هستی و نیستی

«من هاکابیز را دوست دارم», ساختهٔ مملو از ستارهٔ دیوید اُراسل, فرهنگ و روان پریشیهای وجودی را در یک کمدی اسکروبال به هم می پیوندد شخصیتهای «هاکابیز», با کنار گذاشتن ضعفهای خانواده هایشان, می کوشند با توسل به چیزهای دیگر هویتی به دست آورند

«من هاکابیز را دوست دارم»، ساختهٔ مملو از ستارهٔ دیوید اُراسل، فرهنگ و روان‌پریشیهای وجودی را در یک کمدی اسکروبال به هم می‌پیوندد.

ـ بن والترز ـ

در دومین فیلم دیوید اُراسل، «بازی با مصیبت»، شخصیت تینا با بازی تئا لئونی ـ بازرس سازمان فرزندخواندگی که تجدید دیدار مل کاپلین حشره‌شناس، با والدین اصلی‌اش را به غلط مدیریت کرده است یا می‌گوید: «مهم نیست در زندگی‌مان کجا هستیم، نمی‌توانیم جلو این احساس را بگیریم که گمشده‌ای وجود دارد؛ اینکه چیزی وجود دارد که اگر بخواهیم می‌تواند به ما حسی از کامل بودن، تعلق داشتن، و مربوط بودن بدهد.» مادرخواندهٔ مل پاسخ می‌دهد، «حضور این زن به من القا می‌کند که ممکن است آدم خطرناکی باشد.» هویت و تعلق داشتن و دغدغه‌های همراه آن در مرکز فیلمهای راسل قرار داشته‌اند، اما فیلم اخیر، او به وضوح به این مسائل می‌پردازد: «من هاکابیز را دوست دارم» مطمئناً نخستین فیلم فوکس است که با این عبارت تعریف نشده است، «یک کمدی اگزیستانسیال». «هاکابیز» با مرور و پروراندن این مضامین با سرزندگی و به صراحت فیلمنامه‌ای به سبک و سیاق چارلی کافمن را روایت می‌کند، و توجهی مشابه به دلواپسیهای مربوط به مشکلات زندگی تجربه نشده دارد، نگرانیهایی که با لحنی گزنده توسط خانم کاپلین در بالا بیان شد. به دنبال یک برخورد سه‌گانه تصادفی با پناهندهٔ نحیف سودانی، فعال محیط‌گرا آلبرت مارکوفسکی (جیسن شوارتزمن) «کارآگاهان اگزیستانسیال» و یویان و برنارد جاف (لیلی تاملین و داستانِ هافمن) را ترغیب می‌کند پرده از یک اتفاق بردارند. راز و رمزهای دقیق کار این کارآگاهان، مانند دو پروفسور فلسفه‌ای كه یک شرکت قانونی ظاهر‌الصلاح را غصب کرده‌اند، عمداً مبهم نگاه داشته می‌شود. جافهای فضل‌فروش گروهی از مشتریانی را دارند که به نظر می‌رسد از طریق کارتهایی که آنها در مکانهای عمومی پخش کرده‌اند از خدمات آنان آگاه شده‌اند. تحقیق روی پروندهٔ آلبرت، مستلزم نظارت بر تمام جنبه‌های زندگی اوست، از حمام کردن گرفته تا ارتباط حرفه‌ای آشفتهٔ او با براد‌استاند (جودلاو)، یک مدیر جوان طراز اول در فروشگاههای زنجیره‌ای هاکابیز که برای توسعهٔ فروشگاه (و بالا رفتن از نردبان ترقی) گروه فشار محیطی آلبرت، تحت عنوان «ائتلاف فضاهای باز» را تهدید می‌کند. براد برای برآشفتن حتی بیشتر آلبرت می‌پذیرد که زوج کارآگاه در مورد او هم تحقیق کنند. چنان‌که توسط برنارد توضیح داده می‌شود، این یک فرآیند است که شوره‌های خود را تشویق می‌کند شخصیت خود را متلاشی کنند و بپذیرند که «همه‌چیز به هم مربوط و دارای اهمیت است.» نامزد براد و مجری برنامه‌های تلویزیونی هاکابیز داون (نائومی واتس) هم از این تحقیقات بی‌نصیب نمی‌ماند. در عین حال یکی دیگر از مشتریان آنان ـ آتش‌نشان سرخورده، تامی (مارک والبرگ) ـ به سمت تعلیمات مخالفت‌برانگیز خانم نهیلیست فرانسوی کاترین واوبان (ایزابل هوپرت) کشیده می‌شود. مانند مل در «بازی با مصیبت» و ری در نخستین فیلم بلند راسل «تنبیه میمون» (۱۹۹۴)، آلبرت یک اندیشمند جوان بلندپرواز و سرسخت است که شرایط خانوادگی آزارش می‌دهد (او با لباسهای چروک، سوار بر دوچرخه، در حال حمل کتابچه‌هایی حاوی اشعاری که خود سروده است از مکانی به مکان دیگر می‌رود.) «بازی با مصیبت» ژنتیک را ریشهٔ یک بحران وجودی می‌داند. در «هاکابیز» والدین آلبرت، یک زوج عصبی و پرخاش‌جوی یهودی هستند و در یک صحنه که نمایانگر روش اسکروبال راسل در رسیدن به آسیبهای روان‌شناسانه است، واوبان ناامنیهای آلبرت را به دوری از مادرش نسبت می‌دهد؛ اینکه مادر خود شوارتزمن تالیا شایر نقش مادر آلبرت را بازی می‌کند؛ هیجان بیشتری را به دفاع سؤال‌برانگیز او اضافه می‌کند («من زندگی‌ام را وقف این شیطان ازخودراضی کردم.») شخصیتهای «هاکابیز»، با کنار گذاشتن ضعفهای خانواده‌هایشان، می‌کوشند با توسل به چیزهای دیگر هویتی به دست آورند: آلبرت اشعار طبیعت‌گرایانهٔ خود را دارد («تو ای حنجره، حنجره») و علاقه به گرد آوردن عکسهای خود در یک آرشیو عکاسی را؛ براد متخصص داستانهای تعریف از خود است (داستانهای تسکین‌دهنده دربارهٔ چهره‌های مشهوری که بر مجموعهٔ هاکابیز صحه می‌گذارند.) کار محور خودآگاهی هر چهار بازیگر اصلی فیلم است، و بحران حرفه‌ای عاملی تعیین‌کننده در شکستهایشان محسوب می‌شود: اخراج آلبرت از گروه ائتلافی او را به سمت نومیدی می‌راند، درحالی‌که براد حرفه‌ای وقتی از او خواسته می‌شود داستان همیشگی خود ـ یک شایعهٔ بی‌اساس، کسارت‌آور و آزاردهنده دربارهٔ خوانندهٔ محلی شانیا تواین ـ را به مدیران هاکابیز ارائه دهد، از کار کناره می‌گیرد. داون در مقابل دیدگان متحیر مدیران فروشگاه، از یک سخنگوی جسور به یک زن بی‌مصرف تبدیل می‌شود، درحالی‌که تامی در مقابل همکارانش می‌ایستد و مصرف گازوئیل در کامیونهای آنان را زیر سؤال می‌برد («من یک قهرمان نیستم؛ اما وقتی قهرمان می‌شویم که مصرف بنزین را متوقف کنیم.») مانند فیلمهای دیگر راسل، «هاکابیز» مخاطبان خود را از یک آشفتگی اولیه به سمت درکی وسیع‌تر از یک موفقیت مملو از پیچیدگی هدایت می‌کند.

---