قدرت گیری برق ایالت گجرات هند

گجرات گاز طبیعی تولید می كند و برنامه های درازمدتی برای استفاده از گاز و منابع غیرمعمول تولید انرژی برق برای تامین تقاضای فزاینده برق در ایالت و كاهش هزینه تولید دارد دولت پروژه ویژه برق را در «كالپاسار» برای تولید برق از امواج دنبال می كند

دولت (ایالتی) گجرات با درك نقش انرژی به عنوان موتور رشد صنایع گام‌هایی را برای عرضه قابل اتكاء برق به صنایع برداشته است. این دولت متعهد به اصلاحات بخش برق از طریق نوسازماندهی و منطقی سازی صنعت‌برق در ایالت گجرات وایجاد یك كمیسیون نظارتی برای سامانمند كردن بیشتر صنعت در جهت تضمین توسعه عرضه برق به قیمت رقابتی و موجه به لحاظ مالی برای صنعت و تامین برق پایدار و با كیفیت با قیمت‌های قابل رقابت برای تمام مشتریان در این ایالت است.

گجرات گاز طبیعی تولید می‌كند و برنامه‌های درازمدتی برای استفاده از گاز و منابع غیرمعمول تولید انرژی برق برای تامین تقاضای فزاینده برق در ایالت و كاهش هزینه تولید دارد. دولت پروژه ویژه برق را در «كالپاسار» برای تولید برق از امواج دنبال می‌كند.

تمام دست‌اندركاران تولید و شركت‌های انتقال و توزیع آمادگی خود را برای خدمات ضروری اعلام كرده‌اند. برنامه‌های تبلیغاتی علیه برق دزدی فشرده‌تر شده و پنج كلانتری به خصوص در منطقه GEB برای كنترل برق دزدی بسیج شده كه اولین آنها در «راجكوت» ایجاد شده است. پروژه موسوم به «گرام‌جیوت» برای تامین برق روستایی در مناطق دارای بیش از ۳۰۰۰ جمعیت در دست پیاده شدن است.

●افق بخش برق: دولت ایالتی افق «تبدیل گجرات به یك بازار انرژی برای مناطق غربی و شمالی اعلام كرده است (شامل محورهای زیر):

- برق در تمام گجرات با تعرفه‌های منصفانه و جذاب

- بهره‌گیری معتدل از منابع طبیعی برای تولید برق

- ایجاد زیربنای لازم برای تضمین عرضه پایدار گاز طبیعی كافی در بلند‌مدت

- ایجاد چارچوب هایی برای سیاست‌گذاری و كنترل كه به دقت تعریف شده‌ باشد

- ایجاد محیط جذاب و مناسب برای جذب سرمایه‌گذاری

- سیاست‌های مناسب و مداخله مالی برای ترویج سوخت‌های سازگار با محیط زیست

●هدف رساندن تلفات بار به صفر

عملكرد مناسب بخش برق گجرات آن را در جایگاه دومین ایالت پس از «آندراپرادش» قرار داده است. این ایالت نه تنها برای رسیدن به این جایگاه تلاش كرده بلكه تلاش خود را بر حفظ این موقعیت استوار كرده است. در گزارش معروف به «ایكراكریسیل» برای ارزیابی، پارامترهایی چون عملكرد كمیسیون‌های نظارتی برق، تولید، ریسك مالی و خودكفایی مالی در نظر گرفته شده است. گجرات در گزارش یاد شده لحاظ برقرسانی روستایی به ۱۰۰ درصد در زمینه رشد دسترسی به برق به رقم ۴/۶ درصد رسیده است. این ایالت در بخش برق خودكفاست. ظرفیت نصب شده ایالت به ۹۱۵۳ مگاوات می‌رسد.

بنابه نوشته نشریه ماهانه CMIE (مركز نظارت اقتصاد هند) درگجرات درمارس ۲۰۰۵ حجم تولید در كل ایالت به ضریب ۱۶/۸۰ درصد و دریافت از بخش مركزی به ۸۴/۱۹ درصد رسیده است. سهم شورای برق گجرات (GEB) در تولید به ۹۳/۵۰ درصد و بخش خصوصی به بیش از ۴۹ درصد رسیده است. در سال مالی ۲۰۰۵-۲۰۰۴ میزان دسترسی به برق گجرات ۴/۶ درصد رشد كرد كه نسبت به افت ۷/۰ در دوره مشابه سال قبل رقمی قابل توجه است. در این فاصله سهم GEB در تولید برق به میزان ۱۷/۷ درصد و بخش خصوصی به میزان ۱۵/۱۹ درصد افزایش یافت.

