تعامل بر اساس اصل تفاهم

حیدر علی اف رییس جمهوری فقید آذربایجان در یکی از سخنرانی های خود با اشاره به اهمیت تعمیق مناسبات دو کشور گفت هیچ دو کشوری مانند ایران و جمهوری آذربایجان تا این سطح به یکدیگر نزدیک و از مشترکات تاریخی, فرهنگی و معنوی برخوردار نیستند

روابط جمهوری آذربایجان با کشورهای اسلامی به ویژه با جمهوری اسلامی ایران که با آن پیوندهای دیرینه تاریخی، فرهنگی و دینی داشت پس از فروپاشی شوروی سابق و کسب استقلال در سال ۱۹۹۱میلادی شکل گرفت.

در واقع کسب استقلال به نوعی تحقق آرمان های مردم جمهوری آذربایجان برای برقراری مناسبات نزدیک با ایران را مهیا کرد و شتافتن مردم مرزنشین این کشور در بدو استقلال به سمت رود ارس و مرزهای کشورمان نشانگر آن بود.

جمهوری اسلامی ایران از نخستین کشورهایی بود که استقلال جمهوری آذربایجان را به رسمیت شناخت و آمادگی خود را برای هرگونه کمک به توسعه این کشور همسایه و مسلمان اعلام کرد.

جمهوری آذربایجان در جریان بحران قره باغ کوهستانی و مناقشه با ارمنستان از حمایت های سیاسی، اقتصادی و کمک های انسان دوستانه جمهوری اسلامی ایران برخوردار شد.

جمهوری اسلامی ایران در جریان این مناقشه بی درنگ به کمک هزاران آواره جنگی جمهوری آذربایجان شتافت و با گشودن مرزهای خود به روی آنها و ایجاد چند اردوگاه در مناطق جنوبی جمهوری آذربایجان به مدت چند سال وظیفه انسانی و همسایگی را به نحو احسن ایفا کرد و در سطوح بین المللی هم بر حفظ تمامیت ارضی این کشور تاکید کرد.

بیشتر کارشناسان و صاحب نظران آذری عقیده دارند که بر خلاف توطئه ها و مانع تراشی های مکرر دشمنان، گسترش و تعمیق مناسبات دو کشور همسایه و شیعه جمهوری آذربایجان و ایران به لحاظ وجود مشترکات تاریخی و فرهنگی، علاقه مردم دو طرف و تاکید دولتمردان اجتناب ناپذیر است.

بر این اساس در جمهوری آذربایجان پس از به قدرت رسیدن "حیدر علی اف" در سال ۱۹۹۳میلادی به توسعه روابط با جمهوری اسلامی ایران توجه بیشتری شد.

حیدر علی اف رییس جمهوری فقید آذربایجان در یکی از سخنرانی های خود با اشاره به اهمیت تعمیق مناسبات دو کشور گفت: هیچ دو کشوری مانند ایران و جمهوری آذربایجان تا این سطح به یکدیگر نزدیک و از مشترکات تاریخی، فرهنگی و معنوی برخوردار نیستند.

مقامات و کارشناسان آذری سفر سال ۲۰۰۲ میلادی حیدر علی اف به تهران و امضای قرارداد دوستی و همکاری میان جمهوری آذربایجان و جمهوری اسلامی ایران و نیز امضای ۱۱ تفاهمنامه سیاسی، اقتصادی و فرهنگی در این سفر را نقطه عطفی در مسیر توسعه مناسبات دو کشور می دانند.

این سفر و دیگر سفرهای متقابل مقامات عالی رتبه و توافقات حاصل شده در جریان مذاکرات آنها تحرک تازه ای به روند گسترش مناسبات دو کشور بخشید.

"الهام علی اف" رییس جمهوری فعلی آذربایجان که در سال ۲۰۰۳میلادی در این کشور به قدرت رسید خود را پایبند به خط مشی حیدر علی اف اعلام کرد و توسعه مناسبات با جمهوری اسلامی ایران را از اولویت های سیاست خارجی دولت باکو خواند.

در جریان سفر الهام علی اف در ماه ژانویه سال ۲۰۰۵میلادی به جمهوری اسلامی ایران هم ۹تفاهمنامه همکاری بین دو کشور در زمینه های مختلف سیاسی، اقتصادی، بازرگانی و فرهنگی امضا شد که تاثیر قابل توجهی در گسترش مناسبات فیمابین داشت.

در دوره ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد مقامات دو کشور عزم خود را برای تقویت و توسعه مناسبات دوجانبه به نمایش گذاشتند که چند دیدار روسای جمهوری آذربایجان و ایران در یک مقطع کوتاه زمانی نشانگر آن است.

دیدار الهام علی اف و محمود احمدی نژاد در حاشیه اجلاس سران عضو سازمان کنفرانس اسلامی در مکه در ۱۲دسامبر سال ۲۰۰۵میلادی، حضور سران دو کشور پس از ۱۰ روز از این دیدار در مراسم انتقال گاز طبیعی ایران به جمهوری خودمختار نخجوان و مذاکرات دوجانبه آنها در حاشیه اجلاس سران کشورهای عضو سازمان همکاری های اقتصادی اکو در ماه می سال ۲۰۰۶میلادی در باکو از آن جمله می باشد.

مقامات بلندپایه ایران و جمهوری آذربایجان همواره به تمایل و علاقه مندی برای توسعه مناسبات دوجانبه در زمینه های مختلف تاکید دارند هرچند محافل و برخی رسانه های غربی در سالهای اخیر تلاشهای هدفمندی در راستای ایجاد مشکل در روند گسترش روابط دو همسایه داشتند ولی این تلاشها با تدبیر و هوشیاری مقامات و نزدیکی مردم دو کشور حاصلی نداشت.

