شیوع ملانوم بدخیم در ایران

دکتر نیلفروش زاده می گوید ناآشنایی با ضدآفتاب باعث رشد سرطان پوست در ایران شده

با گرم شدن هوا و نزدیک شدن به تابستان، بازار ضدآفتاب هم داغ می‌شود و خیلی‌ها به فکر خرید ضدآفتاب می‌افتند. هرچند به عقیده متخصصان، ضد آفتاب فقط مخصوص فصل تابستان نیست و در همه فصول باید از آن استفاده کرد؛ ما هم به بهانه گرمی هوا درباره ضد آفتاب با دکتر محمدعلی نیلفروش‌زاده، متخصص پوست و مو گفتگو کرده‌ایم که می‌خوانید....

▪ این ضدآفتاب‌هایی که توی بازار موجودند چقدر قابل اعتمادند؟

ـ به‌طور کلی، استفاده از ضدآفتاب به این معنی نیست که می‌توانید بدون هیچ اشکالی مقابل آفتاب بروید. چنین فکری باعث می‌شود که ضرر ضدآفتاب بیش از نفع آن شود. بنابراین باید ضمن استفاده مرتب از ضدآفتاب، از نور مستقیم آفتاب نیز دور بود و سایر روش‌های مقابله با آفتاب مانند لباس پوشیدن و استفاده از کلاه و سایه‌بان و... را فراموش نکرد. استفاده از ضدآفتاب هر دو تا سه ساعت با غلظت کافی و مناسب می‌تواند پوشش محافظتی خوبی در برابر آفتاب به شمار رود اما اعتماد کامل به آنها جایز نیست. امروزه آثار زیان‌آور پرتوی فرابنفش نور خورشید روی پوست انسان به صورت پیری زودهنگام و بروز سرطان‌ها شناخته شده است و ضدآفتاب پوشش‌های محافظتی ساده و در دسترسی هستند که می‌توانند تاثیر این پرتو را روی پوست کم کنند اما بعضی‌ها با وجود آنکه از مقدار کافی آن هم استفاده نمی‌کنند، ساعت‌ها در ساحل دریا یا فضای باز در مقابل آفتاب می‌خوابند یا آمد و شد می‌کنند.

▪ خانم‌ها بیشتر از ضدآفتاب استفاده می‌کنند، آیا مردان و کودکان هم باید از این محصول استفاده کنند؟

ـ با توجه به اینکه تمام قسمت‌های بدن به اشعه آفتاب حساس است، لازم است صورت، دست‌ها، پاها و مناطقی از بازوها که در آقایان باز هستند با غلظت مناسبی از کرم یا لوسیون ضدآفتاب پوشیده شوند. امروزه با توجه به رواج استفاده از لباس‌های باز و کوتاه در کودکان و همچنین مراجعه به استخرهای روباز در فصل تابستان، حملات آفتاب سوختگی در دوران کودکی مخصوصا در آنهایی که پوستی روشن دارند، می‌تواند زمینه‌ساز بدترین نوع سرطان پوست یا ملانوم بدخیم در بزرگسالی باشد. با آنکه کشور ما کشوری آفتابی است اما به نظر می‌رسد اغلب مردم آگاهی کافی از آثار زیان‌بخش آفتاب ندارند یا به محافظت از آن اهمیت نمی‌دهند. این امر متاسفانه موجب شیوع ملانوم بدخیم در ایران شده است.

▪ شاید دلیل‌اش این باشد که مردم می‌ترسند محافظت دایمی از نور آفتاب مانع تولید ویتامین D ضروری در بدن شده یا به بروز پوکی استخوان در بزرگسالان منجر شود؟

ـ می‌توان گفت فعالیت هورمونی انسان آن چنان منظم است که قرار گرفتن دقایقی کوتاه آن هم تنها صورت و پشت دست‌ها برای تولید ویتامین D در بدن بزرگسالان کفایت می‌‌کند و در صورت تامین غذای کافی و مناسب، جای نگرانی نیست اما بیشتر نگرانی ما در شیرخواران و سالمندان است که علاوه بر لزوم استفاده از لبنیات و ماهی در سالمندان، در این گروه و همچنین برای نوزادان، دریافت جبرانی ویتامین D به‌صورت قرص، شربت یا قطره ضروری است.

