بررسی ویژگیهای ویتامین D

پیشینه ی بیماری کمبود ویتامین «D» یا همان راشیتیسم, با نام بیماری نرمی استخوان, به دهه ی ۱۶۰۰ برمی گردد

● تاریخچه ی کمبود ویتامین « D»

پیشینه ی بیماری کمبود ویتامین «D» یا همان راشیتیسم، با نام بیماری نرمی استخوان، به دهه ی ۱۶۰۰ برمی گردد. این بیماری در سال ۱۸۰۰، توسط روغن جگر ماهی درمان می‌شد، زیرا در آن زمان، علت آن را نمی‌دانستند، اما در دهه ی ۱۹۳۰ علت آن، کمبود ویتامین «D» تشخیص داده شد؛ اگرچه ویتامین «D» در واقع یک ویتامین نیست و یک هورمون محسوب می‌گردد. در واقع ویتامین «D» در حالت فعال خود، یا همان «D۳» و یا کلسیترول، به عنوان قویترین هورمون استروئیدی در بدن انسان، شناخته شده است.

هنگامی‌که مقدار این ویتامین، در حد مطلوب باشد، می‌تواند موجب پیشگیری از بروز بیماری‌های بیشمار، امروزی گردد. در حدود ده سال پیش، محققان کشف کردند که ساکنین مناطقی که در معرض نور طبیعی و فراوان خورشید قرار دارند، به میزان کمتری مبتلا به بیماری‌های مزمن می‌شوند. مطالعات نشان می‌دهد که بیش از ۶۱ درصد آمریکایی‌های ساکن مناطق شمالی، با کمبود ویتامین «D» مواجه هستند که در طول ماههای زمستان، این میزان به ۸۷ درصد می رسد (۱)،(۲).

● یافته های حیرت آور بهداشت و سلامت

در طول هشتاد سال گذشته، این باور رواج داشت که ویتامین «D۳» تنها، به جهت تنظیم کلسیم و محافظت از استخوانها برای بدن، مفید است. این باور در صورتی صحیح است، که میزان این ویتامین(D۳ ) کمتر از ۵۰ ng/ml باشد. پژوهش اخیر ارائه شده توسط انجمن ویتامین «D»، نشان داده است که میزان بالاتر ویتامین «D» می تواند فواید بیشتری به دنبال داشته باشد. به عنوان مثال، اگر میزان ویتامین «D» موجود، بین ۵۰-۸۰ ng/ml باشد، کلسیترول اضافی (فرم استروئیدی و هورمونی ویتامین «D») جذب سلولها می‌گردد، نه استخوانها. همین جریان کلسیترول است که غوغای جهانی، پیرامون فواید جامع و فراگیر ویتامین «D» بهینه شده برای سلامتی را، به جریان انداخته است. این جریان، در صورت دریافت کمتر نور خورشید و تولید پائین‌تر ویتامین «D» اتفاق نمی افتد. شناخت نقش کلسیترول اضافی موجود در سلولها، به تازگی صورت گرفته و بسیاری از متخصصان ویتامین «د» بر این باورند، که این مسئله در طول ۱۰۰ سال اخیر، مهمترین کشف علمی بوده است.

ویتامین «D» به معنای واقعی کلمه، یک ویتامین نیست و خود به تنهایی، یک گروه تشکیل می‌دهد. محصول متابولیک آن، کلسیترول، در واقع هورمونی سکواستروئیدی است که با محافظت از بیش از ۲,۰۰۰ ژن (در حدود ۱۰ درصد از ژنهای انسان) از بروز بسیاری از صفات منفی، جلوگیری می‌کند. این امر بدان معنا است که اگر در خانواده‌تان زمینه‌ی ارثی نوعی بیماری وجود داشته باشد، شما می‌توانید، با بهینه سازی سطوح ویتامین «D» بدن، از بروز آن بیماری پیشگیری نمائید.

