حکایت خوبان

● انگیزه ها و کارکرد دانشمندان
امام علی(ع) فرمود: جویندگان علم و دانش سه دسته اند، آنها را به ظاهر، باطن و ذات و صفات مخصوصشان بشناسید.
گروهی علم و دانش را برای خودنمایی و آزاررساندن، …

انگیزه ها و کارکرد دانشمندان

امام علی(ع) فرمود: جویندگان علم و دانش سه دسته اند، آنها را به ظاهر، باطن و ذات و صفات مخصوصشان بشناسید.

گروهی علم و دانش را برای خودنمایی و آزاررساندن، و بحث و جدل و جهالت ورزی می آموزند. گروهی علم و دانش را برای گردن فرازی و بزرگ نشان دادن خود و فریب و نیرنگ بازی می آموزند. گروهی برای فهمیدن و عمل کردن و بکاربستن می آموزند. و اما آن عالمی که برای خودنمای و بحث و جدل علم می آموزد و در محافل و انجمن ها و مذاکرات علمی داد سخن می دهد و ستیزه گری و مردم آزاری می کند، و به فروتنی و خداترسی تظاهر می نماید، ولی در دل پروایی از خدا ندارد و از پرهیزکاری تهی است، خداوند کمر چنین عالمی را می شکند و بینی اش را به خاک می مالد.

و اما آن عالمی که برای بزرگ نشان دادن خود و دغل بازی علم می آموزد، و در برابر همتایان خود گردن فرازی می کند، اما در برابر ثروتمندان و توانگران علمی- که کمتر و پایین تر از آنها است- فروتنی می کند، و از نعمت های شیرین آنها می خورد و دین خود را در هم می شکند، خداوند چنین عالمی را کور می گرداند و اثرش را از میان آثار علما براندازد و گمنامش می سازد.

و اما عالم و فقیه و دانشمندی که برای فهمیدن و عمل کردن بدان، علم می آموزد، همیشه شکسته حال و آزرده خاطر و اندوهناک و بی خواب است. در دل شب های تاریک به پا می خیزد و کار علمی و دینی و عبادت می کند و با عبا و شب کلاه مخصوص عبادت در برابر حق تعالی کمر اطاعت خم می کند و به عبادت می پردازد. با همه این صفات از خداوند بسیار هراسناک است، و جز از برادران دینی مورد اعتماد و فهمیده از همه بیمناک و ترسان و کناره گیر است، خداوند پایه های زندگی چنین عالمی را استوار و محکم می سازد و او را در روز قیامت آسوده خاطر می دارد و ایمنی می بخشد.(۱)

۱- بحار الانوار، ج ۲، ص ۴۶