دوره جدید تحول در موزه ملی ایران

هفتاد و سه سال پیش در۲۱ اردیبهشت ۱۳۱۳ زمانی که کلنگ دانشگاه تهران بر زمین خورده بود علی اصغرخان حکمت وزیر وقت معارف, دستور رسمی ساخت موزه ای را به نام آندره گدار باستان شناس فرانسوی صادرکرد

هفتاد و سه سال پیش در۲۱ اردیبهشت ۱۳۱۳ زمانی که کلنگ دانشگاه تهران بر زمین خورده بود علی اصغرخان حکمت وزیر وقت معارف، دستور رسمی‌ساخت موزه‌ای را به نام آندره گدار باستان‌شناس فرانسوی صادرکرد.

بعدها در سال ۱۳۱۶ اولین موزه ایران ساخته شد و در طی این دوران تحولا‌ت زیادی در زمینه کاوش باستان شناسی صورت گرفت.

اهمیت کاوش و نحوه حفظ و نگهداری اشیا تاریخی باعث گردید تا به مرور زمان بعضی از جوانان به این رشته علا‌قمند شوند، در نتیجه نیروهای متخصص و تحصیل کرده باستان‌شناس روز به روز بر تعدادشان افزوده شد و حتی به سمت موزه‌داری و آموزش در این زمینه هم کشیده شدند. از آنجایی که موزه ملی ایران در حال حاضر یکی از بزرگترین موزه‌های باستان شناسی و تاریخ ایران محسوب می‌شود بحث اداره آن در طی سال‌های اخیر همواره از موضوعات قابل تامل بوده است. از این رو موزه ملی ایران از زمان بنیانگذاری آن در سال ۱۳۱۶ شمسی تا امروز ۱۶مدیر به خود دیده است که غالبا از باستان شناسان و چهره‌های شاخص علمی‌بوده‌اند.

در روز ۲۹ آبان در آستانه هفتادمین سالگرد تاسیس موزه ملی ایران اسفندیار رحیم مشایی رئیس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری محمد رضا مهراندیش را به عنوان مدیریت جدید موزه ملی انتصاب کرد به همین مناسبت نگاهی داریم به روند تغییر مدیریت موزه ملی ایران در سال ۱۳۱۶ شمسی، موزه و کتابخانه ملی به مدیریت آندره گدار یکی از باستان‌شناسان فرانسوی موزه رسما افتتاح و آغاز بکار کرد. گدار چند سال بعداز راه‌اندازی موزه ملی از ریاست آن کنار رفت و جای خودرا به سلیمان سپهبدی یکی از باستان‌شناسان سپرد. پس از وی مرحوم محمد تقی مصطفوی که سابقه طولا‌نی در تشکیلا‌ت باستان شناسی ایران داشت به جانشنی وی منصوب شد و تا سال ۱۳۳۷ شمسی که بازنشسته گردید در راس تشکیلا‌ت باستان شناسی قرار داشت.

بعد از آن دکتر عزت الله نگهبان ریاست کل موزه ملی ایران را بر عهده داشت در آن زمان بسیاری از باستان شناسان ایرانی و خارجی نگهبان را بدلیل تحولی که در این رشته بوجود آورد پدر باستان شناسی ایران لقب دادند.

دکتر نگهبان در دوران ریاست خود همواره یکی از سرسخت‌ترین مدافعان برنامه ‌های منظم کردن فعالیت‌های باستان‌شناسی بوده و برخی وی را دشمن بزرگ قاچاقچیان و دلا‌لا‌ن عتیقه در ایران می‌دانستند. بعد از نگهبان چند تن از باستان‌شناسان صاحب نام از جمله اسماعیل نفیسی، عبدالحسین شهیدزاده، محمد یوسف کیانی و سیف الله کامبخش فرد و فیروز باقرزاده به مدیریت موزه ملی ایران منصوب شدند که هر کدام پیش از انتصاب به این سمت سال‌ها در حفاری‌های باستان‌شناسی مشغول بودند و سابقه تالیف و تدریس در دانشگاه را نیز داشته‌اند.

پدکتر غلا‌مرضا معصومی‌یکی از مدیران بود که به خواست شهید رجائی در دولت دوم جمهوری اسلا‌می‌‌به ریاست موزه ملی ایران منصوب شد. معصومی‌‌بجز اخذ درجه کارشناسی ارشد رشته باستان شناسی تحصیلا‌ت خود را در علوم مرتبط با باستان شناسی و علوم دینی در کشورهای سوریه، عراق، مصر و ... پی گرفت و در رشته باستان شناسی دکترای خود را اخذ کرد. وی بیش از ۱۵۰ کتاب و مقاله را تالیف و ترجمه کرده است.

محمدرضا کارگر استاد دانشگاه در رشته باستان‌شناسی بعنوان شانزدهمین مدیر موزه ملی به دستور محمود کازرونی رئیس وقت سازمان میراث فرهنگی این موزه را بر عهده گرفت و طی یازده سال یکی از طولا‌نی‌ترین دوران مدیریتی را در این موزه بر عهده داشت.

کارگر یکی از کسانی است که به بحث راه‌اندازی نمایشگاه‌های بین‌المللی در موزه‌های بزرگ جهان پرداخت و نمایشگاه هفت هزار سال تاریخ ایران که چندین سال در بعضی از کشورهای اروپایی برگزار شد به همت او و مهندس سیدمحمد بهشتی راه افتاد. همچنین کارگر در طی این مدت موفق به برگزاری حدود ۵۰ نمایشگاه در بسیاری از کشورها نیز شده است و در آغاز دوره جدید تغییر و تحولا‌ت در سازمان میراث فرهنگی جای خود را به محمدرضا مهراندیش سپرد.

محمدرضا مهراندیش فارغ التحصیل رشته کارگردانی سینما از دانشگاه هنر و لیسانسیه ادبیات فارسی از دانشگاه علا‌مه طباطبائی است. وی پیش از این مدیرکل روابط عمومی‌سازمان میراث فرهنگی و گردشگری را تا مرداد ماه سال ۸۶ برعهده داشت. مهراندیش پس از کنار رفتن ازاین سمت بعنوان هیئت امنای بیستون و دبیر جشن ملی اصفهان منصوب شد، جشنی که به سبب بعضی از مسائل که پیش آمد لغو شد. وی در شرایطی مدیریت موزه ملی را بر عهده گرفته است که طرح بازسازی موزه ملی بدلیل کمبود اعتبار به تعویق افتاده است همچنین بسیاری از مشکلا‌تی که در موزه ملی وجود دارد را باید مرتفع کند.

نازنین احمدی نیا