● علائم کمبود ویتامین «D»

در پژوهش فعلی نشان داده شده است، که کمبود ویتامین «D» عامل اصلی شناخته شده در آسیب شناسی دست کم هفده نوع سرطان و همچنین بیماری قلبی، سکته، فشار خون بالا، بیماری اختلال خودکار سیستم ایمنی (ام اس)، دیابت، افسردگی، چاقی، درد مزمن مفاصل و ماهیچه‌ها، التهاب مفاصل، پوکی استخوان، نقصهای مادرزادی، بیماری‌های دندانی و بسیاری دیگر از بیماری‌ها می‌باشد. گزارشهای اخیر انجمن، کمبود ویتامین «D» را با افزایش خطر ابتلا به آنفلوانزای خوکی (H۱N۱) و اوتیسم (وهم‌گرایی) مرتبط دانسته است.

● دنیای بدون خورشید، دنیای سوت و کور

پنجاه هزار سال پیش، مردم عمدتاً در نزدیکی استوا زندگی می‌کردند و استفاده از پوشاک کمتر و دریافت نور خورشید مداوم، رایج بود. با حرکت به سوی شمال زمین، با زمستان‌هایی فاقد نور خورشید مواجه می‌شویم، در این آب و هوا، استفاده از پوشاک و سازگاری با زندگی داخل ساختمان و دور از تابش خورشید بیشتر می‌شود. امروزه بشر، تمام مراحل زندگی خود را چون خوابیدن، خوردن و رانندگی در محیط بسته و به دور از اشعه های UVB خورشید می گذراند؛ این در حالی است که این اشعه، زمینه ی تولید ویتامین «D» را توسط بدن فراهم می‌کند. اشعه‌ی UVB (اشعه ی مورد نیاز برای تولید ویتامین «D») در عرض جغرافیایی شمال آتلانتا (۳۳ درجه به سوی شمال) و در ماه نوامبر تا مارس وجود ندارد، که این امر در این مدت، باعث ایجاد مقاومت احساسی، برای بسیاری از مردم می‌گردد. اختلال عاطفی فصلی (SAD) که اغلب افسردگی زمستانی نیز تلقی می‌گردد، مربوط به میزان کم سرتونین، در نتیجه‌ی کمبود ویتامین «D» است (۲).

با توجه به گزارش خبری ایالات متحده، اشعه های UVB تنها زمانی موجود هستند، که شاخص UV عدد ۳ یا بیشتر از آن را نشان دهد و این در حالی است، که بیشتر مناطق آمریکا در زمستان چنین نیست. بنابراین به شاخص UV منطقه ی خود توجه کنید. کلسترول موجود در پوست توسط اشعه ی UVB (۷- دهیدروکلسترول) به «D۳» (کوله کلسیفرول) تبدیل می‌شود.

● « D۳» در مقابل «D۲»

فرم «D۳» ویتامین «D» در مقایسه با ویتامین رایج «D۲» (ارگوکلسیفرول) دارای میل ترکیبی و جذب کنندگی بیشتر و مسمومیت زایی کمتری است. به همین علت ویتامین «D۳» برای مدت بیشتری در سلول‌های چربی ذخیره شده و مقاومت ما را، در رویارویی با زمستانی طولانی و فاقد UVB افزایش می‌دهد. قبلاً تصور بر این بود که ویتامین «D۲» که در مقایسه با ویتامین «D۳» ۷۰ درصد کمتر، جذب بدن می‌شود، فعال‌ترین منبع مکمل ویتامین «D» محسوب می‌گردد. این ویتامین، همچنان برای تقویت غذاهایی چون شیر و آب‌پرتقال استفاده می‌شود و اگرچه بسیاری از داروخانه‌ها به عرضه‌ی مکمل ویتامین «D۳» روی آورده اند، ویتامین «D۲» فرم اصلی پشتیبان ویتامین «D» در داروسازی محسوب می‌گردد. ویتامین «D۳» عمدتاً در اثر قرار گرفتن در معرض نور خورشید، تولید می‌شود، اما در روغن جگر ماهی و تعدادی از ماهیهای چرب نیز یافت می گردد.