▪ پس برای بچه‌ها هم باید ضدآفتاب بزنیم؟

ـ بله، اما باید دقت کرد که کرم‌های ضدآفتابی که در کودکان استفاده می‌شود، متفاوت است و توصیه می‌شود کرم‌های ضدآفتاب با توجه به جنس، سن و نوع پوست تجویز شود. توصیه ما این است که برای کودکان و در افرادی که بیماری پوستی خاصی ندارند و پوست تحریک‌پذیر دارند از ضدآفتاب‌های فیزیکی استفاده شود که احتمال حساسیت‌شان اندک است. استفاده از ضدآفتاب در کودکی حتی مهم‌تر از جوانی است و باید کودکان را عادت دهید.

▪ موقع خرید ضدآفتاب، انواع ایرانی بهترند یا خارجی؟

ـ توصیه می‌کنم انتخاب ضدآفتاب مناسب برای پوست خود را به یک متخصص پوست واگذار کنید چون هر نوع ضدآفتابی برای هر پوستی مناسب نیست. به عنوان مثال، برای پوست‌های مستعد به آکنه (جوش غرور جوانی) و چرب، باید از ضدآفتاب‌هایی استفاده کرد که حداقل چربی را داشته باشند یا به اصطلاح Oil Free باشند. کیفیت برخی محصولات خارجی بسیار خوب است (البته نه همه آنها) و البته قیمت بالایی هم دارند. با توجه به اینکه ضدآفتاب را باید به طور مداوم استفاده کرد و با توجه به اینکه شرکت‌های مختلفی در کشورمان ضدآفتاب‌های متنوع و بعضا با کیفیت‌‌های قابل مقایسه با انواع خارجی تولید کرده‌اند برای اکثر خانواده‌ها استفاده از ضدآفتاب‌های ایرانی تایید شده توسط متخصصان پوست اقدامی مقرون به صرفه و مناسب است. تجربه خود شما در انتخاب ضدآفتاب هم بسیار مهم است. ضدآفتابی که مثلا برای دوست شما بسیار مناسب است، می‌تواند برای شما مضر باشد. ممکن است شما یک ضدآفتاب خوب و با قیمت بالا تهیه کنید اما هنگام استفاده احساس راحتی نکنید. مثلا احساس گرمی و خفگی داشته باشید یا به آن حساسیت داشته باشید و پوست‌تان قرمز شود یا خارش پیدا کند. از همه مهم‌تر اینکه ممکن است صورت شما هنگام مصرف آن جوش بزند. همه اینها، علل خوبی برای عوض کردن ضدآفتاب است. آن‌قدر تجربه کنید تا نوع مناسب را برای پوست خود بیابید.

▪ وقتی از سایر فرآورده‌های آرایشی استفاده می‌کنیم باز هم نیاز به تجدید مصرف ضدآفتاب داریم؟

ـ در صورتی که محل کارتان جایی است که نور مستقیم آفتاب وجود ندارد مصرف یک بار در روز ضدآفتاب کافی است اما در صورتی که در بیرون از خانه و در هوای آفتابی قرار دارید، هر ۳ تا ۴ ساعت ضدآفتاب مصرف کنید. در مصرف ضدآفتاب صرفه‌جویی نکنید. به دلیل گرانی قیمت، بعضی از مصرف‌کنندگان فقط پوست خود را کمی چرب می‌کنند که این کافی نیست. برای صورت باید حدود نصف قاشق چای‌خوری معادل یک بند انگشت ضدآفتاب استفاده کرد. ضدآفتاب فقط مخصوص صورت نیست و باید به هر قسمت از پوست که روباز باشد مانند گردن، گوش‌ها و پشت دست‌ها مالیده شود. نکته مهم دیگر اینکه ضدآفتاب را مستقیما روی پوست بمالید و کرم دیگری مانند لوازم آرایش را زیر آن مصرف نکنید. توصیه می‌شود ضدآفتاب حداقل ۱۵ تا ۳۰ دقیقه قبل از بیرون آمدن از خانه و تماس با آفتاب مصرف شود. بهتر است ضدآفتاب نزدیک چشم مالیده نشود زیرا مواد شیمیایی ضدآفتاب می‌توانند موجب تحریک چشم شوند.