بهبود عملكرد تا حد زیادی به اصلاحات بلندپروازانه بخش برق از سوی دولت ایالتی ارتباط پیدا می‌كند. این امر در خط توصیه‌های «بانك توسعه آسیا» بوده و دولت ایالتی به سمت تبدیل GEB به بنگاه اقتصادی و نوسازماندهی شورای ایالتی برق در هفت شركت و آزادسازی تولید، انتقال و توزیع حركت كرده است. این تمام كار نیست. دولت (ایالتی) قصد دارد كه در این بخش به خودكفایی كامل برسد. شركت برق گجرات آژانس ارتقاء ظرفیت تولید از طریق شركت‌های خصوصی، مشاركت‌ها و پیاده‌سازی پروژه‌هاست. این كار شامل ایجاد نیروگاه ۶۵۵ مگاوات «پاگوتان» توسط «شركت انرژی گجرات پاگوتان» و یك نیروگاه ذغالی ۲۵۰ مگاوات در «مانگرول سورات» توسط «شركت صنایع برق گجرات» است. پروژه دیگری كه در دست اجراست دو نیروگاه ۲۵۰ مگاوات با سوخت (ذغالی) لیگنیت-یكی در «اكریموتا» در «كوچ» توسط GMDC و دیگری در «باواناگر» توسط «شركت شیمیایی نیرما» شركت خصوصی استراتژیك- است. طرح دیگر نیروگاه دوسوختی «آمرلی» در «كریبكو» است. یادداشت تفاهمی نیز برای ایجاد یك نیروگاه MW۱۰۰۰ در «پیپاوا» توسط NTPC امضا شده است.

عاملان خصوصی عمده اخیراً در شركت برق احمدآباد متعلق به «تورنت»، «شركت برق سورات» و «اسر» كه اخیرا راه اندازی شده سهیم گشته‌اند. این مشاركت در طرح MW۱۰۰ «هزیره» و كارخانه دایر MW۲۵۰ آن توسعه یافته است.

انتظار می‌رود تلفات بار گجرات در آینده نزدیك به صفر برسد. در طرح عملیاتی ۶-۲۰۰۵ گروه GEB، دولت توانسته میزان كاهش برق از ۲۰۰۰-۱۷۰۰ مگاوات را طی سه سال به ۴۰۰-۳۰۰ مگاوات برساند. این كمبود ۴۰۰-۳۰۰ مگاوات در آینده نزدیك رفع خواهد شد كه این به دلیل گسترش تولید توسط بخش خصوصی و طرح‌های مشترك است. آمدن MW۱۸۵۲ ظرفیت جدید به مدار در سال مالی جاری پیش‌بینی شده است. در حقیقت هیچ نوع كمبود باری برای مشتریان و نهادهای صنعتی وجود نخواهد داشت. مصرف‌كنندگان خانگی در هفت منطقه شهری با این مساله روبرو نبوده‌اند این امر در ۱۴۴ نقطه شهری دیگر هم چندان مصداقی نداشته است.

در اكتبر ۲۰۰۴ «جیوتی‌گرام‌یوجانا» باهدف تامین برق ۲۴ ساعته برای روستاهای ایالت افتتاح شد كه آثار اجتماعی – اقتصادی مهمی داشت. این طرح با بودجه دولتی با ۱۰۰ كرور روپیه ساخته شده و ۹۰۰۰ از ۱۸۰۰۰ روستای دورافتاده طی سه فاز از برق بهره‌مند می‌شوند. تلفات بار در ۹۰۰۰ روستا در دسامبر ۲۰۰۶ به فراموشی سپرده خواهد شد.

خاموشی‌ها و قطع ناگهانی برق در گجرات در مقایسه با ایالات دیگر حداقل است. مقامات رسمی اشاره می‌كنند كه تفاوت میان تقاضای فزاینده و دسترسی به برق با افزایش ظرفیت طی پنج پروژه یاد شده كه طی ۶-۲۰۰۵ به بهره‌برداری می‌رسد، جبران خواهد گشت كه شامل طرح MW۱۰۵۰ «شركت برق سورات»، MW۲۵۰ GMDC (حرارتی با سوخت لیگنیت) «دركوچ» MW۲۵۰ Gipcl (با سوخت لیگنیت) و طرح گسترش GSEC(گازسوز) به ظرفیت MW۲۰۰ است. گذشته از این طرح‌ها دولت یك مجموعه شش پروژه‌ای – از طریق خرید برق از بخش مركزی- را دنبال می‌كند. میزان افزایش ظرفیت از این طریق به MW۱۷۶۶ می‌رسد و در فاصله ۹-۲۰۰۷ راه‌اندازی می‌شود.

پروژه‌های جدید مركزی با زمان تقریبی راه‌اندازی عبارتند از: MW۲۳۹ از مرحله سوم «ویندیاچال» MW۹۲ از مرحله دوم «كاهالگائون» و MW۲۶۰ از «بهار» (تماماً مارس ۲۰۰۷) MW۲۳۹ از «سیپات» (سپتامبر ۲۰۰۷)، MW۴۷۳ از «سیپات» مرحله یك و MW۲۳۱ از «كارناپورا» ی شمالی (تماماً در دسامبر ۲۰۰۹) احتمال دارد ۲۳۲ مگاوات از طرح MW۱۴۵۰ بین‌ ایالتی موسوم به «سردار سارووار» در «نرمادا» به گجرات برسد.