● چگونه ویتامین «D۳» را از نور خورشید دریافت کنیم؟

در طول ماههای تابستان و در ساعات ۱۰ صبح تا ۲ بعد از ظهر، اشعه‌ی UVB به بیشترین میزان خود می‌رسد. برای برخی از مردم، قرار گرفتن در معرض نور مستقیم خورشید بدون هیچگونه محافظ پوست و به مدت ۱۰ الی ۱۵ دقیقه کافی است، تا بتوانند حدود ۲۰,۰۰۰ – ۱۰,۰۰۰ واحد ویتامین «D۳» را دریافت نمایند. دریافت نور خورشید تاحدی مطلوب است که رنگ پوست، اندکی صورتی شود. افراد دارای پوستهای تیره‌تر، باید برای بهینه سازی سطوح ویتامین «D» خود، بیشتر در معرض نور خورشید قرار گیرند. تبدیل کلسترول پوست به «D۳» و سپس جذب آن، حدود یک ساعت طول می کشد. بنابراین اگر در معرض نور خورشید، کار و یا نرمش می کنید و پس از آن به سرعت دوش می‌گیرید، تمام ویتامین «D» ارزشمند تولید شده بر سطح پوستتان را شسته و از بین می‌برید. بسیاری از حیوانات، با لیسیدن پوست چرب خود که برای تولید ویتامین «D۳» با اشعه های UVB ترکیب شده‌اند، ویتامین «D» مورد نیاز خود را دریافت می‌کنند.

● بدن چگونه ویتامین «D۳» را مصرف می‌کند؟

ویتامین «D۳» (کوله کلسیفرول) از پوست به کبد رفته و در کبد به کلسی‌دیول (۲۵-هیدروکسی ویتامین «D») تبدیل می‌شود. این فرم، همان صورت از ویتامین «D۳» است، که در خون جریان پیدا می کند و دقیق‌ترین شکل برای اندازه‌گیری در تست خون است. کلسی‌دیول از خون به کلیه‌ها می‌رود تا به کلسیترول (۲۵/۱- دی هیدروکسی ویتامین «D») یا هورمون استروئیدی نیرومندی تبدیل شود، که پیش از این نیز، از آن، به عنوان عامل پیشگیری‌کننده دست کم، ۱۷ نوع سرطان و بسیاری بیماری‌های دیگر، و همچنین محافظ بیش از ۲۰۰۰ ژن موجود در بدن، در برابر بروز صفات منفی، نام بردیم. هنگامی که سطح ویتامین «D» موجود در بدن بهینه گردد(۶۰-۷۰ ng/ml) زمینه‌ی ژنتیکی بسیاری از بیماریها از قبیل دیابت، سرطان سینه، ام اس، آرتروروماتوئید و بسیاری بیماری‌های دیگر، آشکار نمی‌گردد.

● فواید نور خورشید بیشتر از خطرات آن است

امروزه بسیاری از محققان بر این باورند که فواید نور محافظت شده ی خورشید، در مقایسه با خطرات بالقوه ی آن، از اهمیت بیشتری برخوردار است. حقیقت از این قرار است که عده ی اندکی در اثر سرطان پوست و تعداد بیشتری از مردم، به علت کمی دریافت نور خورشید یا کمبود ویتامین «D» جان باخته اند. تئوریهای اخیر نشان می دهد، که ملانوما (گونه ی کشنده ی سرطان پوست) در حقیقت ناشی از کمی دریافت نور خورشید است. چنین به نظر می‌رسد که تنها خطر حقیقی نور خورشید، سوختگی پوست در اثر تماس طولانی مدت نور خورشید، با پوست است.

● ویتامین «D» از خطر ابتلا به آنفلوانزای خوکی پیشگیری می‌کند

دکتر جان کنل، متخصص ویتامین «D»، به بسط نظریه‌ای پرداخت، که در آن آنفلوانزا را نوعی بیماری فصلی و علت شیوع آن را تغییر فصلی میزان تابش خورشید و در نتیجه، تغییر در میزان جذب ویتامین «D» می دانست (۳) و (۴). ویتامین «D» برای محافظت از پپتید ضد میکروبی (AMP) - که برای مبارزه با ویروسهایی چون آنفلوانزا، به کنترل سیستم ایمنی بدن می پردازد- ژنها را فعال می کند (۵). ویتامین «D» در سلولهای تنفسی، به فرم قوی خود تبدیل شده و ایمنی دستگاه تنفسی را افزایش می‌دهد (۶). حال این واقعیت مسلم است، که میزان اندک ویتامین «D» با افزایش خطر ابتلا به آنفلوانزای خوکی و آنفلوانزای معمولی، در ارتباط است (۷). ویتامین «D» همچنین فعالیت سیتوکینهای ملتهب را که موجب درد و رنج ناشی از آنفلوانزا می‌شوند، متوقف می‌گرداند.

