مـرا به خیـر تـو امـیـد نـیـسـت, شـرّ مـرسـان

چرا بعضی ها با افزودن فلوراید به آب آشامیدنی مخالفند

باوجود همه مزایای فلوراید، مشکلاتی نیز برای استفاده از آن وجود دارد. همان‌طور که می‌دانیم، دندان‌های دائمی، از همان دوره کودکی و حتی نوزادی، زیر دندان‌های شیری شکل می‌گیرند...

به‌طوری که در سن حدود ۸ سالگی، تاج بیشتر دندان‌های دائمی، حتی اگر هنوز بیرون نیامده باشند، به‌طور کامل شکل گرفته‌اند. استفاده از فلوراید زیاد در رژیم‌غذایی یا آب آشامیدنی، در دوره رشد و تکامل دندان‌ها، یعنی در سنین زیر ۸ سال، باعث ایجاد لکه‌های سفید، زرد یا قهوه‌ای رنگ روی مینای دندان‌ها می‌شود که به آن «فلوروزیس» می‌گویند.

البته گاهی این تغییر رنگ‌ها بسیار کمرنگ و جزیی هستند (به حالت گچی) به حدی که به سختی قابل‌مشاهده‌اند اما در بعضی موارد هم شدت بیشتری دارند و حتی خلل و فرج‌هایی روی سطح دندان ایجاد می‌کنند که علاوه بر مشکل زیبایی به سلامت دندان‌ها صدمه می‌زنند. البته این مشکلات فقط در دوره قبل از رویش دندان‌های دائمی (یعنی قبل از ۹-۸ سالگی) اثر می‌گذارند و بعد از رویش دندان‌ها دیگر شدیدتر نمی‌شوند.

متاسفانه این تغییر رنگ‌ها که بر اثر فلوروزیس به وجود می‌آیند، دائمی هستند و چون فلوراید بخشی از دندان شده است و نمی‌توان آن را از بین برد، درمانی برای آن وجود ندارد. تنها راه‌حل این است که لکه‌های دندان را پوشاند تا در معرض دید نباشند. معمولا برای این کار روکش‌های دندان یا ترمیم‌های همرنگ دندان به کار می‌روند. بعضی از موارد فلوروزیس نیز به علت بلع خمیردندان به‌وسیله کودکان اتفاق می‌افتد. به همین دلیل در خمیردندان‌های کودکان، معمولا از فلوراید کمتری استفاده می‌شود تا در صورت بلع آن مشکل زیادی پیش نیاید. البته میزان فلوراید موجود در خمیردندان‌ها بسیار اندک است و فلوروزیس در صورتی رخ می‌دهد که کودک مدام خمیردندان حاوی فلوراید را قورت بدهد.

چند دهه است که از فلوراید برای جلوگیری از پوسیدگی در خمیردندان‌ها و دهانشویه‌ها استفاده می‌شود. گاهی نیز آن را به آب آشامیدنی می‌افزایند که به آن «فلوریداسیون» می‌گویند اما افزودن فلوراید به مواد خوراکی (مثل آب آشامیدنی) مخالفان زیادی دارد. در سال‌های ۱۹۴۰ که فلوراید به آب‌ آشامیدنی آمریکا و بسیاری کشورها اضافه شد، جامعه دندان‌پزشکی تصور می‌کرد که فلوراید از طریق بلع آن هم تاثیر مثبتی روی دندان‌ها خواهد داشت. در حالی که تحقیقات دقیق‌تر نیز نشان داد که بلع فلوراید کمترین فایده را دارد و مصرف موضعی آن بهتر است.

به همین دلیل بسیاری از کشورها تصمیم گرفتند فلوراید را از آب آشامیدنی حذف کنند. کشورهای زیادی این کار را انجام دادند به‌طوری که

در حال حاضر فقط چند کشور جهان، به آب‌ آشامیدنی خود فلوراید اضافه می‌کنند. این کشورها شامل مالزی، استرالیا، کلمبیا، ایرلند، سنگاپور و آمریکا هستند اما با وجود این هنوز هم معترضان زیادی وجود دارد که حتی برای خود سایت‌های تبلیغاتی عظیمی (به‌خصوص آمریکا) راه انداخته‌اند. بیشترین میزان فلوریداسیون در آمریکا انجام می‌شود، به حدی که حدود ۷۰ درصد جمعیت آمریکا، آب فلورایددار مصرف می‌‌کنند. همین امر باعث شده بیشتر مخالفان فلورایدزنی به آب، در آمریکا دست به اعتراض بزنند. آنها مقاله‌های زیادی در این مورد نوشته‌اند که در یکی از جدیدترین آنها آمده است:

«ما با اضافه‌کردن فلوراید به آب آشامیدنی مخالفیم زیرا:

▪ فلوراید یک ماده شیمیایی است که سازمان غذا و داروی آمریکا آن را به عنوان یک دارو می‌شناسد. پس افزودن آن به آب، نوعی درمان است. این ماده، تنها ماده شیمیایی‌ای است که برای مصارف درمانی به آب افزوده می‌شود. سایر موادی که به آب اضافه می‌شوند برای بهبود کیفیت یا سلامت آب است اما در مورد فلوراید این‌طور نیست.

▪ افزودن فلوراید به آب غیراخلاقی است چون مصرف‌کنندگان از آن آگاهی و حق انتخاب ندارند. این کار همانند این است که بدون اجازه افراد به آنها دارو داده شود.

▪ نمی‌توان مقدار فلوراید را کنترل کرد، چون افراد مختلف، مقادیر مختلفی آب می‌نوشند. شاید بعضی افراد به دلیل شغل یا بیماری خود، آب بیشتری بنوشند. پس فلوراید بیشتری دریافت می‌کنند که شاید خطرناک باشد.

▪ فلوراید آب وارد بدن همه می‌شود، فارغ از وضعیت سلامت یا سن یا آسیب‌پذیری آنها. پزشکی سوئدی که چند سال قبل جایزه نوبل پزشکی را دریافت کرد، می‌گوید: «افزودن فلوراید به آب، برخلاف اصول دارودرمانی است. مثل اینکه مشخص نباشد چه مقدار دارو برای چه کسی تجویز می‌شود.» این پزشک از افرادی است که مانع اضافه‌ کردن فلوراید به آب، در کشور سوئد شد.

▪ امروزه افراد فلوراید را به جز آب از منابع دیگری هم دریافت می‌کنند. بسیاری غذاها و نوشیدنی‌ها حاوی فلوراید هستند. پس دیگر نیاز به افزودن فلوراید به آب نیست.

▪ سطح فلوراید در شیر مادر بسیار پایین است. پس شیرخواری که شیرخشک می‌خورد، چند برابر فلوراید اضافه‌تر دریافت می‌کند. (چون شیرخشک را با آب مخلوط می‌کنند) و این ممکن‌است خطرناک باشد.

▪ فلوراید به‌تدریج در بدن جمع می‌شود. کلیه، نیمی از فلوراید را دفع می‌کند اما نیمه دیگر آن در بدن می‌ماند و به مرور ممکن است مشکل‌ساز شود چون غلظت آن در استخوان‌ها، به‌طور مداوم در طول عمر بالا می‌رود.

▪ هیچ نهاد و سازمانی میزان فلوراید را در بدن بررسی نمی‌کند. باید مدام سطح فلوراید را در خون، استخوان‌ها، موها و ناخن‌ها اندازه‌گیری و بررسی کرد. این کار به‌خصوص در افرادی که به بیماری کلیه مبتلا هستند، لازم است اما هیچ نهادی این کار را انجام نمی‌دهد.

▪ مشخص شده مصرف فلوراید موضعی (به صورت خمیردندان یا دهانشویه یا ژل فلوراید) آثار بهتری دارد.

▪ مطالعه های اولیه که در سال‌های ۱۹۴۰ انجام شدند، امروزه چندان قابل‌قبول و دقیق به نظر نمی‌رسند.

▪ بعضی مدارک تداخل فلوراید با عملکرد مغز، اثر بر هوش، اثر بر قدرت یادگیری، بلوغ زودرس، کم بودن عملکرد تیرویید، صدمه به استخوان‌ها و آرتریت را نشان می‌دهد. پس با وجودی که زمانی تصور می‌شد افزودن فلوراید به آب آشامیدنی، از دستاوردهای عظیم قرن ۲۰ و کنار گذاشتن آن سخت است، اما شاید لازم باشد که دیگر به این کار خاتمه دهیم.

کیمیا کبارفرد