الهام علی اف در جریان سفرهای خارجی و نیز در مصاحبه و گفت وگوهای مختلف با خبرنگاران بارها اعلام کرده است که جمهوری آذربایجان هرگز اجازه استفاده از خاک خود علیه جمهوری اسلامی ایران را نخواهد داد و نیز از برنامه صلح آمیز هسته ای ایران حمایت کرد.

وی در این مصاحبه ها با تشریح موضع دولت باکو در این زمینه تاکید کرد که هرگونه مشکل پیش آمده درباره برنامه هسته ای ایران باید از طریق گفت وگو و مذاکره حل و فصل شود.

ایران و جمهوری آذربایجان در سالهای اخیر همگام با گسترش مناسبات سیاسی اقتصادی و فرهنگی به تعمیق همکاری های امنیتی و نظامی نیز توجه کرده و سفرهای متقابل وزیران دفاع دو کشور در سال ۲۰۰۵و ۲۰۰۶میلادی و امضای موافقتنامه های همکاری نظامی پایه گذار آن شد.

در بخش اقتصادی همکاری های ایران و جمهوری آذربایجان رو به گسترش است و اراده مقامات عالی رتبه دو کشور بر تعمیق هرچه بیشتر این مناسبات بوده است.

بر این اساس در جریان دیدارهای قبلی الهام علی اف و محمود احمدی نژاد چند سند همکاری اقتصادی ازجمله تفاهمنامه همکاری ایران و جمهوری آذربایجان در بخش انرژی و تخصیص یک میلیون دلار کمک مالی توسط ایران به این کشور برای احداث پل مرزی "شاه تختی - پلدشت" امضا شد.

جمهوری اسلامی ایران همچنین ۴۰میلیون دلار تسهیلات برای بازسازی جاده آستارا - باکو و دو میلیون دلار کمک مالی بلاعوض برای مطالعات این طرح به جمهوری آذربایجان تخصیص داده است.

همکاری های دو کشور در بخش انرژی از پیشرفت قابل توجهی برخوردار است به طوری که جمهوری اسلامی ایران برای تامین نیاز برق جمهوری آذربایجان و به ویژه جمهوری خودمختار نخجوان که به علت ادامه مناقشه قره باغ در انزوا بسر می برد، اقدامات لازم را انجام داده است.

هم اکنون حجم انتقال نیروی برق از ایران به جمهوری آذربایجان سالانه ۲۰۰ مگاوات است که با اجرای طرح های مشترک قرار است در آینده این میزان به ۷۰۰ مگاوات برسد.

ایران در این راستا طبق توافق روسای جمهوری دو کشور در سال ۲۰۰۴میلادی در باکو برای افزایش حجم انتقال نیروی برق از ایران به جمهوری آذربایجان از طریق احداث خطوط جدید، ۷۵میلیون دلار اعتبار اختصاص داده است که توسط بانک توسعه صادرات ایران تامین می شود.

علاوه بر این، دو کشور همکاری های خود در بخش انرژی در سطح منطقه ای را نیز گسترش می دهند و در حال حاضر طرح اتصال و یکسان سازی شبکه های برق ایران، جمهوری آذربایجان و روسیه در دست مطالعه و اجرا است.

همچنین ایران و جمهوری آذربایجان در قالب ایجاد کریدور حمل و نقل شمال - جنوب که تحقق آن موجب افزایش چندبرابری حجم ترانزیت کالا از طریق دو کشور می شود، همکاری می کنند.

جمهوری اسلامی ایران همواره آمادگی خود را برای انتقال تجارب فنی و صنعتی خود به جمهوری آذربایجان اعلام کرده و راه اندازی خط تولید خودرو "سمند" در شهر شماخی این کشور و نیز واحدهای داروسازی و تولید مواد شوینده در باکو از آن جمله است.

سرمایه گذاری چشمگیر شرکت های ایرانی در زمینه های مختلف اقتصادی از جمله حمل ونقل، ارتباطات، بهداشت، خطوط انتقال برق، صنعت و کشاورزی و نیز افزایش حجم گردش تجاری سالیانه جمهوری آذربایجان و ایران به ۶۰۰میلیون دلار نشانگر توسعه مناسبات اقتصادی دو کشور است.

کارشناسان اقتصادی آذربایجان معتقدند که با توجه به ظرفیت های موجود حجم گردش تجاری دو کشور همسایه را می توان سالیانه به یک میلیارد دلار رساند.

هم اکنون رفت و آمدهای متقابل مردم دو کشور از گذرگاه های مرزی بیش از پیش افزایش یافته به طوری که سالیانه حدود ۵۰۰هزار نفر از اتباع دو کشور از این طریق رفت و آمد می کنند.

جمهوری اسلامی ایران اقدامات لازم برای ایجاد تسهیلات در این زمینه را با گشایش کنسولگری جمهوری آذربایجان در تبریز و لغو روادید یک جانبه برای ساکنان جمهوری خودمختار نخجوان انجام داده است و تلاش دارد با لغو روادید با جمهوری آذربایجان تردد اتباع دو کشور بیش از پیش آسان تر شود.

ایران همچنین در بخش اجتماعی از کمک های خود به مردم جمهوری آذربایجان دریغ نکرده است و با مستقر کردن دفاتر کمیته امداد امام خمینی(ره) کمک شایانی به آوارگان جنگی و خانواده های تهیدست آذری می کند.

این کمیته در حال حاضر ۴۰هزار نفر از مددجویان جمهوری آذربایجان را تحت پوشش دارد که با اجرای طرحهای مختلف خودکفایی برای حل مشکلات معیشتی و تحصیلی آنها تلاش می کند.

منابع: در روزنامه موجود است.