حال که ارتباط میان میزان کم ویتامین «D» و آنفلوانزا مشخص شده است، راه حل این مسئله، با توجه به یافته‌های بسیاری از محققان، جذب ویتامین «D» به میزان کافی است، که موجب افزایش سطح ایمنی بدن، نه تنها در مقابل آنفلوانزا، بلکه در برابر بسیاری از بیماریهای مزمن که در کمین ما هستند، می‌شود.

● مسمومیت زایی – افسانه یا واقعیت؟

با وجود مقاله‌های متعددی که به بحث پیرامون وجود حساسیتهای فردی می‌پردازند، آگاهی از این مسئله، که مسمومیت زایی ویتامین «D» امری نادر است، از اهمیت بسیاری برخوردار است. مطالعه‌ای نشان داده است، که جذب روزانه ۴۰۰۰ واحد از این ویتامین، به مدت چندین سال، کاملا بی خطر است و تنها پس از دریافت روزانه ۴۰,۰۰۰ واحد در طول سالیان سال، خطر افزایش علائم مسمومیت زایی آشکار می‌گردد (۵).

آنچه در این تحقیق ذکر شده بود، نتوانست مرا متقاعد سازد که نسبت به جذب مقادیر بالای مکملهای ویتامین «D» بی توجه باشم. حالت مطلوب آن است که در فصل تابستان، زمان تابش اشعه های UVB، تمام توان خود را برای بهینه سازی ویتامین «D» مورد نیاز خود، به کار گیریم. در این صورت، قطعاً هیچگونه مسمومیت‌زایی ویتامین «D» از سوی نور خورشید مشاهده نخواهد شد، زیرا اشعه های UVA ویتامین «D» اضافی را تجزیه می‌کنند. ویتامین «D» در چربی ذخیره می‌گردد، بنابراین، با بهینه سازی اشعه‌های UVB در تابستان، می‌توان بخش اعظم آن را در طی فصل زمستان مصرف نمود. متأسفانه، بیشتر افراد در طول ساعات وسط روز در تابستان، هنگامی که تابش اشعه‌های UVB در اوج خود هستند، در داخل ساختمان سرگرم کار و فعالیت می‌باشند.

● خطرات کرم ضد آفتاب

در طول بیست و پنج سال گذشته، کرم‌های ضد آفتاب، فقط راه نفوذ اشعه‌های UVB محافظ پوست را مسدود کرده‌اند، اما مقاومتی در مقابل UVA نشان نداده‌اند، که به میزان بیشتری موجود بوده، به لایه های زیرین پوست نفوذ کرده و خطراتی به مراتب بیشتر از اشعه های UVB به دنبال دارد. تصوری نادرست، حاکی از آن بود که UVB، اشعه‌ی سرطان‌زای پوستی است، بنابراین کرمهای ضد آفتاب به گونه ای با فاکتورهای SPF طراحی شدند، که تنها توانستند به بلوکه کردن اشعه های UVB بپردازند. بیست سال پیش، درجه بندی SPF تنها تا عدد ۱۰ بود، اما امروزه، این درجه بندی به عدد ۱۰۰ رسیده است. با وجود افزایش مصرف کرمهای ضد آفتاب، این محصولات از سرطان پوست پیشگیری نمی‌کنند. متأسفانه کرمهای ضد آفتاب اشعه‌های محافظ پوست UVB را بلوکه کرده و راه نفوذ اشعه های سرطان زای UVA را به پوست باز گذاشته اند.

چگونه سطح ویتامین «D» را بهینه ساخته و از کمبود آن پیشگیری نمائیم؟

● قرار گرفتن در معرض نور خورشید در تابستان:

۱) اواخر بهار، تابستان و اوایل پائیز، به طور منظم، در ساعات بین ۱۰ صبح تا ۲ بعد از ظهر، در معرض نور خورشید قرار بگیرید. در صورتی که پوستی روشن دارید، بیشترین بخشهای بدون محافظ پوست خود را، به مدت ۱۰ الی ۱۵ دقیقه، در معرض تابش خورشید قرار دهید و اگر پوستی تیره دارید، زمان بیشتری را صرف این کار نمائید.

