‌هایش را بر جابه جایی بعضی سرمایه‌ها می‌بندد. با این حال سیاست محلی همیشه توسط الگوهای مذهبی تحت تاثیر بوده و قدرت را توسط احساسات مذهبی به دست آورده اند و از آن در بالا بردن آرا در انتخابات به نفع خودشان استفاده كرده اند. بنابراین در این سرزمین همه چیز به هم ارتباط دارد و همه اینها در متن بزرگی به نام مبارزه اقوام برای به دست آوردن قدرت به عنوان یك سلاح دولبه به كار گرفته می‌شوند و به عنوان یك چیز فراقانونی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

● پرداختن به تبهكاری‌ها‌

آخرین رمان چندرا بازی‌های مقدس نام دارد كه خودش معتقد است فقط یك داستان گانگستری است. او هفت سال بر روی این اثر كار كرد. این رمان روایتی از جنگ و نبرد بین یك پلیس و رییس مافیای هندو است.

چندرا معتقد است برای نوشتن این رمان بیش از هر چیز تحت تاثیر دنیای زیرزمینی و سازمان دهی شده جنایت قرار گرفته است و درباره چگونگی شكل گیری این رمان می‌گوید با یك دوست پلیسم در بمبی صحبت می‌كردم و او معتقد بود دنیای جرم و جنایت و تبهكاری بسیار سازمان دهی شده است و در دوران مدرن جنایتكاران خیلی بیشتر از گذشته به هم پیوسته هستند. در حالیكه پلیس‌ها و ماموران انتظامی این گونه نیستند.

او درده سال گذشته مشكل ملت‌ها در قرن حاضر را وجود جنایت‌های بین المللی پیش بینی می‌كرد. و تبهكاران را به یكی از تصویرهای باستانی هند كه مار هزار سری است تشبیه می‌كرد و می‌گفت كه هر سر این مار را ببری از جای دیگری دوباره بیرون می‌آید. نیروهای پلیس هم چون توانایی تبادل اطلاعات و سازمان دهی بین المللی ندارند نمی‌توانند در مقابل این مشكل بایستند. به نظر من نیز جهان مدرن این امكان را در اختیار تبهكاران می‌گذارد كه به صورت بین المللی و شبكه‌های مافیایی در كل جهان پخش باشند.

من به شدت تحت تاثیر این شاخه دنیای زیرزمینی جنایت قرار گرفتم. كتاب‌های چندرا تا كنون به ۱۱ زبان زنده دنیا ترجمه شده اند. او تا كنون كاندیدای دریافت جوایز متعدد ادبی بوده است كه در این میان می‌توان به جایزه دیوید هیگام‌David Higham‌ در لندن برای خلق كتاب زمین سرخ و ریزش باران اشاره كرد و همچنین جایزه مشترك نویسندگان به بهترین كتاب اروپایی-آسیایی برای خلق اثر عشق و نوستالژی در بمبی را نام برد. در حال حاضر ویكرام چندرا با شناخت كامل هویت دوگانه اش بین بمبئی و بركلی زندگی می‌كند و در دانشگاه بركلی كالیفرنیا مشغول تدریس نویسندگی خلاق است. ‌