شعارهای امام حسین ع از مدینه تا کربلا

برخی از کلمات حضرت سیدالشهدا علیه السلام چه در فاصله مدینه تا کربلا و چه در روز عاشورا, دارای پیام های مؤثر و دیدگاه های الهام بخش برای جهاد و کرامت است این سخنان یا در ضمن خطبه ها آمده است, یا رجزها و اشعار آن حضرت, و حالت شعاری به خود گرفته است

برخی از کلمات حضرت سیدالشهدا (علیه السلام) چه در فاصله مدینه تا کربلا و چه در روز عاشورا، دارای پیام‌های مؤثر و دیدگاه‌های الهام‏بخش برای جهاد و کرامت است. این سخنان یا در ضمن خطبه‌‏ها آمده است، یا رجزها و اشعار آن حضرت، و حالت‏ شعاری به خود گرفته ‏است. می‌‏توان هدف حسینی و اندیشه‌‏ها و روحیه‌‏های عاشورایی را از آنها دریافت و آن‏ فرازهای فروزان را شعارهای نهضت عاشورا دانست. برخی از این شعارها چنین است:

۱) "علی الاسلام السلام، اذ بلیت الامة براع مثل یزید" (۱)؛ این را در پاسخ مروان در مدینه فرمود، که از آن حضرت می‌‌خواست تا با یزید بیعت کند.

۲) "و الله لو لم یکن ملجا و لا ماوی لما بایعت ‏یزید بن معاویة‏" (۲)؛ در پاسخ برادرش ‏محمد حنفیّه فرمود.

۳) "انی لا اری الموت الا سعادة و الحیاة مع الظالمین الا برما" (۳)؛ خطاب به یارانش در کربلا .

۴) "الناس عبید الدنیا و الدین لعق علی السنتهم یحوطونه مادرت معایشهم فاذا محصوا بالبلاء قل الدیانون‏" (۴)؛ در مسیر رفتن به کربلا در منزلگاه ذی حسم.

۵) "الا ترون ان الحق لا یعمل به و ان الباطل لا یتناهی عنه؟ فلیرغب المؤمن فی لقاء ربه ‏محقا" (۵)؛ در کربلا خطاب به اصحاب خویش فرمود.

۶) "خط الموت علی ولد آدم مخط القلادة علی جید الفتاة‏" (۶)؛ از سخنرانی امام‏ حسین (علیه‌السلام) در مکه پیش از خروج به سوی کوفه، در میان جمعی از خانواده، یاران ‏و شیعیان خویش.

۷) "من رای سلطانا جائرا مستحلا لحرام الله، ناکثا عهده مخالفا لسنة رسول الله یعمل‏فی عبادالله بالاثم و العدوان فلم یغیر علیه بفعل ولا قول کان حقا علی الله ان یدخله ‏مدخله‏" (۷)؛ در منزلگاه بیضه، در مسیر کوفه، خطاب به سپاه حرّ.

۸) "ما الامام، الا العامل بالکتاب و الآخذ بالقسط و الدائن بالحق و الحابس نفسه علی ذات‏ الله‏" (۸)؛ امام این صفات امام راستین را در پاسخ به دعوتنامه‌‌های کوفیان نوشت و توسط مسلم بن عقیل به کوفه فرستاد.

۹) "سامضی و ما بالموت عار علی الفتی اذا ما نوی حقا و جاهد مسلما" (۹)؛ شعر از دیگری است، امّا امام حسین ‏علیه السلام آن را در پاسخ به تهدیدهای حرّ، در مسیر کوفه خواند.

۱۰) "رضی الله رضانا اهل البیت، نصبر علی بلائه و یوفینا اجر الصابرین‏" (۱۰)؛ در خطبه‏ایی که هنگام خروج از مکه ایراد نمود، خطاب به اصحاب و یاران فرمود.

۱۱) در آستانه ‏خروج (۱۱) از مکه به سوی کوفه فرمود و راه خونین و آمیخته به شهادت را ترسیم فرمود.

۱۲) "انما خرجت لطلب الاصلاح فی امة جدی‏" (۱۲)؛ در وصیت‌نامه سیدالشهدا(علیه السلام‏) به ‏برادرش محمد حنفیه آمده است که قبل از خروج به سوی مدینه نوشت.

۱۳) "لا اعطیکم بیدی اعطاء الذلیل و لا اقر اقرار العبید [لا افر فرار العبید]" (۱۳)؛ در سخنرانی صبح عاشورا، خطاب به نیروهای دشمن فرمود، که خواستار تسلیم شدن آن حضرت بودند.

۱۴) "هیهات منا الذلة، یابی الله ذلک لنا و رسوله والمؤمنون..." (۱۴)؛ (در خطاب به سپاه ‏دشمن فرمود، پس از آن که خود را سر دو راهی ذلت و شهادت محیر دید.)

۱۵) "فهل هو الا الموت؟ فمرحبا به" (۱۵)؛ (در پاسخ عمر سعد، که نامه‌‏ای به آن حضرت ‏فرستاد و خواستار تسلیم شدن بود).

