ایران در بیراهه تحریم گرفتار نشد

یک سال قبل در تاریخ دوم دیماه ۱۳۸۵ اولین سری از تحریم های شورای امنیت سازمان ملل تحت بند ۴۱ منشور این سازمان علیه جمهوری اسلامی ایران اعمال شد

یک سال قبل در تاریخ دوم دیماه ۱۳۸۵ اولین سری از تحریم های شورای امنیت سازمان ملل تحت بند ۴۱ منشور این سازمان علیه جمهوری اسلامی ایران اعمال شد. فصل هفت منشور در رابطه با موارد تهدید علیه صلح است و اعضای شورای امنیت پس از ارجاع برنامه هسته ای ایران به نیویورک به وسیله شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی به بهانه گذاردن فشار بیشتر پشت قطعنامه های شورای حکام، با تهدید خواندن این برنامه برای صلح آن را تحت فصل هفت منشور قرار دادند و در پی آن با توسل به بند ۴۱ منشور اولین سری از تحریم ها را در اولین روزهای زمستان سال ۸۵ علیه تهران اعمال کردند.

بنا بر بند ۴۱ شورا می تواند تصمیم بگیرد که برای اجرای تصمیمات خویش لازم است به اقداماتی که متضمن استعمال نیروهای مسلح نباشد، دست بزند همچنانکه می تواند از اعضای ملل متحد بخواهد که به این قبیل اقدامات مبادرت ورزند. این اقدامات ممکن است شامل متوقف ساختن تمام یا قسمتی از روابط اقتصادی و ارتباطات راه آهن، دریایی، هوایی، پستی، تلگرافی، رادیویی و سایر وسایل ارتباط و قطع روابط سیاسی باشد. قطعنامه ۱۷۴۷ دومین قطعنامه شورا پس از قطعنامه ۱۶۹۶ علیه کشورمان صادر شد و در واقع اولین قطعنامه تحریم بود.

این در حالی بود که اصل قرار گرفتن پرونده هسته ای ایران در شورای امنیت به دلیل اظهارات و مطالب مندرج در گزارش های محمد البرادعی، مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی، که پیش از آن عدم انحراف ایران از موازین آژانس را اعلام کرده بود، اقدامی کاملا سیاسی و تحت فشار امریکا بود.

این قطعنامه ضد ایرانی ضمن تاکید بر تعلیق فوری تمام فعالیت های حساس هسته ای شامل همه فعالیت های مربوط به غنی سازی، بازفرآوری از تمامی کشورها خواست از تامین، فروش و انتقال مستقیم یا غیر مستقیم مواد، تجهیزات، کالاها و تکنولوژی هایی که می تواند در خدمت برنامه ی هسته ای و موشکی بالستیک ایران قرار گیرد جلوگیری کنند و نیز سرمایه ها و دیگر موارد اقتصادی را که می تواند در خدمت برنامه های هسته ای ایران قرار گیرد، مسدود کنند و همچنین از آموزش ایرانی هایی که در ارتباط با برنامه های هسته یی قرار دارند خودداری کنند.

بر اساس این قطعنامه هفت شرکت و سازمان از جمله سازمان انرژی اتمی کشورمان به بهانه دست داشتن در برنامه هسته ای و چهار شرکت از جمله سازمان صنایع هوا و فضا به بهانه دست داشتن در برنامه موشکی و ۱۲ فرد نیز با همین بهانه ها تحت تحریم قرار گرفتند.

طرح برنامه صلح آمیز هسته ای ایران در شورای امنیت از سوی تعدادی از اعضای دایم و به ویژه امریکا صورت گرفت و هدف از آن یافتن راه حل یا ترغیب ایران به انجام مذاکره نبود و همچنین به انجام مذاکره با جمهوری اسلامی نیز هیچ کمکی نکرد.

نمایندگان مجلس ایران نیز در واکنش به این قطعنامه با تصویب طرحی دو فوریتی دولت را موظف کردند که به برنامه هسته ای صلح آمیز کشور سرعت بخشیده و در همکاری های خود با آژانس بین المللی انرژی هسته ای بر اساس منافع ملت ایران تجدیدنظر کند و کمیته ای نیز به منظور بررسی همکاری ها با آژانس تشکیل شد.

