اختلال وسواس فکری و عملی

وسواس یکی از بیماری هایی است که اکثر افراد در اطراف خود شاهد علائم و عوارض آن بوده اند. اغلب، افراد وسواسی را به عنوان آدم‌هایی که زیاد می‌شویند و می‌سابند می‌شناسیم، شاید …

وسواس یکی از بیماری هایی است که اکثر افراد در اطراف خود شاهد علائم و عوارض آن بوده اند. اغلب، افراد وسواسی را به عنوان آدم‌هایی که زیاد می‌شویند و می‌سابند می‌شناسیم، شاید به این دلیل که وسواس نظافت و شستشو از شایع ترین وسواس‌هاست. اما وسواس طیف گسترده‌ای از رفتارها را می‌تواند در بر بگیرد. وسواس های عملی شامل رفتارهایی هستند که فرد آنها را مکررا انجام می‌دهد و اگر چه به بیهوده و غیر ضروری بودن آن آگاه است، اما قادر به جلوگیری از انجام آنها نیست و در صورت انجام ندادن دچار اضطراب بالایی می‌شود.

رفتارهایی مثل چک کردن مکرر بسته بودن شیرهای گاز، در و پنجره، شستشوی مداوم، حساسیت به ایجاد نظمی‌کاملا خاص و از این قبیل در دایره رفتارهای وسواسی قرار می‌گیرند. گاهی وسواس به شکل طولانی شدن و کند کارها نمودار می‌شود. مثلا طول کشیدن زمان توالت رفتن، استحمام، مسواک زدن. همه انسان‌ها گاهی در طول زندگی خود دچار وسواس می‌شوند که معمولا گذرا است، اما در مورد افراد وسواسی این وضعیت به ایجاد اختلال در روند عادی زندگی خانوادگی‌، اجتماعی، یا شغلی منجر می‌شود. در کودکان وسواس شیوه های ابراز خاص خود را دارد. بعضی از بچه‌ها حتما باید شرایط خاصی برایشان فراهم باشد و رختخواب‌شان در وضعیت خاصی باشد تا بخوابند، در غیر این‌صورت دچار اضطراب شدید می‌شوند. یا در مورد غذا‌خوردن، نشستن یا انجام تکالیف مدرسه وسواس خود را بروز می‌دهند. زیاد نوشتن و پاک کردن، حساسیت زیاد در خط کشی کردن در کودکان مدرسه ای ممکن است هشدار دهنده وسواس باشد.گاهی کودک اصراردارد که حتما اگر با یک پا به توپ ضربه زد با پای دیگر هم بزند. یا حتما با پای راست از خانه خارج شود، در غیر اینصورت دچار اضطراب زیاد می‌شود.وسواس در سطح فکر هم بروز می‌کند که به آن وسواس فکری می‌گویند.

گاهی اوقات وسواس‌های فکری و عملی توام در فردی وجود دارد و گاهی اوقات تنها وسواس فکری دیده می‌شود. دایره افکار وسواسی نیز بسیار گسترده است. در نوجوانان ممکن است موشکافی کردن زیاد در یک حوزه خاص مورد علاقه دیده شود یا محدود کردن دنیای فکری خود تنها به یک حوزه خاص علمی‌به طور افراطی دیده شود. شمردن اعداد در ذهن، تکرار جمله یا ذکری خاص، تکرار صحنه‌های ناخوشایندی مثل تخریب، آتش‌سوزی، تجاوز، از وسواس‌های فکری رایج هستند. فرد از بیهوده و بی‌اساس یودن این افکار آگاه است اما با وجود این نمی‌تواند از هجوم آنها به ذهن اش جلوگیری کند. این افکار فرد را مضطرب می‌کند. در زندگی طبیعی فرد و روابط بین فردی، زمینه خانوادگی یا شغلی او اختلال ایجاد می‌کند. وسواس زیر مجموعه اختلال‌های اضطرابی است. گرچه به مولفه ژنتیکی در وسواس اشاره شده است اما بیشتر می‌توان گفت مولفه‌ای است که فرد را مستعد بروز این بیماری می‌سازد. در دیدگاه روان پویشی وسواس دفاع ناهشیار در برابر افکار نا خواسته فرد است. دیدگاه رفتاری‌– شناختی معتقد است که همه افراد گاه و بیگاه دچار افکار وسواسی می‌شوند اما فرد ذهنش را از آن منحرف می‌کند. اما افراد وسواسی قادر به منحرف کردن ذهن خود و رها کردن این افکار نیستند.

نویسنده : آذرنادی