جشنواره ای برای عشق سینماها

مروری بر جشنواره فیلم فیلم های مستقل «ساندنس»

در میان هیاهوی بی‌پایان مراسم پرسروصدای اسکار، غفلت از جشنواره‌هایی که رسالت متفاوتی را انتخاب کرده‌اند به هیچ وجه کار درستی نیست. از این رو وظیفه خود دیدیم که با برگزاری اختتامیه جشنواره سینمایی «ساندنس» در هفته جاری و معرفی فیلم «جانوران منطقه وحشی جنوبی» ساخته «بن زیتلین» به‌عنوان برنده جایزه بزرگ هیئت داوران، چند سطری را درباره این جشنواره متفاوت سینمایی بنویسیم؛ جشنواره‌ای که افتخار آن پرداختن به آثار مستقلی است که به دور از توان عظیم مالی استودیوهای هالیوودی و تنها با سرمایه‌گذاری چند عاشق سینما ساخته می‌شوند.

● سینمای مستقل

این عنوان (Independent Film) امروزه به آثاری گفته می‌شود که بیرون از سیستم کمپانی‌های بزرگ فیلم‌سازی هالیوود و توسط سرمایه‌گزاران مستقل یا کمپانی‌های کوچک ساخته می‌شوند؛ که از میان آن‌ها می‌توان به کمپانی‌های «فوکس سرجلایت»، «فوکوس فیچرز»، «آورتور»، «آپاریشن» و «سومیت» اشاره کرد؛ ناگفته نماند که یک چنین آثاری عموما از کلیشه‌های تجاری، سیاسی و اجتماعی فیلم‌های بزرگ هالیوودی پیروی نمی‌کنند و بازگشت سرمایه هرگز برای آن‌ها به‌عنوان اولویت اول درنظر گرفته نمی‌شود. می‌توان گفت که چنین آثاری در بیشتر موارد، حاصل دغدغه‌های شخصی فیلم‌ساز با نگاه به مسائل اجتماعی روز دنیا هستند.

● درباره ساندنس

موسسه «ساندنس» یک سازمان غیرانتفاعی بین‌المللی برای پرداختن به آثار سینماگرانی است که با پذیرفتن کلیه خطرات سرمایه‌گذاری در زمینه سینمای مستقل به تولید آثار سینمایی می‌پردازند. درطول نزدیک به سه دهه، موسسه «ساندنس» تلاش کرده تا با پشتیبانی از سینماگران مستقل زمینه تهیه سرمایه برای ساخت و نمایش آثار این سینماگران را فراهم کند تا مخاطبان در سرتاسر جهان بتوانند به دیدن چنین فیلم‌هایی بروند.

● ماموریت

براساس اهدافی که در بالا به ذکر آن‌ها پرداختیم، مسئولان موسسه ساندنس با تهیه برنامه‌هایی مدون، نه‌تنها به دنبال کشف استعدادهای چنین سینماگرانی است، بلکه با پشتیبانی مالی و جذب سرمایه سعی در به پیشرفت رساندن و معرفی این آثار در حوزه بین‌المللی نیز دارد.

● تاریخچه

برای اولین بار در سال ۱۹۸۱ میلادی، «رابرت ردفورد» تعدادی از دوستانش را در ایالت «یوتا» دور هم جمع کرد تا پایه‌ریزی سازمانی را برای کشف و پشتیبانی از استعدادهای جدید در زمینه فیلم‌سازی بکند. در بهار همان سال، ده فیلم‌ساز جوان به اولین جلسه این موسسه دعوت شدند تا بتوانند با استفاده از تجربیات و راهنمایی‌های نویسندگان و کارگردانان کهنه‌کاری که به دعوت ردفورد به این جلسه آمده بودند در جهت ارتقاء آثار خود قدم بردارند.

تمام فیلم‌سازان جوانی که به این جشنواره دعوت شده بودند موفق شدند تا با دوری از هیاهو و فشارهای تجاری معمول در هالیوود، فیلم‌های خود را در مسیر مورد علاقه خود و با یک نگاه منحصربه‌فرد و دور از کلیشه‌های هالیوودی تولید کنند و از بسترهایی مانند کارگاه‌ها و سمینارهای آموزشی برای تبادل ایده‌های خود استفاده کنند.

