طبیب خودتان بشوید

ماه رمضان, فرصت خوبی برای خودسازی است ما همان ماده خام هستیم كه اگر روی خودمان كار كردیم و توانستیم این ماده خام رابه شكل های برتر تبدیل كنیم, آن كار لازم در زندگی را انجام داده ایم

ماه رمضان، فرصت خوبی برای خودسازی است. ما همان ماده خام هستیم كه اگر روی خودمان كار كردیم و توانستیم این ماده خام رابه شكل‏های برتر تبدیل كنیم، آن كار لازم در زندگی را انجام داده‏ایم. هدف حیات، همین است. وای به حال كسانی كه روی خودشان از لحاظ علم و عمل كاری نكنند و همان طور كه وارد دنیا شدند، به اضافه پوسیدگی‏ها، ضایعات، خرابی‏ها، فسادها كه در طول زندگی برای انسان پیش می‏آید، از این دنیا بروند. مؤمن باید به طور دائم، روی خودش كار كند؛ به طور دائم، نه این كه خیال كنید «به طور دائم»، زیادی است یا نمی‏شود؛ نه. هم می‏شود و هم زیادی نیست.

اگر كسی مراقب خود باشد، مواظب باشد كارهای ممنوع و كارهایی را كه خلاف است، انجام ندهد و راه خدا را با جدیت بپیماید، موفق می‏شود. این، همان خودسازی دائمی است و برنامه اسلام، متناسب با همین خودسازی، به طور دائم است. این نماز پنج‏گانه - پنج وقت نماز خواندن - ذكر گفتن، «ایّاك نعبد و ایّاك نستعین» را تكرار كردن، ركوع كردن، به خاك افتادن و خدای متعال را تسبیح و تحمید و تهلیل كردن، برای چیست؟ برای این است كه انسان به طور دائم مشغول خودسازی باشد. گرفتاری‏ها زیاد است و همه گرفتاریم. گرفتاری زندگی، گرفتاری معاش، گرفتاری امور شخصی، گرفتاری اهل و اولاد و انواع گرفتاری‏ها مانع می‏شود كه ما به خودمان، آن چنان كه شایسته است، برسیم؛ لذا ماه رمضان، فرصت مغتنمی است. این ماه را از دست ندهید. مقصودم این است كه اگر نمی‏توانیم به طور دائم در حال مراقبت و ساخت وساز خودمان باشیم، اقلاً ماه رمضان را مغتنم بشماریم. شرایط هم در ماه رمضان آماده است. یكی از بزرگ‏ترین شرایط، همین روزه‏ای است كه شما می‏گیرید. این، یكی از بزرگ‏ترین توفیقات الهی است. با واجب كردن روزه، خدای متعال، زمینه مناسبی را برای من و شما به وجود آورده است كه قدری در این ماه به خودمان برسیم.

روزه، نعمت بزرگی است. شكم، خالی است و مبارزه با نفس، تا حدودی در اثنای روز، از جهات مختلف وجود دارد؛ هرچه را دوست دارید، نمی‏خورید و نمی‏آشامید و بسیاری از مشتهیات نفسانی را برای خودتان، به مدت چند ساعت، ممنوع می‏كنید. این، یك مبارزه با نفس است؛ مبارزه با هواست و مبارزه با هوا، در رأس تمام كارهای نیك و خودسازی‏ها قرار دارد.

ماه رمضان، زمینه بسیار خوبی است و خدای متعال، این فرصت را به من و شما داده كه در این ماه، چنین امكانی را برای خودسازی پیدا كنیم؛ علاوه بر این كه ساعات این ماه، بسیار با بركت است و خدای متعال، از لحاظ طبیعی، این لحظات و ساعات را این گونه قرار داده است؛ ساعات بسیار مغتنمی هم هست. یك ركعت نماز شما، یك كلمه ذكر «سبحان الله» شما، مختصر صدقه دادن شما و یك صله رحم كوچكی كه در این ماه بكنید، مزیتی چند برابر بیشتر از همین امور، وقتی در غیر ماه رمضان انجام می‏شود، دارد. این، فرصت بسیار خوبی است؛ زمینه خوبی است كه انسان در این ماه به خودش برسد؛ مثل طبیبی كه با فردی بیمار مواجه است و آن بیمار، به امراض متعددی مبتلاست و اقسام مرض در او هست. طبیب حاذق كه امراض او را می‏شناسد و راه علاجش را بلد است، با این بیمار چه كار می‏كند؟ اول سعی می‏كند بیماری‏های او را روی كاغذ بیاورد و ببیند به چه امراضی مبتلاست. اگر طبیب، بعضی از بیماری‏های او را نشناسد و برای علاج ی‏ك بیماری، دوایی بدهد كه با بیماری دیگر ناسازگار باشد، ممكن است به جای این كه او را علاج كند، بیچاره را به بیماری‏های دیگری هم متبلا سازد؛ مثلاً نداند كه بیمار زخم معده دارد، بعد برای علاج رماتیسم او، آسپرین بدهد! خوب، آسپرین، علاج رماتیسم است؛ اما برای زخم معده بسیار مضر است. اگر طبیب، این مرض را نشناسد و نداند كه بیمار، این مرض را هم دارد، ممكن است به جای این كه او را علاج كند، بیچاره را به خون‏ریزی معده هم مبتلا سازد. پس اول باید با دقت نگاه كند؛ دل‏سوزانه بیماری‏ها را پیدا كند و آنها را بنویسد؛ بعد ببیند كدام مهم‏تر است؛ كدام فوتی‏تر است و كدام اصولی‏تر است. فرض بفرمایید اگر كسی معده ناراحتی دارد، هر دوایی به او بدهند، نمی‏تواند به خوبی آن را جذب كند یا اگر روده خرابی دارد، هر غذای مقوی‏ای بدهند و از آن بهره ببرد، نمی‏تواند استفاده كند. راهش این است كه اول آن مرضی را كه از بقیه بیماری‏ها تأثیر منفی‏اش بیشتر است و اگر خوب بشود، تأثیر مثبت شفایش بیشتر است، پیدا كنند.

