حزب بعث و چهل و سه سال حكومت بر سوریه

هشتم مارس هفدهم اسفند ماه مصادف با چهل و سومین سالگرد به قدرت رسیدن حزب سوسیالیست بعث عرب در كشور سوریه است دولت سوریه هر سال این روز را به عنوان روز ملی تعطیل رسمی اعلام می كند

در بزرگداشت این مناسبت، نیروهای زمینی،هوایی و دریایی ارتش سوریه ظهر روز چهارشنبه آیین‌های رژه اجرا و فرماندهان ارتش در پادگان‌ها سخنرانی كردند.

"بشار اسد" رییس جمهوری جوان سوریه از زمان روی كار آمدن به جانشینی پدرش در تابستان ‪ ۲۰۰۰‬میلادی (سال ‪ ،(۱۳۷۹‬از برگزاری برنامه‌های پرهزینه خودداری و به انجام سخنرانی در دانشگاه دمشق بسنده كرده است. پیش از او، مراسم جشن و آواز و سخنرانی سراسر سوریه را فرا می‌گرفت .

امسال در استانداری‌های چهارده گانه‌ی كشور، آیین استقبال از مردم ترتیب داده شد، و ورود به موزه‌های وابسته به ارتش، برای عموم مردم رایگان اعلام شد.

در موزه‌های ارتش آثار هنری هنرمندان سوری با موضوعات مربوط به رخدادهای تاریخی كشور بویژه جنگ ششم اكتبر سال ‪ ۱۹۷۳‬به نمایش درآمده است .

حزب بعث یكی از آرمان‌های خود را اتحاد ملت‌های عرب اعلام كرده ولی به نظر نمی‌رسد، با گذشت ‪ ۵۹‬سال از عمر خود توانسته باشد، به آن جامه‌ی عمل پوشاند. چنان چه در كنگره‌ی دهم حزب بعث كه خردادماه گذشته در دمشق برگزار شد، از احتمال تغییر آرمان‌های این حزب سخن رفت.

در كنگره‌ی دهم گفته شد كه رهبری حزب بعث درصدد جایگزینی واژه‌هایی چون انسجام ملی به جای اتحاد و عدالت اجتماعی به جای سوسیالیسم است. برای نخستین بار در شعار كنگره كه بر روی پارچه نبشته‌ی بزرگی نقش بسته بود، عبارت "حزب بعث با اندیشه‌ی نو در برگیرنده تمامی دیدگاه‌های جامعه" خود نمایی می‌كرد.

پس از سرنگونی رژیم بعث عراق در آوریل سال ‪ ۲۰۰۳‬میلادی به دست نیروهای آمریكایی، حزب بعث در سوریه بشدت احساس خطر كرد و به همین علت، حتی از همكاری با دولتمردان عراق كه در دوران حكومت صدام، سال‌های زیادی در دمشق مقیم بودند، امتناع می‌ورزد.

بعثی‌های میانه رو در سوریه، درصدد اصلاحات داخلی برآمده‌اند تا با وحدت ملی بتوانند در برابر چالش‌ها ایستادگی كنند.

آنان می‌كوشند از شبكه‌ی مناسبات دیپلماتیك برجای مانده از دوران حكومت ‪ ۳۰‬ساله‌ی "حافظ اسد" رییس جمهوری فقید سوریه، برای تامین و پیشبرد منافع ملی استفاده كنند.

گرچه سوریه، آمریكا و همپیمانان غربی اش، با هدف تشدید فشار بر سوریه و منزوی ساختن آن، رفت و آمدهای خود را به این كشور متوقف كرده‌اند، اما دمشق هنوز روابط سیاسی خوبی با بسیاری از كشورهای عربی دارد. بویژه بر روی روابط راهبردی خود با تهران و مناسبات رو به گسترش با آنكارا، حساب باز كرده است .

حزب بعث از بزرگترین احزاب عربی محسوب می‌شود كه شاخه‌های آن در كشورهای مختلف عربی از جمله لبنان، یمن، اردن و عراق فعالیت دارند.

این حزب كه در آوریل سال ‪ ۱۹۴۷‬میلادی در سوریه اعلام موجودیت كرد، بارها همراه با دیگر احزاب و نیروهای سیاسی وقت، در نظام حاكم بر سوریه حضور داشت تا این كه در سال ‪ ۱۹۶۳‬میلادی، طی كودتایی، قدرت را در سوریه به دست گرفت.

این كودتا واكنشی از سوی حزب بعث به فروپاشی اتحاد میان سوریه و مصر ارزیابی می‌شود كه از سال ‪ ۱۹۵۹‬تا سال ‪ ۱۹۶۱‬میلادی پابرجا بود.