با گسترش فعالیت‌های موسسه «ساندنس» در سال ۱۹۸۴ میلادی، این موسسه غیرانتفاعی برای هزاران هنرمند مستقل جوان که در زمینه‌های سینما، تئاتر و موسیقی فعالیت داشتند شناخته شد تا این‌که موسسه اقدام به برگزاری اولین جشنواره فیلم «ساندنس» در ژانویه سال ۱۹۹۱ در محل «پارک سیتی» ایالت «یوتا» کرد.

در ابتدا به نظر نمی‌رسید این جشنواره زیاد دوام بیاورد ولی هر چه زمان گذشت، پرمحتواتر شد و فیلم‌های مستقلی که در آن به نمایش درآمد، از کیفیت بالاتری برخوردار بودند به‌طوری‌که امروز جایزه این جشنواره، اعتبار ویژه‌ای برای آن فیلم و کارگردانش به حساب می‌آید.

به این ترتیب «ساندنس» تبدیل به اولین و مهم‌ترین جشنواره بین‌المللی در حوزه فیلم‌های «مستقل» گردید تا از این طریق، تماشاگران جهانی بتوانند با تکیه بر توان رسانه‌ای جشنواره با تعدادی از برترین آثار سینمای مستقل آشنا بشوند. از میان این آثار می‌توان به فیلم‌های مشهوری مانند «سگ‌های ولگرد»، «زرق و برق آمریکایی»، «حقیقت ناجور»، «بانوی کوچک آفتاب» و «خلیج» اشاره کرد، ضمن این‌که آثار فیلم‌سازانی چون «کوینتین تارانتینو»، «استیون سودربرگ»، «جیم جارموش» و «کوین اسمیت» که امروز به شهرت دست پیدا کرده‌اند برای اولین بار در جشنواره «ساندنس» به‌نمایش درآمد؛‌درواقع می‌توان گفت که جشنواره فیلم ساندنس، اولین ویترین برای نمایش فیلم‌های مستقل آمریکا و جهان است.

در طول سه دهه گذشته بیش از ۲۰۰ هنرپیشه، ۳۰۰ فیلم داستانی و ۵۰۰ فیلم مستند تحت حمایت موسسه «ساندنس» به جهان سینما معرفی شده‌اند.

می‌توان این‌طور ادعا کرد که پس از جشنواره ساندنس، سرمایه‌گزاران که تهیه فیلم‌های مستقل را بدون برگشت حتی سرمایه‌ اولیه‌شان می‌دانستند و رغبتی برای تولیدشان نشان نمی‌دادند، حساب جداگانه‌ای برای این آثار باز کردند؛ فیلم‌های مستقلی که با سرمایه‌ای بسیار کمتر از محصولات هالیوودی پر‌سروصدا و پرزرق‌و برق می‌توانند هم جایزه بگیرند هم در گیشه به فروش بالایی دست یابند.

برای اولین بار در سال ۱۹۸۱ میلادی، «رابرت ردفورد» تعدادی از دوستانش را در ایالت «یوتا» دور هم جمع کرد تا پایه‌ریزی سازمانی را برای کشف و پشتیبانی از استعدادهای جدید در زمینه فیلم‌سازی بکند. در بهار همان سال، ده فیلم‌ساز جوان به اولین جلسه این موسسه دعوت شدند تا بتوانند با استفاده از تجربیات و راهنمایی‌های نویسندگان و کارگردانان کهنه‌کاری که به دعوت ردفورد به این جلسه آمده بودند در جهت ارتقاء آثار خود قدم بردارند. تمام فیلم‌سازان جوانی که به این جشنواره دعوت شده بودند موفق شدند تا با دوری از هیاهو و فشارهای تجاری معمول در هالیوود، فیلم‌های خود را در مسیر مورد علاقه خود و با یک نگاه منحصربه‌فرد و دور از کلیشه‌های هالیوودی تولید کنند و از بسترهایی مانند کارگاه‌ها و سمینارهای آموزشی برای تبادل ایده‌های خود استفاده کنند. با گسترش فعالیت‌های موسسه «ساندنس» در سال ۱۹۸۴ میلادی، این موسسه غیرانتفاعی برای هزاران هنرمند مستقل جوان که در زمینه‌های سینما، تئاتر و موسیقی فعالیت داشتند شناخته شد تا این‌که موسسه اقدام به برگزاری اولین جشنواره فیلم «ساندنس» در ژانویه سال ۱۹۹۱ در محل «پارک سیتی» ایالت «یوتا» کرد. در ابتدا به نظر نمی‌رسید این جشنواره زیاد دوام بیاورد ولی هر چه زمان گذشت، پرمحتواتر شد و فیلم‌های مستقلی که در آن به نمایش درآمد، از کیفیت بالاتری برخوردار بودند به‌طوری‌که امروز جایزه این جشنواره، اعتبار ویژه‌ای برای آن فیلم و کارگردانش به حساب می‌آید. به این ترتیب «ساندنس» تبدیل به اولین و مهم‌ترین جشنواره بین‌المللی در حوزه فیلم‌های «مستقل» گردید تا از این طریق، تماشاگران جهانی بتوانند با تکیه بر توان رسانه‌ای جشنواره با تعدادی از برترین آثار سینمای مستقل آشنا بشوند. از میان این آثار می‌توان به فیلم‌های مشهوری مانند «سگ‌های ولگرد»، «زرق و برق آمریکایی»، «حقیقت ناجور»، «بانوی کوچک آفتاب» و «خلیج» اشاره کرد، ضمن این‌که آثار فیلم‌سازانی چون «کوینتین تارانتینو»، «استیون سودربرگ»، «جیم جارموش» و «کوین اسمیت» که امروز به شهرت دست پیدا کرده‌اند برای اولین بار در جشنواره «ساندنس» به‌نمایش درآمد؛‌درواقع می‌توان گفت که جشنواره فیلم ساندنس، اولین ویترین برای نمایش فیلم‌های مستقل آمریکا و جهان است. در طول سه دهه گذشته بیش از ۲۰۰ هنرپیشه، ۳۰۰ فیلم داستانی و ۵۰۰ فیلم مستند تحت حمایت

