تاثیر سحرانگیز خوش اخلاقی

● خوش اخلاقی، برترین صفت
شاید خوش خویی بهترین صفت انسانی باشد که صفتی برتر از آن وجود ندارد. از این رو آن را بهترین خلق بشر و مهمترین علت تعالی بشر و عامل جلب و جذب دلها دانسته …

خوش اخلاقی، برترین صفت

شاید خوش خویی بهترین صفت انسانی باشد که صفتی برتر از آن وجود ندارد. از این رو آن را بهترین خلق بشر و مهمترین علت تعالی بشر و عامل جلب و جذب دلها دانسته اند. از پیامبر(ص) نقل شده که فرمود: العبد لیبلغ بحسن خلقه عظیم درجات الاخره و اشرف المنازل و انه لضعیف العباده و ان لعبد لیبلغ من سوءخلقه اسفل درک جهنم؛ به درستی که بنده به سبب اخلاق خوب به درجات بزرگ آخرت و بالاترین منزل ها می رسد درحالی که عبادت او ضعیف و اندک است. این در حالی است که بنده به سبب اخلاق بد و زشتی که دارد به پایین ترین درجات دوزخ می رسد. (المحجه البیضاء، فیض کاشانی، ج۵، ص۳۹)

خداوند درقرآن می فرماید که علت جذب دل های مردم به سوی پیامبر(ص) خلق خوش وی بوده است که خود از آن به خلق عظیم یاد می کند و می فرماید: «و انک لعلی خلق عظیم (قلم آیه۴). همین خوی بزرگ و منش خوش وی بوده است که مردم را گرداگردش پروانه وار جمع کرد؛ درحالی که اگر می خواست با تمام ثروت های زمین دل های مردم را به سوی خود بکشاند شدنی نبود.

به سبب رحمت خداست که تو با آنها اینچنین خوشخوی و مهربان هستی، اگر تندخو و سخت دل بودی از گرد تو پراکنده می شدند، پس بر آنها ببخشای و برایشان آمرزش بخواه و درکارها با ایشان مشورت کن و چون قصد کاری کنی، بر خدای توکل کن، که خدا توکل کنندگان را دوست دارد (آل عمران آیه۹۵۱)

پیامبرگرامی(ص) درسفارش های خویش می فرماید: انکم لن تسعوا الناس باموالکم فسعو هم ببسط الوجوه و حسن الخلق؛ هرگز شما نمی توانید با اموال خود پاسخگوی نیازهای همه مردم باشید و رضایت و خشنودی آنان را جلب کنید پس با گشاده رویی و خوش خویی آنان را خشنود کنید (بحارالانوار، ج۱۷، ص۹۴۳)

خوش خلقی، عامل محبوبیت پیامبر(ص)

همین خوش خلقی پیامبر(ص) بود که دشمنان را به سویش می کشاند و اسیرشان می کرد. بسیاری ازدشمنان پیامبر(ص) از کسانی بودند که به سبب خوش خویی آن حضرت، اسلام را پذیرفتند و دست از کفر و عناد و الحاد کشیدند. آن حضرت نیز نه تنها بیان می کرد که هدف و فلسفه بعثتش اتمام و اکمال مکارم اخلاقی است (محجه البیضاء، ج۵، ۹۸) بلکه دیگرانی را که اهل این کار بودند به عناوین مختلف تشویق و ترغیب می کرد.

در کتب تاریخی و روایی آمده است که درسال نهم هجری حضرت پیامبر(ص) به امیرمؤمنان(ع) دستور می دهد تا به جنگ قبیله حاتم طایی برود. در آن سال ها سرپرستی و ریاست قبیله به عدی بن حاتم رسیده بود. سپاه امیرمؤمنان(ع) قبیله طی را شکست سختی داد و عدی به شام گریخت و خواهرش و اعضای باقیمانده قبیله، اسیر و دربند شدند. (سیره ابن هشام، ج۴، ص۵۲۲)

هنگامی که خواهر عدی با تلاش زیاد، توانست نزد رسول خداوند بار یابد خطاب به آن حضرت(ص) گفت: ای محمد! پدرم حاتم طایی از دنیا رفت و نگهدارنده ام گریخت. اگر مصلحت می دانی مرا آزاد کن و سرزنش قبائل عرب را از من دور ساز؛ چون پدرم بردگان را آزاد می کرد و از همسایگان نگهبانی می نمود و به مردم غذا می داد و آشکارا سلام می کرد و طرفدار صلح بود و در حوادث تلخ روزگار به مردم کمک می رساند.

پیامبراکرم(ص) فرمود: یا جاریه هذه صفه المومنین حقا لوکان ابوک مسلما لترحمنا علیه؛ ای کنیز این صفات همان صفات مؤمنان راستین است. اگر پدرت مسلمان بود بر او رحمت می فرستادم.

آنگاه به مسئولان امر فرمان داد تا وی را آزاد کنند و فرمود: خلو عنها فان اباها کان یحب مکارم الاخلاق؛ به احترام این که پدرش ارزش های اخلاقی را دوست می داشت او را آزاد و رها کنید. (زهرالربیع ص۹۸)

امیرمؤمنان علی(ع) سفارش می کند که با مردم با خوش رویی و خوش خویی رفتار کنید تا اگر مردید بر شما بگریند و اگر زنده ماندید خواهان معاشرت با شما باشند: خالطوا الناس مخالطه ان متم معها بکوا علیکم و این عشتم حنوا الیکم (نهج البلاغه، ص۲۹۰۱)

محمد خلیلی