شما طبیب خودتان بشوید. برادر عزیز! هیچ كس مثل خود انسان، نمی‏تواند بیماری‏های خودش را بشناسد. برخی بیماری‏ها در انسان هست كه اگر مثلاً شما به من بگویید: «تو دچار این بیماری هستی»، عصبانی می‏شوم و بدم می‏آید؛ بگویند: «آقا! شما مرد حسودی هستید». مگر كسی تحمل می‏كند كه به او بگویند حسود؟ می‏گوید: «حسود خودت هستی؛ چرا اهانت می‏كنی؟ چرا بی‏خود می‏گویی»؟ از دیگری حاضر نیستیم قبول كنیم؛ اما به خودمان كه مراجعه می‏كنیم، می‏بینیم بله؛ ما متأسفانه از این بیماری‏ها داریم. سر هر كس را انسان كلاه بگذارد، از هر كس كه پنهان كند، با خودش كه دیگر نمی‏تواند؛ پس بهترین كسی كه می‏تواند بیماری ما را تشخیص دهد، خودمان هستیم. بیاورید روی كاغذ؛ بنویسید: «حسد»؛ بنویسید: «بخل»؛ بنویسد: «بدخواهی برای دیگران؛ وقتی كسی به خیری می‏رسد، ما ناراحت می‏شویم»؛ بنویسید: «تنبلی در كار»؛ بنویسد: «روح بدبینی به نیكان و صالحان»؛ بنویسید: «بی‏اعتنایی به وظایف»؛ بنویسید: «علاقه به خود؛ شدیداً به خودمان علاقه داریم».

اگر بیماری‏های ما اینهاست، اینها را روی كاغذ بیاوریم. ماه رمضان، فرصتی است كه یكی یكی این بیماری‏ها را، تا آن جایی كه بشود، برطرف كنیم. اگر برطرف نكنیم، این بیماری‏ها، مهلك خواهد شد؛ هلاك معنوی و واقعی. هلاك جسمی كه چیزی نیست! اگر بیماری مهلكی در ما باشد یا احتمالش را بدهند، چقدر دستپاچه می‏شویم؛ شب خوابمان نمی‏برد. بهترین دكترها را پیدا می‏كنیم؛ می‏گوییم: «نكند این غده‏ای كه در بدن من است، در دست من است، زیر پوست من است، سرطان باشد»! از تصورش، كلی وحشت می‏كنیم؛ آخرش چه؟ آخرش مردن است. حالا نشد، یك سال دیگر است؛ دو سال دیگر است؛ ده سال دیگر است.

هلاكت جسمانی، این است و این قدر از آن می‏ترسیم. هلاكت معنوی، یعنی برای ابد، دچار خذلان و عذاب الهی شدن؛ یعنی در زندگی جاودان ابدی، از همه نعمت‏ها و لذت‏ها و چشم‏روشنی‏هایی كه خداوند برای من و شما معین و مقرر كرده، محروم ماندن. انسان به قیامت نگاه كند و ببیند خدای متعال به بعضی از بندگانش - همین افرادی كه با آنها معاشریم و آنها را در كوچه و محله می‏بینیم، به همكار اداری، به دوست دوران تحصیل یا به یك رفیق بگو بشنو - برای برخی كارها و مجاهداتی كه در این دنیا داشته‏اند، مقامات عالی می‏دهد؛ آنها را به بهشت می‏برد؛ از عذاب دورشان می‏دارد و از عقبات قیامت، نجاتشان می‏دهد و ما به خاطر تنبلی، به خاطر نرسیدن به خود و به خاطر یك لحظه غفلت، از همه آنها محروم مانده‏ایم! آن وقت است كه حسرت، گریبان انسان را می‏گیرد؛ «وانذرهم یوم الحسرهٔ اذ قضی الامر».۲ كار هم دیگر از كار گذشته است و حسرت هم فایده‏ای ندارد. این، هلاكت معنوی است.

برادران و خواهران! اگر به خودمان نرسیم، بدبختی است؛ روسیاهی است؛ محرومیت است؛ از چشم خدا افتادن است؛ از مقامات معنوی دور ماندن و از نعیم ابدی الهی، تهیدست ماندن است؛ پس باید به خودمان برسیم. ماه رمضان، فرصت خوبی است. كتاب‏های اخلاق هم خوشبختانه در اختیار هست؛ لكن آن چیزی كه آدم از مجموع می‏فهمد و آن چه مهم است، این است كه انسان بتواند هوا و هوس خود را كنترل و مهار كند. این، اساس قضیه است.

۱) بقره، آیه ۱۸۵.

۲) مریم، آیه ۳۹.

مقام معظم رهبری، حضرت آیهٔالله خامنه‏ای‏