افسرانی چون محمد عمران، فهد الشاعر، صلاح جدید و حافظ اسد از چهره‌های نظامی برجسته‌ی حزب بعث، زمینه به قدرت رسیدن آن را در سوریه فراهم كردند.

سوریه كه تا آن زمان از كودتاخیزترین كشورهای جهان به شمار می‌رفت، پس از به قدرت رسیدن حزب بعث، واردی مرحله‌ی آرام و با ثباتی شد.

با این وجود ، اختلافات میان دو جناح "تندرو راست گرا" و "میانه رو چپگرا" در حزب بعث سوریه به یك كودتای درون حزبی انجامید و جناح چپ حزب بعث سوریه در ‪ ۲۳‬فوریه سال ‪ ۱۹۶۶‬میلادی موفق شد، اعضای تندروی حزب را از پست‌های كلیدی كنار بزند.

در پی این كودتا، بیشتر تندروهای حزب به عراق فرار كردند، در میان آنان می توان به ژنرال "محمد امین الحافظ" رییس جمهوری وقت، "میشل عفلق" دبیركل و بنیانگذار حزب و "صلاح البیطار" نخست وزیر وقت سوریه اشاره كرد.

"حافظ اسد" رییس جمهوری فقید سوریه از رهبران میانه رو حزب بعث بود كه نقش مهمی در به قدرت رسیدن این حزب در سال ‪ ۱۹۶۳‬میلادی ایفا كرد و از سال ‪ ۱۹۶۴‬میلادی نیز فرماندهی نیروی هوایی سوریه را برعهده داشت. اسد پس از كودتا با حفظ سمت ، وزیر دفاع سوریه شد.

وی، در سال ‪ ۱۹۷۰‬میلادی پس از اعلام جنبش اصلاح‌طلبانه ی خود به نخست وزیری سوریه رسید و در ‪ ۱۲‬سال مارس ‪ ۱۹۷۱‬میلادی در یك همه پرسی به ریاست جمهوری این كشور انتخاب شد.

حافظ اسد در پایان همان سال از سوی تشكیلات رهبری كشوری حزب بعث به عنوان دبیركل این حزب برگزیده شد.

در سال ‪ ۱۹۶۸‬میلادی تشكیلات حزب بعث عراق به رهبری ژنرال "احمد حس البكر" توانست با یك كودتای نظامی قدرت را در بغداد از آن خود كند.

با توجه به حاكم شدن حزب بعث در عراق، حافظ اسد تلاش‌های فراوانی برای اتحاد میان دو كشور انجام داد و توافق شد كه اتحاد دو كشور در ماه مارس سال ‪ ۱۹۷۹‬میلادی اعلان شود.

"صدام حسین" كه از جناح راست حزب بعث عراق و در آن زمان معاون رییس جمهوری عراق بود. با استفاده از نفوذش در تشكیلات اطلاعاتی و حزب بعث عراق، توانست ساعاتی قبل از اعلام وحدت دو كشور، آن را متلاشی سازد.

نگاهی گذرا به تاریخ حزب بعث در عراق نشان می‌دهد كه بیشتر شخصیت‌های طرفدار اتحاد با سوریه، در فاصله‌ی سال‌های ‪ ۱۹۷۸‬تا ‪ ۱۹۸۰‬میلادی به دست صدام، رییس گروه امنیتی "حنین" وابسته به حزب بعث كه در سال ‪ ۱۹۷۹‬میلادی ریاست جمهوری عراق را نیز از آن خود كرد، ترور شدند.

پس از آن كه صدام، قدرت را در عراق تصاحب كرد، روابط میان دمشق و بغداد كه به ترتیب محل استقرار دو جناح چپ و راست حزب بعث بود، تیره شد، تا به آن جا كه، هر دو كشور به مخالفان سیاسی یكدیگر پناه می‌دادند.

این وضعیت بحرانی، به سبب حمایت سوریه از جمهوری اسلامی ایران در جنگ تحمیلی عراق، به قطع كامل روابط سیاسی دمشق و بغداد انجامید. ولی از بهار سال ‪ ۱۹۹۷‬میلادی روابط دو كشور به تدریج جان تازه‌یی گرفت.

حزب بعث حاكم بر سوریه پس از درگذشت حافظ اسد در خرداد سال ‪ ،۱۳۷۹‬فرزند او، "بشار" را به جانشینی پدرش برگزید. بشار اسد یك ماه پس از درگذشت پدرش، در یك همه پرسی به عنوان رییس جمهوری سوریه انتخاب شد.