رسوم رمضان در ایران

نگاهی به آداب و رسوم مردم کرمان در ماه مبارک رمضان

کرمانیان از گذشته در این ماه آداب و رسوم خاصی داشته‌اند که امروزه برخی از آنها به فراموشی سپرده شده و برخی دیگر همچنان پابرجا هستند.

کارشناس مردمشناسی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کرمان در این خصوص گفت: «مردم این استان پیش از فرا رسیدن ماه مبارک رمضان با گرفتن روزه به استقبال این ماه می‌روند.»

در این ماه حفظ شعائر اسلامی بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرد و مجالس قرائت قرآن و خواندن دعا در منازل و مساجد برگزار می‌شود.

مراسمی هم با عنوان کلیدزنی در شب‌های ماه مبارک برگزار می‌شود که در آن زنی داخل یک سینی آینه، سرمه‌دان و یک جلد کلام‌الله مجید قرار داده به منازل اهل محل می‌رود و در حالی که صورت خود را با چادر پوشانده با کلید به سینی می‌زند. صاحبخانه پس از گشودن در، آینه داخل سینی را برمی‌دارد و چهره خود را می‌نگرد، سپس مقداری شیرینی، قند یا پول داخل سینی قرار می‌دهد.

کلیدزن این عمل را با نیت از پیش تعیین شده انجام می‌دهد و صاحبخانه به او می‌گوید هر مراد و نیتی داشته باشی خداوند آن رابرآورده سازد.

در پایان خوراکی‌ها یا پول جمع‌آوری شده را به مستمندان می‌دهند.

در این ماه از شب سوم تا پایان ماه مراسمی با عنوان «الله رمضونی» نیز برگزار می‌شود که در آن گروهی از جوانان به منازل محله رفته و سروده‌ای را می‌خوانند. پس از خواندن هر بیت همراهان جمله صلی علی محمد صلوات بر محمد را تکرار می‌کنند و پس از اتمام این سروده صاحبخانه مبلغی پول به سرپرست گروه می‌دهد.

این کارشناس مردمشناسی گفت: «مردم کرمان بر این باورند که در ماه رمضان نباید اسراف کرد، از این رو اگر غذایی از افطار مانده باشد در سحر آن را مصرف می‌کنند.»

برای سحر آبگوشت، عدس پلو و یا برنج و خورشت می‌پزند.

در گذشته موذن از طریق مناره مسجد مردم را برای سحر بیدار می‌کرد و یا اینکه افراد محل به نوبت هر شب همسایه‌ها را بیدار می‌کردند، اما امروزه با زنگ تلفن، ساعت و یا تنظیم تلویزیون بیدار می‌شوند.

کرمانی‌ها پس از صرف غذا در هنگام سحر، دعا و قرآن می‌خوانند و بر این باورند که در این ماه غذاها باید ساده و مختصر باشد تا راه و شیوه پیامبر(ص) را در پیش گرفته باشند.

مردم کرمان قبل از غذا با خرما یا نمک افطار می‌کنند و معتقدند امام علی(ع) اینگونه افطار می‌کردند.

آبگوشت از عمده‌ترین غذاها برای افطار است و اگر کسی نیز نذر داشته باشد مقداری آبگوشت درست کرده به مسجد می‌برد.

این کارشناس مردمشناسی افزود: «شیرینی افطاری در کرمان زولبیا و بامیه و غذای نذری این ماه شله‌زرد و آبگوشت است که بین همسایگان توزیع می‌شود.»

مردم شهر بردسیر نیز با نان و سرکه افطار می‌کنند.

بلوچ‌های بم معتقدند در ماه رمضان گوش دادن به موسیقی حرام است.

زرندی‌ها نیز بر این باورند که همه نخل‌ها متعلق به حضرت علی(ع) است، بنابر این وظیفه مسلمانان است که با خرما افطار کنند.

از دیگر آداب و رسوم این ماه کمک به نیازمندان و فقرا و برپایی مجالس ختم قرآن در منازل اهالی هر محله است.

مردم استان کرمان در شب‌های نوزدهم، بیستم و بیست و یکم ماه رمضان پس از نماز مغرب و عشا در مساجد و تکیه‌ها سینه و زنجیر می‌زنند.

آنان در شب‌های قدر شب زنده‌داری می‌کنند و تا سحر قرآن و دعا می‌خوانند و معتقدند دعا و مناجات در این شب‌ها باعث برآورده شدن حاجات می‌شود. همچنین بر این باورند که هر مسلمانی در این شب‌ها یک رکعت نماز بخواند به اندازه ‪ ۱۰۰رکعت ثواب دارد.

این کارشناس مردمشناسی گفت: «کرمانی‌ها هماند سایر مسلمانان در روز عید فطر هم نماز عید فطر بجا می‌آورند و با دادن فطریه به یاری نیازمندان می‌شتابند.»

آنها همچنین پس از نماز به دیدار خانواده‌هایی که به تازگی عزادار شده‌اند می‌روند و به آنها تسلیت می‌گویند.

زیارت اهل قبور و دید و بازدید اقوام و آشنایان از دیگر آداب روز عید فطر در کرمان است.

وی با بیان اینکه بسیاری از آداب و سوم قدیمی در حال فراموشی هستند، افزود: سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کرمان در حال گردآوری فرهنگ‌های معنوی برای ارسال به پژوهشکده مردمشناسی کشور به منظور ثبت ملی و جهانی می‌باشد.

مراسم کلیدزنی، الله رمضونی، سفره‌های نذری، مراسم سنگ‌زنی مربوط به ماه محرم در کوهبنان و مراسم چل ممبرون(مربوط به ماه محرم) از جمله این آیین‌ها و آداب است.