جایزه بزرگ هیئت داوران جانوران محیط وحش جنوبی (داستانی) بن زیتلین

جایزه بزرگ هیئت داوران خانه‌ای که در آن زندگی می‌کنم (مستند)

یوجین جارکیجایزه کارگردانی میان ناکجاآباد (داستانی) آوا دوورنی

جایزه کارگردانی ملکه ورسای (مستند) لورن گرینفیلد

جایزه کارگردانی بخش سینمای جهان تدی خرسه (داستانی) مادس ماتیسن

جایزه کارگردانی بخش سینمای جهان پنج دوربین شکسته (مستند) عماد برنات و گای دیویدی

جایزه فیلمنامه‌نویسی والدو سالت ایمنی تضمین نمی‌شود (داستانی) درک کانالی

جایزه فیلمنامه‌نویسی بخش سینمای جهان جوان و وحشی (داستانی) ماریالی ریواس، کامیلا گوتیرز،

پدرو پریانو، سباستین سپالودا

جایزه تدوین Detropia (مستند) انات سیدی

جایزه تدوین بخش سینمای جهان بازی مستقل: فیلم (مستند) لیسان پاژو، جیمز سوئیرسکی

جایزه فیلمبرداری جانوران محیط وحش جنوبی (داستانی) بن ریچاردسن

جایزه فیلمبرداری بخش سینمای جهان برادرم شیطان (داستانی) دیوید رادکر

جایزه فیلمبرداری بخش سینمای جهان بوسه پوتین (مستند) لارس اسکری

جایزه بزرگ هیئت داوران

برای بهترین گروه بازیگری جایگزین

جایزه بزرگ هیئت داوران

برای بهترین فیلم مستقل هیچکس قدم نمی‌زند (داستانی)

جایزه ویژه هیئت داوران

بخش سینمای جهان Can (داستانی) راسیت سلیکزر

جایزه ویژه هیئت داوران آزادانه عشق بورز یا بمیر» و

آی وی‌وی: هیچگاه متاسف (مستند)

جایزه ویژه هیئت داوران

بخش سینمای جهان در جست‌وجوی شوگر من (مستند) مالک بندالجلول

جایزه هیئت داوران بخش سینمای جهان وایولتا به بهشت رفت (داستانی) آندرس وود

جایزه هیئت داوران بخش سینمای جهان قانون در این قسمت‌ها (مستند) رانان الکساندروویچ

جایزه تماشاگران جایگزین (داستانی) بن لوین

جایزه تماشاگران جنگ نامرئی (مستند) کربی دیک

جایزه تماشاگران بخش سینمای جهان دره قدیس‌ها (داستانی) موسی سید

جایزه تماشاگران بخش سینمای جهان در جست‌وجوی شوگر من (مستند) مالک بندالجلول

مترجم: علی نیک‌فرجام

منبع: سایت اختصاصی جشنواره