برای برآوردن تقاضای فزاینده برق دولت یاداشت تفاهم‌هایی با تولید‌كنندگان دیگر برق امضا كرده است كه از جمله می‌توان به «اسار»، «نیرما»، «آدانیس»، «مگ»، «میكون»، «انركان هند» و «سوزلون انرجی» اشاره كرد.

طبق برنامه عملیاتی ۶-۲۰۰۵ دولت (ایالتی) پیشنهاد كرده كه میانگین عامل بار كارخانه (PLF) را به میزان ۴۹/۲ درصد بالا برده به ۷۵ درصد برساند و ۴۳/۲ درصد از تلفات انتقال توزیع بكاهد و به ۵۹/۲۳ درصد كاهش دهد. به لطف تلاش‌های پایدار PLF از ۷۲/۶۴ درصد در ۴-۲۰۰۳ به ۰۱/۷۰ درصد در سال ۵-۲۰۰۴ برساند. این میزان حتی در آوریل ۲۰۰۵ به ۱۲/۷۶ درصد رسید و تلفات را از ۷/۲۸ درصد در ۳-۲۰۰۲ به ۵۲/۲۶ درصد در ۴-۲۰۰۳ و ۰۹/۲۶ درصد در ۵-۲۰۰۴ كاهش دهد. واحد پنج «گاندیناگار» و «واناكبوری» واحد هفت برای عملكردخارق‌العاده خود در بخش تولید در سال ۴-۲۰۰۳ جایزه‌های سپرطلا و واحدهای ۶-۱ واناكبوری سپر نقره‌ای گرفتند.

گفته می‌شود ایالات گجرات در بخش برق، مثل بسیاری از بخش‌های دیگر اقتصاد در جایگاه برتری نسبت به سایر ایالات قرارداد. به نظر می‌رسد بحران برق درگجرات به سینه تاریخ سپرده شود.

●GEB و بازسازی آن

با شكل‌گیری دولت ایالتی گجرات در سال ۱۹۶۰ GEB طبق بند پنج قانون (عرضه) برق ۱۹۴۸ ایجاد شد. GEB كار خود را با ظرفیت تولید MW۳۱۵ و ۴۰/۱ میلیون مشترك آغاز كرد. امروز تعداد مشتركان GEB در سراسر ایالت گجرات به ۳/۷ میلیون می‌رسد. در دو دهه ۱۹۷۰ و ۸۰ برقی رسانی به روستاها دغدغه‌ای اصلی بود و شاید به همین دلیل بود كه گجرات اولین ایالتی شد كه میزان برقرسانی روستایی آن به ۱۰۰ درصد رسید.

بنابر آمار سال ۱۹۹۱ از كل ۱۸۰۲۸ روستا به ۱۷۹۴۰ روستا برقرسانی شد (رقمی نزدیك به صددرصد). GEB همچنان كانون توجه خود را بر تولید، انتقال و توزیع عادلانه برق در جهت رسیدن به میزان رشد اقتصادی پیش‌بینی شده ایالت استوار كرده است. در اول ژانویه ۲۰۰۵ GEB در معرض نوسازماندهی قرار گرفت و هفت شركت تولید،انتقال و توزیع از این طریق ایجاد شد. این شركت‌ها شامل «شركت ایالتی برق گجرات» مسوول تاسیسات موجود تولید برق، شركت انتقال انرژی گجرات» برای انتقال برق، «گجرات اورجاویكاس نیگام» كه مثل یك شركت بازرگانی برق عمل كرده و مسوولیت كارآمدسازی دارایی‌های GEB و چهار كمپانی توزیع درچهار منطقه ایالت (شركت های برق گجرات جنوبی، مركزی، غربی و شمالی) را دارد.

از نوامبر ۲۰۰۴ مذاكراتی از سوی عاملان بخش خصوصی و بخش دولتی GEB آغاز شد كه بر مبنای آن حقوق توزیع برق در شهرها، به جز «احمدآباد» و «سورات» به بخش خصوصی واگذار شود. این شركت‌ها عبارت بودند از«ریلانیس انرجی»، «تاتاپاور»، IFFCO و NTPC.

GEB در پیشبرد هدف‌های اصلاحات بخشی اقدام‌های زیر را دنبال می‌كند.

- استفاده از تكنیك‌های حرفه‌ای مدیریت برای شركت‌های جدید

- پیاده‌سازی فرانشیز توزیع برای بهبود عملكرد بازرگانی

- بروی‌سپاری فعالیت‌های بازرگانی نظیر اندازه‌گیری، تنظیم صورتحساب و جمع‌آوری درآمدها.

- بهسازی تاسیسات موجود برای افزایش قابلیت دسترسی

نشریه IEEMA: اكتبر ۲۰۰۵

---