نزدیک به یکماه بعد اولین گام در محدود کردن همکاری با آژانس برداشته شد و جمهوری اسلامی از ورود ۳۸ تن از بازرسان آژانس به ایران جلوگیری کرد. پیشتر نیز پس از ارجاع موضوع هسته ای به شورای امنیت ایران اجرای پروتکل الحاقی را متوقف و از تعلیق داوطلبانه برنامه هسته ای صلح آمیز خود دست برداشته بود.

در همان زمان سایت خبری پیکینگز آلمان نوشت که قطعنامه ۱۷۳۷ باید برای رژیم صهیونیستی صادر می شد. رژیم صهیونیستی که بیش از ۲۰۰ کلاهک هسته ای در اختیار دارد حاضر نیست به معاهده عدم اشاعه سلاح هسته ای بپیوندد و خود را تحت نظارت پادمان های آژانس قرار دهد و این در حالی است که شورای امنیت نیز حتی در قبال اعلام علنی و رسمی نخست وزیر این رژیم درباره برخورداری از سلاح هسته ای در سفری که سال گذشته به برلین داشت، هیچ اقدامی انجام نداد.

صدور این قطعنامه نشان داد که برخی از اعضای شورای امنیت به ویژه امریکا و انگلیس در پی استفاده ابزاری از شورای امنیت هستند و این در حالی است که این قدرت ها خود به تعهداتشان طبق معاهده منع گسترش سلاح های هسته ای NPT مبنی بر خودداری از انتقال مواد و فناوری و تجهیزات نظامی هسته ای به سایر کشورها پایبند نیستند و در عین حال به الزام به خلع سلاح هسته ای نیز عمل نکرده و بر عکس به توسعه زرادخانه های هسته ای خود ادامه داده اند.

رویکرد دوگانه شورای امنیت در قبال برنامه هسته ای ایران و زرادخانه های صهیونیست ها اقدامی قابل قبول نیست، بر همین اساس ایران حاضر نخواهد شد که سرنوشتش را به تصمیمات بی اعتبار شورای امنیت بسپرد. با وجود واکنش های ایران به قطعنامه ۱۷۳۷ که نتیجه آن تسریع پیشرف کشورمان در برنامه هسته ای بود شورای امنیت در فروردین ۱۳۸۶ دومین قطعنامه تحریم را علیه جمهوری اسلامی تصویب کرد.

قطعنامه ۱۷۴۷ ضمن تاکید بر قطعنامه قبلی و مفاد آن ممنوعیت هایی را در زمینه صادرات سلاح های ایرانی و ممنوعیت برای هر کشوری که تسلیحاتی ایرانی را خریداری می کند اعلام کرد و تعداد دیگری از شرکت ها و افراد ایرانی را تحت تحریم قرار داد. مجلس شورای اسلامی این بار نیز در واکنش به این اقدام با استناد به قانون الزام دولت به تجدیدنظر در همکاری با آژانس بین المللی انرژی اتمی تصمیم گرفت تا زمان اجرای کامل معاهده منع گسترش سلاح های هسته ای و به ویژه اعمال حقوق غیرقابل انفکاک کشور مندرج در ماده (۴) معاهده مزبور و هم چنین توقف پی گیری موضوع هسته ای جمهوری اسلامی ایران در شورای امنیت سازمان ملل و بازگشت کامل موضوع به آژانس بین المللی انرژی اتمی و عادی شدن آن، اصلاحیه کد ۱/۳ از ترتیبات فرعی موافقتنامه پادمان با آژانس را به حالت تعلیق درآورد.

اجرای بند یک و ۳ ترتیبات فرعی پادمان، جمهوری اسلامی ایران را موظف می کرد قبل از برنامه ریزی و تصمیم گیری جهت ایجاد هر نوع تاسیسات و اجرای برنامه های مرتبط با موضوع هسته ای، جزییات آن را به آژانس بین المللی انرژی اتمی اعلام کند در حالی که براساس موافقتنامه منع گسترش سلاح های هسته ای، کشورهای عضو این معاهده موظف به اعلام برنامه های هسته ای خود تنها ۶ ماه قبل از آغاز بهره برداری از آن بودند. مهمترین تحولی که پس از تصویب دومین قطعنامه در برنامه هسته ای ایران صورت گرفت در تاریخ ۲۰ فروردین و زمانی رخ داد که ایران اعلام کرد به عرصه غنی سازی در سطح صنعتی وارد شده است. با ورود ایران به مرحله جدید فناوری هسته ای و تولید صنعتی اورانیوم غنی شده برای تهیه سوخت انتظار می رفت کشورهای ۱+۵ این واقعیت را درک کنند و بکوشند بنا بر این واقعیت با ایران وارد مذاکره شوند و مذاکره در بستر این واقعیات آغاز شود و در نهایت پرونده ایران از شورای امنیت به آژانس باز گردد.

