شفاعت علما در قیامت

در بیانات نورانی حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب‏علیهما السلام آمده است: «و إنما هی نفسی أُروِّضها بالتّقوی» (۱) همان طوری که بدن، عضلات و دست و پای یک ورزشکار ماهر تمرین کرده، …

در بیانات نورانی حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب‏علیهما السلام آمده است: «و إنما هی نفسی أُروِّضها بالتّقوی» (۱) همان طوری که بدن، عضلات و دست و پای یک ورزشکار ماهر تمرین کرده، در اختیار اوست، نفس انسانِ با تقوی نیز تحت تدبیر و اراده عقل است. حضرت امیرالمؤمنین‏علیه السلام می‏فرماید:

من نفس خود را با «تقوی» تمرین می‏دهم، ریاضت می‏کشم، او باید گوش کند، این چنین نیست که دستور بدهم و او اطاعت نکند، لذا عقل چنین کسی فرمانروای نفس او خواهد بود. این گونه افراد «عالماً» زندگی می‏کنند، «عالماً» دوران پیری را می‏گذرانند، «عالماً» می‏میرند و سرانجام «عالماً» در قیامت محشور می‏شوند.

بر این اساس است که در روایات آمده است: اگر کسی در قیامت عالم محشور شود (نه این‏که در دنیا عالم بوده است) به او می‏گویند: بایست! شفاعت کن، که شفاعت تو مقبول است: «یُقال للعالم: قف! اشفع یشفع» این سخن درباره همه درس خوانده‏ها صادق نیست، بلکه گروه کمی هستند که خدای سبحان در روز قیامت آنان را «فقیه» و «عالم» محشور می‏کند: «بعثه اللّه یوم القیامهٔ عالماً فقیهاً» (۲)

لذا قرآن کریم در این باره تعبیر به «مجی‏ء» دارد: « مَن جَاء بِالْحَسَنَهِٔ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثَالِهَا » (۳)، یا «مَن جَاء بِالْحَسَنَهِٔ فَلَهُ خَیْرٌ مِّنْهَا » (۴). اگر کسی آن هنر را داشت که در قیامت، حسنات، کارهای خیر، نیت و خلوص را با خود به همراه داشته باشد، یعنی مشمول «جاء بالحسنهٔ» بود، پاداش چنین شخصی آن است که: «فَلَهُ عشرُ أمثالها» یا «فله خیرٌ منها».

خدای سبحان چنین وعده نداد که هر کس در دنیا کار خیر انجام داده است، در قیامت ده برابر جزا می‏بیند؛ زیرا گاهی انسان عمل خیری را انجام می‏دهد و سموم و شروری به حیات آن خاتمه می‏دهد. اگر کسی آن هنر را داشته که در قیامت عالِم محشور شود، حق شفاعت دارد، همان طوری که او در دنیا شفیع عدّه‏ای بود و مانع گمراهی آنان شد، در قیامت نیز شفاعت آن‏ها را عهده دار خواهد بود. (۵)

جهرمی زاده

۱) نهج البلاغه فیض الاسلام، نامه ۴۵، ص ۹۶۷.

۲) بحار الأنوار، ج ۷، ص ۳۲۰، روایت ۱۶. و بحار الأنوار، ج ۲، ص ۱۵۳، روایت ۲ تا ۹.

۳) سوره انعام، آیه ۱۶۰.

۴) سوره نمل، آیه ۸۹؛ سوره قصص، آیه ۸۴.

۵) حضرت آیت اللّه جوادی آملی: بنیان مرصوص، ص ۴۷.