۲) مکمل: بسته به میزان تماس نور خورشید با پوستتان، در تابستان کمترین میزان مکمل ویتامین «D۳» را مصرف نمائید (روزانه یک دز ۳۰۰۰-۱۰۰۰ واحدی).

۳) میزان ویتامین «D» بدن خود را اندازه گیری کنید: برای کسب اطمینان از اینکه تماس نور خورشید تابستان با پوستتان بهینه و کافی بوده است.

● بهینه سازی ویتامین «D» در زمستان:

۱) مکملها: به مدت سه ماه، روزانه ۵,۰۰۰ واحد ویتامین «D۳» را مصرف نموده، سپس تست ۲۵-هیدروکسی ویتامین «D» را انجام دهید.

۲) به عقیده ی من، هدف آن است که سطح ویتامین «D» بدن خود را بین ۷۰-۶۰ ng/ml حفظ نمائید. این آزمایش، تنها راه کسب اطمینان از آن است که ویتامین «D» بدنتان در سطح مطلوب خود، حفظ شده است. در پائیز، هنگامی که میزان این ویتامین به بالاترین حد و در ماه مارس، که این میزان، به کمترین حد خود می رسد، سطح ویتامین بدنتان را اندازه گیری کنید. به کمک این دو عدد، می توان به روشی مطمئن، نیازهای مکملی ویتامین «D» را محاسبه کرد.

▪ کودکان: در طول زمستان، روزانه ۲,۰۰۰ واحد ویتامین «D۳» مصرف نمایند.

دکتر جان دوییلارد، پزشک آیورودا و کایروپرکتیک است، که به مدت بیست سال و به صورت بین المللی به تدریس آیورودا، بهداشت طبیعی، تناسب اندام و تغذیه پرداخته است. از وی کتابهای «رژیم سه فصل»، «جسم، ذهن و ورزش»، «سلامتی کامل برای کودکان»، «دایرة المعارف ماساژ آیورودایی» و سه عدد دی وی دی با موضوع استرس، دفع سموم و کاهش وزن، توسط گایام، منتشر شده است.

نوشته ی دکتر جان دوییلرد

منابع:

۱. جی کلین اندکرینول متاب. نوامبر ۲۰۰۲؛ (۱۱)۸۷: ۶-۴۹۵۲

۲. ای ام جی کلین نوتر. مارس ۲۰۰۷؛ (۳)۸۵: ۸-۸۶۰

۳. ویرول جی. ۲۰۰۸؛ ۵۲۹.

۴. سرایت و همه گیری. دسامبر ۲۰۰۶؛ (۶)۱۳۴: ۴۰-۱۱۲۹

۵. اخبار علمی. ۱۱ نوامبر ۲۰۰۶: ۳-۳۱۲

۶. جی امونول. ۱۵ دسامبر ۲۰۰۳؛ (۱۲)۱۷۱: ۶-۶۶۹۰

۷. پارتنون تی. ویتامین «د» و سروتنین در زمستان، فرضیه ی پزشکی. سپتامبر ۱۹۹۸؛ (۳)۵۱: ۸-۲۶۷

۸. آرماس ال ای، هالیس بی دبلیو، هینی آر پی. اثربخشی بسیار کم ویتامین «د ۲» در مقایسه با «د ۳» . جی کلین نادرینول متاب. ۲۰۰۴؛ ۹۱-۵۳۸۷(۱۱)۸۹

۹. ترانگ ایچ ام، کل دی ای، رابین ال ای و دیگران. گواهی بر اینکه ویتامین«د ۳» در مقایسه با «د ۲» سرم ۲۵-هیدروکسی ویتامین «د» به صورت مؤثرتری افزایش می دهد. ای ام جی کلین نوتر. اکتبر ۱۹۹۸؛ (۴)۶۸: ۸-۸۵۴

۱۰. هینی آر پی، سرم ۲۵-هیدروکسی کلکالسیفرول انسان به دوز بالای خوراکی کلکالسیفرول واکنش نشان می دهد. ای ام جی کلین نوتر. ژانویه ۲۰۰۳؛(۱)۷۷: ۱۰-۲۰۴

مترجم: سارا آشیان

پروتئینهای کوچکی که از سلولهای سیستم ایمنی و یاخته های گلیایی ترشح می شوند.