اما با وجودی که برنامه هسته ای ایران در پی تحریم ها و تهدیدهای صورت گرفته شتاب بیشتری به خود گرفته و به طور همزمان پیشرفت بیشتری را حاصل کرده و از همه مهمتر ورود ایران به عرصه صنعتی در همین دوران صورت گرفته و ایران نشان داده که از حقوق مشروع هسته ای خود به هیچ قیمتی چشم پوشی نخواهد کرد، هنوز هم قدرت های غربی قادر به پذیرش این واقعیات نشده و همچنان بر تعلیق و توقف فعالیت های ایران تاکید دارند.

این در حالی است که هیچ یک از اقدامات صورت گرفته از جانب آنها قادر به وارد کردن خدشه ای به اراده مسوولین کشورمان در پیگیری حقوق ملت در این زمینه نبوده است. این مطلب را نباید فراموش کرد که امریکا و دیگران از همان ابتدا به دنبال ارجاع موضوع ایران به نیویورک بودند و این ارجاع در پی انتشار گزارشاتی صورت گرفت که تحت فشار آنها چندان به نفع ایران تهیه نشده بودند.

با این حال ایران همچنان به طی مسیر اعتماد سازی و شفاف سازی ادامه داده و آخرین اقدامات ایران در این راستا توافق تهران با آژانس بر سر طرح اقدام برای پاسخ گویی به پرسش های باقی مانده آژانس بود. این طرح که تا کنون به حل چند مساله و اعلام حل آن از سوی آژانس منجر شده کشورهایی نظیر چین و روسیه را که از همان ابتدای بحث ها در شورای حکام با ارجاع ایران به شورای امنیت و پس از آن با اعمال تحریم علیه تهران به شدت مخالف بوده اند در مخالفتشان راسخ تر کرده است تا جایی که امروز یکسال پس از صدور اولین سری از تحریم ها علیه ایران در حالی که برخی انتظار داشتند در پی آن سلسله قطعنامه ها و تحریم ها علیه تهران را شاهد باشند، کاندولیزا رایس، وزیر امور خارجه امریکا اذعان می کند که در تلاش برای جلب حمایت برای اعمال سومین قطعنامه تحریم علیه تهران با شکست روبه رو شده است.

رایس پس از آخرین کنفرانس تلفنی نمایندگان ۱+۵ که چندی پیش انجام شد اعلام کرد میان اعضا در این رابطه اختلافاتی وجود دارد. اختلافاتی که انتظار می رود امکان صدور دور بعدی تحریم ها علیه ایران را تضعیف کند. اذعان رایس به شکست چندی پس از آن مطرح شد که سوخت هسته ای نیروگاه بوشهر با وجود تمامی مخالفت ها به این نیروگاه ارسال شد. از سوی دیگر جامعه اطلاعاتی امریکا در گزارشی جنجال برانگیز تاکید کرد ایران در حال حاضر به دنبال تسلیحات هسته ای نیست. گزارشی که خود به یکی دیگر از دلایل اکراه برای اعمال تحریم علیه تهران به بهانه تلاش برای استفاده غیر صلح آمیز از انرژی هسته ای تبدیل شد.

تلاش امریکا برای اقدامات یک جانبه در این زمینه و ترغیب دیگران از جمله اتحادیه اروپا به اقدامات یکجانبه بیانگر ناتوانی پیشرفت در شورای امنیت علیه تهران است. از سوی دیگر با وجود تلاش های بسیاری که برای به انزوا کشاندن ایران درعرصه بین الملل صورت گرفت شاهد آمد و شدهای فراوان مقامات دیپلماتیک ایران به دیگر کشورها و مقامات دیگر کشورها به ایران بوده ایم.

اقداماتی که در روزهای اخیر شدت بیشتری گرفته است. باید گفت همان طور که مجله علمی مهندسین هسته ای در گزارشی نوشت تهدید ایران به تحریم اقدامی توخالی است و فقط تهران را به دنبال کردن قاطعانه خواسته اش ترغیب می کند.

چرا که جمهوری اسلامی سال هاست تحت تحریم قرار دارد و به خوبی یاد گرفته چطور باید با آنها کنار آمده و به خوبی از عهده شان بر آید.