▪ به‌عنوان حرف آخر، مختصری درباره طرز درست استفاده از ضدآفتاب‌ها صحبت کنید.

ـ در این باره باید چند نکته را تذکر بدهم:

از هرگونه مواجهه غیرضروری با نور آفتاب خودداری کنید. سعی کنید بین ساعت‌های ۱۰ صبح تا ۳ بعدازظهر که بیشترین میزان اشعه مضر آفتاب وجود دارد (به خصوص در فصل تابستان) از خانه یا محیط‌های سربسته خارج نشوید و هرگز در این ساعت به بچه‌ها اجازه بازی در فضای باز ندهید.

با روش‌های مختلف، جلوی تابش نور آفتاب به پوست را بگیرید. برای مثال، لباس‌های آستین‌دار و جوراب بپوشید. وقتی می‌خواهید از جایی عبور کنید که آفتاب مستقیم می‌تابد، می‌توانید اگر مجله و یا چیزی مشابه آن را در دست دارید جلوی صورت خود بگیرید. حتی خانم‌هایی که چادر می‌پوشند با دقت آن را مقابل صورت قرار دهند. در مورد دست‌ها نیز بهتر است دست‌کش بپوشید و یا آنها را زیر چادر نگه دارید. داخل خانه یا جاهایی که پوشش کامل ندارید، به هیچ وجه در مقابل نور مستقیم آفتاب قرار نگیرید و از سایبان، چتر یا کلاه‌های لبه‌دار استفاده کنید. استفاده از این کلاه به‌ویژه برای افرادی که در مزارع کار می‌کنند، بسیار مهم است. اندازه لبه این کلاه‌ها باید حداقل ۵/۷ سانتی‌متر باشد.

هر روز به‌طور مرتب از فرآورده‌های ضدآفتاب استفاده کنید. حتی در فصل زمستان و در هوای ابری و حتی در موقعی که در منزل هستید نیز از ضدآفتاب استفاده کنید.

به برچسب ضدآفتاب دقت کنید: شماره SPF آن باید حداقل ۱۵ یا بالاتر باشد. مقاوم یا عایق در برابر آب باشد. ضدتعریق و شستشو باشد. جلوی اشعه‌های UVA و UVB را بگیرد. تاریخ مصرف آن نگذشته باشد. ساخت یک شرکت معتبر باشد و تقلبی نباشد.

از برنزه کردن پوست بپرهیزید و کمتر حمام آفتاب بگیرید. از رفتن به سالن‌های مخصوص برنزه کردن پوست که از اشعه مصنوعی فرابنفش A برای این کار استفاده می‌کنند، خودداری کنید. در صورتی که خیلی تمایل دارید که رنگ پوست‌تان برنزه باشد، از کرم‌های مخصوص برنزه کردن استفاده کنید تا ضمن در امان ماندن از اشعه آفتاب رنگ دلخواه‌تان را نیز به دست آورید، البته استفاده از این کرم‌ها نیز بی‌ضرر نیست.

از آموزش به دیگران غافل نباشید، به‌خصوص به کودکان‌تان یاد بدهید که از آفتاب دوری کنند. دوران کودکی، مهم‌ترین سن از نظر دریافت اشعه مضر آفتاب است و بسیاری از عوارض آفتاب که در سنین میانسالی و پیری ظاهر می‌شود به‌ویژه یکی از سرطان‌های بسیار خطرناک پوست به نام ملانوم بدخیم، حاصل تماس با آفتاب در سنین کودکی است.

کودکان به دلیل فعالیت بیشتر و بازی‌های خاص این دوران کودکی بیشتر در معرض تابش آفتاب قرار می‌گیرند لذا از پوشاندن لباس‌های بدون آستین به آنها، به خصوص در فصل تابستان خودداری کنید و آنها را به استفاده از کلاه عادت دهید. آموزش به کودکان در زمینه دوری از آفتاب و استفاده از ضدآفتاب‌ها اهمیت زیادی دارد. به دیگر افراد بزرگسالی که نسبت به این مساله آگاهی ندارند، هشدار دهید و آنها را از خطرهای آفتاب آگاه سازید.

گفتگوی پرونده