شیر مادر بهترین غذا برای كودك

در دوران بارداری نیازهای تغذیه ای جنین از طریق جریان خون جفتی كه بین مادر و جنین برقرار است تأمین می شود پس از تولد, به دلیل قطع این جریان خونی, نیازهای تغذیه ای نوزاد براساس وزن زمان تولد, سن جنینی و میزان رشد و عوامل محیطی باید تأمین گردد

نوزادانی كه به موقع متولد شده ‏اند در چند روز اول مقداری از وزن خود را از دست می ‏دهند این پدیده طبیعی است و به دلیل تعریق و تبخیر از سطح بدن و دفع مدفوع اولیه اتفاق می ‏افتد. این كاهش وزن از روز سوم متوقف می ‏شود و وزن نوزاد مجدداً شروع به افزایش می ‏نماید. اگر نوزاد به محض تولد در كنار مادر قرار بگیرد. تماس ادامه‏ دار بین مادر و نوزاد ایجاد می ‏شود. در این زمان اگر تغذیه اولیه با شیر مادر انجام گیرد تحكیم بخش رابطه عاطفی و تداوم بخش تغذیه موفق با شیر مادر خواهد بود. نوزادان از بدو تولد به طور طبیعی می‏توانند با قدرت شیرمادر را بخورنند. در ابتدا شیر خوردن نوزاد برنامه منظمی ندارد ولی به تدریج حالت منظم به خوود می ‏گیرد. اگر مادر هر زمان و هر مقدار كه شیرخوار می ‏خواهد به او شیر بدهد شیردهی موفق‏تری خواهد داشت. با مكیدن مكرر پستان توسط شیرخوار تولد شیر افزایش می ‏یابد. اگر شیرخوار هر زمان كه نیاز دارد نتواند از شیر مادر تغذیه كند، مصرف كمتر از تولید می ‏شود و احساس پرشدن در پستان‏ها و به تدریج تورم و قرمزی به وجود آمده و در نتیجه تشرح شیركم می ‏شود. شیر مادر تمامی مواد غذایی مورد نیاز كودك را دارد و كودك را از ابتلا به بیماری ‏های عفونی و گوارشی محافظت می ‏كند .

آهن موجود در شیرمادر، نیاز آهن كودك را تا زمانی كه وزن كودك دو برابر وزن زمان تولد شود برآورده می ‏كند. همچنین هوش و قدرت بینایی كودكانی كه با شیر مادر تغذیه می ‏شوند بیشتر از سایر كودكان است.

همچنین تأمین، حفظ و ارتقای سلامت انسان‏ها مستلزم اقدامات گسترده‏ای است كه بدون تردید آموزش بهداشت و ارتقای آگاهی عمومی در این زمینه تسهیل كننده و در حقیقت لازمه مشاركت عامه مردم و نیل به هر موفقیتی در زمینه سلامت جامعه است.

در كشورهای در حال توسعه مسأله سوء تغذیه در به كام مرگ كشیدن بیش از پنجاه درصد از كودكان زیر پنج ‏سال نقش تعیین كننده دارد.

تغذیه با شیر مادر یكی از استراتژی ‏های بسیار مهم برای رشد و بقاء كودكان به شمار آمده و شاید هیچ عاملی به اندازه تغذیه با شیر مادر در كاهش مرگ و میر كودكان مؤثر نباشد.

چرا كه شیر مادر حاوی انواع و اقسام عناصر ضدعفونی اختصاصی و غیر اختصاصی است كه برای شیرخواران در مقابل بسیاری از بیماری ‏های عفونی نقش حفاظتی ایفا می ‏كند. مهمترین و ارزنده ‏ترین اثر حفاظتی در مقابل دو قاتل عمده شیرخواران و كودكان یعنی بیماری ‏های اسهالی و عفونت‏های حاد دستگاه تنفسی است زیرا این بیماری ‏ها، توسط برنامه ایمن‏سازی همگانی پیشگیری نمی ‏شود.

تغذیه انحصاری با شیر مادر امكان ابتلاء به عفونت‏های حاد تنفسی را تا ۵ برابر و احتمال مرگ ناشی از این بیماری ‏ها را تا ۴ برابر كمتر می ‏كند.

احتمال مرگ و میر ناشی از عفونت‏های گوارشی و بیماری‏ های اسهالی در بین شیرخواران زیر ۶ماه كه منحصراً با شیرمادر تغذیه می ‏شوند تا ۲۵ برابر كمتر از آن دسته از شیرخواران است كه از شیر مصنوعی استفاده می ‏كنند.

شیر مادر مناسب‏ترین غذا برای كودك بوده و نیازهای غذای شیرخواران را به تنهایی تا پایان ۶ ماهگی تأمین می ‏نماید. با شروع استفاده از غذای كمكی در پایان ۴ تا ۶ ماهگی باید نهایت دقت به عمل آید كه غذاها از مناسب‏ترین كیفیت و كمیت برخوردار باشند. از طرفی چون تا پایان سال اول عمر شیر مادر غذای اصلی شیرخوار به حساب می ‏آید تا یك سالگی باید ابتدا او را با شیرمادر تغذیه كرد و در پایان شیردادن به او غذا داد.

در مجموع به دلیل محاسن و مزایای عدیده تغذیه با شیر مادر و نقش گسترده‏ آن در بهبود رشد و اعتلای تكامل كودكان و افزایش ضریب هوشی اطفال و قدرت فراگیری آنان، بر همگان واجب است در اشاعه فرهنگ ترویج تغذیه با شیر مادر مشاركت فعال داشته باشند.

فرزانه امیرحشمتی- كارشناس برنامه كودكان - مركز بهداشت شهرستان شیراز (شهدای والفجر)