۱۶) "صبرا بنی الکرام، فما الموت الا قنطرة تعبربکم عن البؤس و الضراء الی الجنان‏ الواسعة و النعیم الدائمة‏" (۱۶)؛ (خطاب به یاران فداکار خویش در صبح عاشورا، پس از آن که تعدادی از اصحابش شهید شدند).

(که روز عاشورا هنگام‏ پیکار با (۱۷) سپاه دشمن به عنوان رجز حماسی می‌‌خواند و شهادت را بر ننگ تسلیم، ترجیح می‌‏داد).

۱۸) "موت فی عز خیر من حیاة فی ذل‏" (۱۸)؛ که مرگ سرخ، به از زندگی ننگین است.

۱۹) "ان لم یکن لکم دین و کنتم لا تخافون المعاد فکونوا احرارا فی دنیاکم" (۱۹)؛ (در آخرین‏ لحظات پیش از شهادت، وقتی شنید سپاه کوفه به طرف خیمه‏‌های حرم او حمله‏ کرده‌‏اند،خطاب به پیروان ابوسفیان چنان فرمود).

۲۰) "هل من ناصر ینصر ذریته الاطهار؟ " (۲۰)، "هل من ذاب یذب عن حرم رسول الله؟ " (۲۱)؛ (وقتی سیدالشهدا(علیه السلام) این نصرت‌خواهی و استغاثه را بر زبان آورد که همه یاران و بستگانش شهید شده بودند).

از مجموعه این جملات نورانی و حماسی که شعارهای امام حسین ‏(علیه السلام) در نهضتش ‏به شمار می‌‏آید، تاکید آن امام، بر مفاهیم و ارزش‌های زیر به دست می‌‏آید: نابودی اسلام در شرایط سلطه یزیدی، حرمت بیعت با کسی چون یزید، شرافت مرگ سرخ بر زندگی ‏ذلت بار، اندک بودن انسان‌های راستین در صحنه امتحان، لزوم شهادت‌طلبی در عصر حاکمیت باطل، زینت بودن شهادت برای انسان، تکلیف مبارزه با سلطه جور و طغیان، اوصاف پیشوای حق، تسلیم و رضا در برابر خواسته خداوند، همراهی شهادت‌طلبان در مبارزات حق‌جویانه، حرمت ذلت‌پذیری برای آزادگان و فرزانگان مؤمن، پل بودن مرگ‏ برای عبور به بهشت برین، آزادگی و جوانمردی، یاری خواهی از همه و همیشه در راه ‏احقاق حق و ...

بقا و جاودانگی عاشورا، در سایه همین تعلیمات و آرمان‌هاست که در کلام آن حضرت‏ جلوه‌‏گر است و نهضت‌های ضد ستم و ضد استبداد، همواره از این پیام‌ها و درونمایه‌‏ها الهام ‏گرفته‌‏اند.

درس آزادی به دنیا داد رفتار حسین بذر همت در جهان افشاند، افکار حسین

گر نداری دین به عالم، لااقل آزاده باش این کلام نغز می‌‏باشد ز گفتار حسین

مرگ با عزت ز عیش در مذلت بهتر است نغمه‌‌ای می‌باشد از لعل درّ بار حسین(۲۲)

پی‌نوشت‌ها:

۱- موسوعة کلمات الامام الحسین، ص ۲۸۴.

۲- بحارالانوار، ج ۴۴، ص ۳۲۹/ اعیان الشیعه، ج ۱، ص ۵۸۸.

۳- بحارالانوار، ج ۴۴، ص ۳۸۱.

۴- تحف العقول(چاپ جامعه مدرسین)، ص ۲۴۵، بحارالانوار، ج ۷۵، ص ۱۱۷.

۵- مناقب،ابن شهر آشوب، ج ۴، ص ۶۸.

۶- لهوف، ص ۵۳، بحارالانوار، ج ۴۴، ص ۳۶۶.

۷- وقعة الطف،ص ۱۷۲، موسوعة کلمات الامام الحسین، ص ۳۶۱.

۸- بحارالانوار، ج ۴۴، ص ۳۳۴.

۹- همان، ص ۳۷۸.

۱۰- همان، ص ۳۶۶، اعیان الشیعه، ج ۱، ص ۵۳۹.

۱۱- همان.

۱۲- مناقب، ابن شهر آشوب، ج ۴، ص ۸۹ .

۱۳- مقتل الحسین، مقرم، ص ۲۸۰.

۱۴- نفس المهموم، ص ۱۳۱، مقتل خوارزمی، ج ۲، ص ۷.

۱۵- موسوعة کلمات الامام الحسین، ص ۳۸۲.

۱۶- نفس المهموم، ص ۱۳۵، معانی الاخبار، ص ۲۸۸.

۱۷- مناقب، ابن شهر آشوب، ج ۱، ص ۶۸.

۱۸- بحارالانوار، ج ۴۴، ص ۱۹۲.

۱۹- همان، ج ۴۵، ص ۵۱.

۲۰- ذریعة النجاة، ص ۱۲۹.

۲۱- بحار الانوار، ج ۴۵، ص ۴۶.

۲۲- حسین پیشوای انسان‌ها، ص۷۰(شعر از فضل الله صلواتی).